Παλιά ελάχιστοι άνθρωποι αυτής
της χώρας αυτοπροσδιορίζονταν ως ιστορικοί. Έκτοτε τα πράγματα
άλλαξαν, οι πανεπιστημιακές σπουδές διαφοροποιήθηκαν και οι
ιστορικοί πολλαπλασιάστηκαν, η δε «αφήγησή»
τους θεωρήθηκε «έγκυρη», συχνά στη θέση κάποιας άλλης, υποθετικά
λαθεμένης ή ελλειμματικής.
Το προϊόν των ιστορικών δεν ήταν ευκαταφρόνητο, όμως συχνά
απουσίαζε ένα δευτεροβάθμιο συμπέρασμα, ωφέλιμο εν όψει των τρεχόντων κοινωνικών αναγκών. Και
η απουσία αυτή έκανε την ιστόρηση να φαίνεται αυτοσκοπός και την
ιστορία να υπάρχει χάριν της ιστορίας – όπως η τέχνη υπήρχε για την τέχνη,
σύμφωνα με το αξίωμα του εστετισμού….
Στη περίπτωση
της 28ης Οκτωβρίου 1940, θα
ξεκινάγαμε από τη διαπίστωση ότι
το πρωτοβάθμιο προϊόν της ιστορίας έχει
υπερκαταναλωθεί. Έχουμε ακούσει και ξανακούσει «το κορόϊδο Μουσολίνι» της
Βέμπο, τα ραδιοφωνικά μηνύματα, τις
γυναίκες της Πίνδου, τη βαρυχειμωνιά στα ηπειρώτικα βουνά, τα κρυοπαγήματα των
φαντάρων, το εφ’ όπλου λόγχη επίθεσις….
Αυτό που όμως δεν αναλογιζόμαστε συχνά
είναι το μέγεθος της ελληνικής
«μοναξιάς» στο «περιβάλλον» του 1940.
Απέχουμε έτη φωτός από εκείνο το «σύμπαν» εχθρών και αντιπάλων , που θεωρούσαν σίγουρη τη νίκη του άξονα :
Την 28η Οκτωβρίου 1940,η Γερμανία κατείχε την Πολωνία, τη Δανία, τη Νορβηγία, το Βέλγιο,
την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Γαλλία. Ήταν σύμμαχος της Ιταλίας, είχε
υπογράψει Σύμφωνο μη επίθεσης με τη Σοβιετική Ένωση, ήταν σε ειρήνη με
τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα Βαλκάνια η
Ρουμανία ήταν σύμμαχος του Άξονα
όπως και η Βουλγαρία, που απασχολούσε
σημαντικό μέρος του ελληνικού στρατού στη φύλαξη των συνόρων, η δε Γιουγκοσλαβία ήταν φιλογερμανική. Η
Ιταλία είχε καταλάβει την Αλβανία , είχε στρατό σε αριθμούς
και δύναμη πυρός υπέρτερο του ελληνικού, υπερείχε σε ναυτικό και αεροπορία. Και μια ακόμη
«λεπτομέρεια» : Στο πλευρό των Ιταλών
πολεμούσε και ο αλβανικός στρατός, που είχε μάλιστα σημαντική παρουσία
στη πρώτη μεγάλη μάχη στη γραμμή Ελαιών-Καλαμά.
Απέναντι σε αυτό τον δυσμενέστατο συσχετισμό ορθώθηκε ο ελληνικός
λαός του 1940.Ορθώθηκε η μεγαλοψυχία της
Αριστεράς, με τη γνωστή δήλωση πολεμικής διαθεσιμότητας του Ζαχαριάδη προς τον δεσμοφύλακα Μεταξά. Και έγινε αυτό που έγινε, από ανθρώπους που
φοβήθηκαν και ξεφοβήθηκαν, που υπέστησαν στερήσεις αλλά και συμφιλιώθηκαν μαζί τους.
Σήμερα, περιορίζοντας την άκαρπη
ιστοριογνωσία, μπορούμε να αναρωτιόμαστε : Γιατί μέσα σε ένα συσχετισμό δυνάμεων όχι δυσμενέστερο του 1940, γιατί δε θα μπορούσαμε να
επιτελέσουμε κι εμείς ένα κατά πολύ μικρότερο θαύμα, όπως η χειραφέτησή
μας από τον νεοαποικιακό ζυγό της Γερμανίας;
Γιατί δε θα μπορούσαμε, με αυτή την ομολογουμένως λιγότερη «μοναξιά», να πρωτοστατήσουμε στον
τίμιο αγώνα εναντίον του νεοφιλελεύθερου «ευρωπαϊσμού» ;
