Φίλοστρατος
Η νίκη των υπό την ευρεία έννοια
αντιμνημονιακών δυνάμεων στις 6 Μαΐου 2012, σφραγισμένη από την σαφή άνοδο της
μαχόμενης Αριστεράς, διαμόρφωσε ένα νέο θετικό πλαίσιο στον «καθόλου συσχετισμό
δυνάμεων», ανακόπτοντας, όχι όμως ανατρέποντας, το καθεστώς της «διαχρονικής
ήττας» που έχουν υποστεί σε όλη την σφαίρα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου οι
λαϊκές δυνάμεις και κατ’ επέκτασιν και η κοινωνική Αριστερά.
Αντιμετωπίζοντας ρεαλιστικά το
ενδεχόμενο οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς να βρεθούν στην κυβέρνηση, η
έγνοια μου επικεντρώθηκε στο κατά πόσον η υπαρκτή σημερινή Αριστερά μπορεί να
αναδειχθεί όχι απλώς σε πρώτη, αλλά σε ηγεμονική/ηγεμονεύουσα δύναμη.
Γι’ αυτό το κομβικής σημασίας
ζήτημα πολλά έχουν γραφτεί και ακουστεί. Αποφεύγοντας τα διανοητικά
«πέρα-δώθε», θέλω να σταθώ σε κάποιες επισημάνσεις του Αντόνιο Γκράμσι, που
δεκαετίες με προβληματίζουν και που η παρούσα συγκυρία αναδεικνύει με τρόπο
δραματικό.
Αξιωματικά και χωρίς αξιώσεις
τεκμηρίωσης, λοιπόν, θα σταθώ σε αυτό που είναι και που θα αποτελέσει – κατά
την γνώμη μου – κεντρικό στρατηγικό μας πρόβλημα.
Ο Γκράμσι, ως γνωστόν, πέρασε το
μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού του βίου έγκλειστος. Σε αυτό το μακρύ ταξίδι του
μέσα στις φασιστικές φυλακές, είχε μια μοναδική πολυτέλεια· τον χρόνο να
στοχαστεί και να επαναστοχαστεί πάνω στα ερωτήματα που έθετε η ήττα της καθόλου
Αριστεράς από τον φασισμό και να συνειδητοποιήσει τα όρια ενός coup d’état
ακόμα κι όταν αυτό έχει αριστερή νομιμοποίηση.
Ήταν αυτό που βαθύτατα τον
προβλημάτισε και που τον οδήγησε ύστερα από βασανιστικές διανοητικές διαδρομές
να θέσει ένα κεντρικό ζήτημα που δεν το έθεσε κανένας άλλος μάχιμος
κομμουνιστής ηγέτης με τους ίδιους όρους και την ίδια καθαρότητα. Ο Γκράμσι, με
τον ιδιότυπο δικό του τρόπο έκανε σαφές ότι οι μητροπολιτικές κοινωνίες, ως
κατεξοχήν πολύπλοκες δεν μπορούν να ανατραπούν με «απλή έφοδο στην εξουσία».
Μας δίδαξε δηλαδή ότι δεν μπορείς να κάνεις μίαν υπέρβαση του υπάρχοντος εάν
τυχόν δεν συνειδητοποιήσεις πόσο πολύπλοκο είναι. Εάν δεν συνειδητοποιήσεις
πόσο τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά, πόσο πανούργος, πόσο επιτήδειος και
πάνοπλος είναι ο αντίπαλος. Ως εκ τούτου, η απλή έφοδος στα Χειμερινά Ανάκτορα,
αν και μπορεί να γίνει, είναι ανεπαρκής.
Δεν είναι στραβός ο γιαλός