Το δημοψήφισμα δεν είναι γκάλοπ

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 18.7.15

Το δημοψήφισμα είναι μια σημαντική δημοκρατική- ριζοσπαστική  θέσμιση.  Στον χώρο των Πρασίνων η «Πρωτοβουλία για την Άμεση Δημοκρατία» επιχειρούσε,  από το 1986, την ένταξή του  στα πολιτικά προγράμματα και  στα Συντάγματα των κρατών. Ο αντιεξουσιαστικός λόγος προηγείτο  στη  θεωρητική επετηρίδα, ενώ ο Καστοριάδης   στήριζε  μια μεταβατική λύση «εκδημοκρατισμού» της υπαρκτής δημοκρατίας, μέσα από τη θέσμιση  του ακυρωτικού δημοψηφίσματος :   Σύμφωνα με αυτή    το νομοθετικό προϊόν των εκλεγμένων αντιπροσώπων   υπόκειτο στη δυνατότητα πολιτικής  απόρριψης   , ύστερα από την εκδήλωση σχετικής  πρωτοβουλίας…

Η έννοια του δημοψηφίσματος ήταν εκ γενετής αντίπαλη με την  ανάθεση, επιπλέον όμως είχε και ένα εξυγιαντικό χαρακτήρα :   Σε ένα  σύστημα, όπου οι αποφάσεις βασίζονταν  στην περιοδική πραγματοποίηση  εκλογών,  με  πληθωρισμό μηνυμάτων, προγραμμάτων, υποσχέσεων, κλπ., το δημοψήφισμα μπορούσε  να επιτελεί  επικοινωνιακή αποσυμφόρηση και να αντιμετωπίζει   το «πολιτικό μποτιλιάρισμα»,  αποκεντρώνοντας  ως ένα βαθμό και μέσα στο χρόνο τη λήψη αποφάσεων. Το  δημοψήφισμα έφερνε  πολιτική προπόνηση  και θεράπευε ως ένα βαθμό το μειονέκτημα της εκλογικής δημοκρατίας, με  την ευκαιριακή και ασυνεχή ενασχόληση του εκλογικού σώματος με τα κοινά….

Τα δημοψηφίσματα όμως ουδέποτε γίνονταν στο κενό. Από την εποχή του Ναπολέοντος του Γ που έγινε αυτοκράτωρ από  την  αδιαμεσολάβητη (!) λαϊκή βούληση  μέχρι σήμερα, διάφοροι  πυροβολούσαν τον θεσμό  επικαλούμενοι είτε την αντιδραστική απόκριση του εκλογικού σώματος   είτε την υποβολή  των ερωτημάτων σε δυσμενείς    πολιτικοκοινωνικές  συνθήκες.

Εν όψει : Αφίσες της εποχής του χουντικού δημοψηφίσματος του 1973. Κατά σύμπτωση υποστηρίζουν το ΝΑΙ....

Αν αφήσουμε στην άκρη την  οπορτουνιστική ένσταση  κάποιων  υποστηρικτών της λαϊκής εξουσίας - αρκεί να είναι σωστή !- μπορούμε να πούμε ότι η προβληματική για το περιβάλλον των δημοψηφισμάτων είναι  δικαιολογημένη. Το ελληνικό δημοψήφισμα του 1946   έγινε σε συνθήκες τρομοκρατίας και νοθείας, όπως   τα χουντικά δημοψηφίσματα του 1968 και 1973.

Το δημοψήφισμα  του 2015 υπέστη κριτική  γιατί  έγινε  8 ημέρες μετά την προκήρυξή του, με ελλειμματικό  χρόνο προβληματισμού..  Όμως το  «έλλειμμα» αυτό,  πολύ χαρακτηριστικό αν ληφθεί  υπόψη ότι  το χουντικό δημοψήφισμα του 1973  προκηρύχθηκε   12 Ιουνίου και πραγματοποιήθηκε  29 Ιουλίου, εξουδετερώθηκε   από  τις ειδικές επικοινωνιακές δυνατότητες της εποχής μας.

Το «αγκάθι» του δημοψηφίσματος του 2015 είναι αλλού. Σύμφωνα με την άποψη του συνταγματολόγου Ηλία  Νικολόπουλου :

« η απόφαση του εκλογικού σώματος  επί του ερωτήματος που τίθεται (άρθρο 44 του Συντάγματος) στο δημοψήφισμα έχει αποφασιστική-δεσμευτική ισχύ για όλα τα κρατικά όργανα».

Μήπως αυτό σημαίνει ότι το  προϊόν της Βουλής της 15.7.15 είναι αντισυνταγματικό; Έστω και  εάν τα 22 σημεία που απορρίφθηκαν στις 5.7.15 «μεταμορφώθηκαν» μεταγενέστερα,  κοινοβουλευτική αδεία;

Λέει ο Τσάρλυ Βατς των Ρόλινγκ Στόουνς : Όποιος νομίζει ότι με ένα τραγούδι θα σώσει τον κόσμο, αυταπατάται. Και η Ευρωαποικιοκρατία  δεν αναχαιτίζεται μόνο από  την τήρηση ενός  Συντάγματος….