Ελάχιστος Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος: καλός, αλλά λίγος!

 

του Παντελή Οικονόμου Αθήνα, 8 Ιουνίου 2021 Το περασμένο Σάββατο, οι υπουργοί οικονομικών της «Ομάδας των 7» (G7) συμφώνησαν να επιβληθεί Ελάχιστος Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος 15%. Λόγου χάριν, οι θυγατρικές πολυεθνικών των Η.Π.Α. στην Ιρλανδία (όπου ο εταιρικός φόρος είναι 12,5%) θα κληθούν να καταβάλλουν πρόσθετο φόρο 2,5% στις αμερικανικές αρχές. Αν μάλιστα οι Η.Π.Α. ορίσουν μονομερώς τον συντελεστή στο 21% (στο ύψος που πρότειναν οι ίδιες εξ αρχής, 6 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το ελάχιστο), αυτός ο πρόσθετος φόρος θα φτάνει το 8,5%. Απομένουν βέβαια κάποια βήματα ακόμα, μέχρι να αρχίσει ο καταλογισμός του φόρου και η είσπραξη εσόδων από αυτόν, σε κλίμακα που θα δικαιολογούσε τον χαρακτηρισμό του ως «παγκόσμιου»: από την νομοθέτηση του από εθνικά κοινοβούλια μέχρι την επίτευξη συμβιβασμών προκειμένου να υιοθετηθεί από περισσότερα εθνικά κράτη (όλα όσα συμμετέχουν στο G20, τουλάχιστον). Πέρα όμως από τον αναγκαίο (ωφέλιμο σε κάθε περίπτωση) χρόνο για κοινοβουλευτικές διαδικασίες και πολιτικές διεργασίες, υπάρχουν ακόμα «λεπτομέρειες» σχετικές με τον φόρο, από αυτές στις οποίες συχνά «κρύβεται ο διάβολος». Ποιος ο λόγος επιβολής του φόρου Η σημαντικότερη από τις «λεπτομέρειες» αυτές είναι ότι, ακόμα και οι χώρες της G7 που συμφώνησαν για την θέσπισή του, δεν  συμφωνούν για τους λόγους επιβολής του φόρου. Ως γνωστόν, ο φόρος αυτός προωθήθηκε από την προεδρία Biden που έχει ήδη ανακοινώσει ένα, πρωτοφανούς μεγέθους 1,9 τρις δολαρίων, πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της πανδημίας και ψάχνει να βρει λεφτά να το χρηματοδοτήσει. Από την δική του πλευρά, ο Rishi Sunak, υπουργός του Boris Johnson (Ηνωμένο Βασίλειο), δήλωσε με την λήξη της προχθεσινής συνάντησης, ότι η συμφωνία έγινε με σκοπό την προσαρμογή της φορολογίας στα δεδομένα της ψηφιακής εποχής και ότι είναι δύσκολο να προβλέψει ποια θα είναι η κατάληξη της. Κατέστησε έτσι σαφές ότι, αν βρει ευκαιρία, θα δυσκολέψει την εφαρμογή της. Στον αντίποδα, ο υπουργός Bruno Le Maire της κυβέρνησης Emmanuel Macron (Γαλλία) δήλωσε ότι «η χθεσινή συμφωνία είναι μια αφετηρία και μέσα στους επόμενους μήνες θα κάνουμε αγώνα για να διασφαλίσουμε ότι αυτός ο ελάχιστος εταιρικός φόρος είναι όσο υψηλότερος γίνεται». Κατά τον υπουργό οικονομικών της λοιπόν, η Γαλλία, προφανώς, θεωρεί ότι ο φόρος αυτός είτε δεν «φτάνει» για την χρηματοδότηση προγραμμάτων ανάκαμψης από την πανδημία, είτε «βλέπει» και άλλους λόγους για την επιβολή του.  Λεφτά δεν υπάρχουν Πέρα όμως από τις πολιτικές διαφορές και τους συμβιβασμούς, υπάρχουν και οι αριθμοί. Το Ευρωπαϊκό Φορολογικό Παρατηρητήριο (υπό την διεύθυνση του Gabriel Zucman) υπολόγισε ότι με συντελεστή 25% τα πρόσθετα έσοδα της Ένωσης για το 2021 θα ήταν 170 δις ΕΥΡΩ (αύξηση 50% στα σημερινά ή το 12% των δαπανών υγείας της Ένωσης). Στο 21% (πρόταση Biden) αύξηση εσόδων 100 δις ΕΥΡΩ. Στο 15% (ο συμβιβασμός των υπουργών οικονομικών του G7) 50 δις. Τα μεγέθη αυτά εξηγούν για ποιο λόγο η Ανεξάρτητη Επιτροπή για την Μεταρρύθμιση της Διεθνούς Εταιρικής Φορολογίας (μέλη της, μεταξύ άλλων, ο José Antonio Ocampo, ο Joseph Stiglitz, ο Thomas Piketty και η Jayati Ghosh) υποστηρίζει σταθερά ότι με συντελεστή χαμηλότερο του 25%, τα έσοδα από τον Ελάχιστο Παγκόσμιο Εταιρικό Φόρο δεν αρκούν για ανάκαμψη από την πανδημία! Είναι όμως η ανάκαμψη από την πανδημία μόνο; Όχι βέβαια! Αντιφατικός συμβολισμός ότι η σύνοδος των υπουργών οικονομικών του G7 έγινε στις 5 Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Για την προστασία του κι’ αν λείπουν λεφτά, με τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου να συνεχίζουν να καταστρέφουν την Γη, την υγεία και το μέλλον μας. Εξ άλλου, τα τελευταία 30-40 χρόνια, οι αποδόσεις κεφαλαίου στις αναπτυγμένες χώρες είναι σταθερά μεγαλύτερες από τις αυξήσεις του Α.Ε.Π., με αποτέλεσμα όλο και μεγαλύτερη ανισότητα στην διανομή του πλούτου που σωρεύτηκε και σωρεύεται ακόμα. Οι  εργαζόμενοι έχουν λαμβάνειν μερίσματα 30-40 ετών από την πρόοδο της τεχνολογίας και της οργάνωσης στα μέσα παραγωγής και διανομής αγαθών και υπηρεσιών καθώς και στα μέσα των συναλλαγών. Και λεφτά για να εισπράξουν αυτά τα δεδουλευμένα δεν υπάρχουν. Μπας και προλάβουμε τα χειρότερα Το συμπέρασμα είναι ότι όσο και να αυξάνονταν  οι φόροι, παλιοί και νέοι, δεν θα έφταναν. Όσο και να εντείνονταν η εκμετάλλευση της εργασίας, δεν θα αρκούσε για να μην βάλουν οι επιχειρήσεις λουκέτο. (Αυτά ως γενικός κανόνας, με εξαιρέσεις, όλο και λιγότερες είναι η αλήθεια). Είναι πια φανερό, ότι οι διαδοχικές κρίσεις (οικονομική πρώτα, υγειονομική στην συνέχεια) έχουν θέσει εκτός χρόνου την διαμάχη «υψηλοί φόροι για δημόσιες επενδύσεις» απέναντι σε «χαμηλοί φόροι και χαμηλά εργατικά για τόνωση της επιχειρηματικότητας». Το μέγεθος της καταστροφής που έγινε είναι τόσο μεγάλο ώστε η αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας έχει περάσει σε άλλη «πίστα». Χρειαζόμαστε διαφορετικό πλαίσιο σκέψης, μπας και προλάβουμε τα χειρότερα.      Και ενώ η ανθρωπότητα ψάχνει αν και πως μπορεί να επιβιώσει την «επομένη μέρα», εδώ… επιμένουμε χθες. Στην νοσταλγία των αιτίων της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 2000. Στον θαυμασμό για την  μεγάλη απάτη και αυταπάτη του «σκισίματος των μνημονίων», δηλαδή της δέσμευσης της ακίνητης δημόσιας περιουσίας,  της απαλλοτρίωσης κινητών περιουσιακών στοιχείων και φορολογικών εσόδων του δημοσίου υπέρ των πιστωτών και ενός δημοσίου χρέους που «ολημερίς εξυπηρετούσαμε, το βράδυ εκτροχιάζονταν» την δεκαετία του 2010. Στην σημερινή βαρβαρότητα της επιδότησης αγοράς εισαγόμενων ηλεκτρικών αυτοκινήτων, της μαζικής ληστείας φορολογουμένων υπέρ «ιδιωτών επενδυτών» της Τράπεζας Πειραιώς και της διά νόμου διαιώνισης της εκμετάλλευσης των εργαζόμενων. Όλα αυτά, υπό την εποπτεία της Γερμανίας σε ρόλο «Λόρδου Προστάτη». Είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε κάτι διαφορετικό. Όσο πιο γρήγορα το βρούμε, τόσο το καλύτερο!