Της Χαράς Καφαντάρη*
«……..Ο σεισμός κτύπησε την Κεφαλλονιά σε μια μνημονιακή
εποχή, που βρίσκει τις κρατικές δομές σχεδόν διαλυμένες και καθημαγμένες από
τις πολιτικές επιλογές της τρόικας και της κυβέρνησης. Υπάλληλοι κομβικών για
την αρωγή των σεισμοπλήκτων υπηρεσιών τελούν υπό διαθεσιμότητα (που την ήραν
μετά τον μεγάλο μετασεισμό), ινστιτούτα και οργανισμοί αρμόδια για την
αντισεισμική προστασία της χώρας κινδυνεύουν με κλείσιμο, νοσοκομειακές μονάδες
δεν λειτουργούν εδώ και χρόνια, ενώ σχεδιάζεται η εξαφάνιση τους, ανυπαρξία
κονδυλίων και εφοδίων, που πρέπει να ζητηθούν από φιλανθρωπικές οργανώσεις, ή
να νοικιαστούν από αρμόδιους και αναρμόδιους φορείς. Το αποτέλεσμα; Αδυναμία συντονισμού και ανταπόκρισης, με
εμφανέστατη ανάγκη να υπάρξουν «εντολές πρωθυπουργού» για να κινηθεί ο κρατικός
μηχανισμός........»
Όλο
το άρθρο της Καφαντάρη
Οι σεισμοί που έπληξαν την Κεφαλλονιά πολύ
πρόσφατα, έδειξαν την ανάγκη λειτουργίας όλων των κοινωνικών δομών του κράτους,
πέρα κι έξω από τις μνημονιακές υποχρεώσεις.
Ο θεσμός της Πολιτικής Προστασίας έχει τις ρίζες του στις
παλιές τοπικές αμυντικές δομές, που δημιουργήθηκαν για την αντιμετώπιση
εισβολών (π.χ. στην Αγγλία) από την εποχή των ναπολεόντειων πολέμων. Ιδιαίτερη
άνθηση τέτοιων στρατιωτικών δομών επήλθε μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο σε χώρες
όπως η Αγγλία, που ήθελε να προστατευτεί από εισβολές ή την Ελβετία που ήθελε
την προστασία της ουδετερότητας της. Η ισορροπία του τρόμου, που επιτεύχθηκε
μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο με τον ψυχρό πόλεμο, δημιούργησε μια νέα τάση, την
Αεράμυνα. Το τέλος του ανταγωνισμού των στρατιωτικών συνασπισμών, τα μεγάλα
περιβαλλοντικά προβλήματα και οι ανάγκες προστασίας των πληθυσμών από ατυχήματα
και φυσικές καταστροφές έφεραν ακόμα μια μεγάλη αλλαγή. Την αποστρατικοποίηση
των υπηρεσιών και τη δημιουργία της Πολιτικής Προστασίας (Π.Π.)
Στην Ελλάδα, την πιο
σεισμογενή περιοχή της Ευρώπης, από τις μονάδες ΠΣΕΑ φθάσαμε στη δημιουργία
μιας κεντρικής υπηρεσίας, της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ),
που σήμερα ανήκει στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη.
Σκοπός της ΓΓΠΠ πρέπει να είναι η προστασία πληθυσμών από φυσικές (σεισμοί,
πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, κατολισθήσεις), τεχνικές (ατυχήματα σε
εργοστάσια, εκρήξεις, μεγάλα κυκλοφοριακά ατυχήματα και μείζονες
περιβαλλοντικές ρυπάνσεις), καταστροφές και ιατρικούς κινδύνους ( πρόληψη
επιδημιών). Κύριο μέλημα της Π.Π. πρέπει να είναι η εκπόνηση σχεδίων και η
εκπαίδευση του γενικού πληθυσμού σε περιπτώσεις αντιμετώπισης έκτακτων
γεγονότων. Η παροχή πρώτων βοηθειών για την ανακούφιση και η παροχή προστασίας
πληγέντων πληθυσμών χρειάζεται την κινητοποίηση πολλών και διαφορετικών
δημόσιων δομών, τόσο της κεντρικής κυβέρνησης όσον και της τοπικής
αυτοδιοίκησης σε δημοτικό και περιφερειακό επίπεδο. Η κινητοποίηση όλων αυτών των δομών απαιτεί σοβαρό και ουσιαστικό
συντονισμό ενεργειών, έργο που πρέπει να αναλαμβάνει αποκλειστικά η κεντρική
υπηρεσία, δηλαδή η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Για την
αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών, ανάλογα με το ύφος και την σφοδρότητα της
καταστροφής, πρέπει να κινητοποιηθούν οι αναγκαίες δυνάμεις. Ιατρικές μονάδες,
μονάδες περίθαλψης και αρωγής, πυροσβεστικές και αστυνομικές δυνάμεις,
επιστημονικές ομάδες και διασώστες.
Ο σεισμός κτύπησε
την Κεφαλλονιά σε μια μνημονιακή εποχή, που βρίσκει τις κρατικές δομές σχεδόν
διαλυμένες και καθημαγμένες από τις πολιτικές επιλογές της τρόικας και της
κυβέρνησης. Υπάλληλοι κομβικών για την αρωγή των σεισμοπλήκτων υπηρεσιών τελούν
υπό διαθεσιμότητα (που την ήραν μετά τον μεγάλο μετασεισμό), ινστιτούτα και
οργανισμοί αρμόδια για την αντισεισμική προστασία της χώρας κινδυνεύουν με
κλείσιμο, νοσοκομειακές μονάδες δεν λειτουργούν εδώ και χρόνια, ενώ σχεδιάζεται
η εξαφάνιση τους, ανυπαρξία κονδυλίων και εφοδίων, που πρέπει να ζητηθούν από
φιλανθρωπικές οργανώσεις, ή να νοικιαστούν από αρμόδιους και αναρμόδιους
φορείς. Το αποτέλεσμα; Αδυναμία
συντονισμού και ανταπόκρισης, με εμφανέστατη ανάγκη να υπάρξουν «εντολές
πρωθυπουργού» για να κινηθεί ο κρατικός μηχανισμός.
Ο ΣΥΡΙΖΑ,
αντιλαμβάνεται διαφορετικά τη λειτουργία της Π.Π. Στο νομοσχέδιο για την
αναδιάρθρωση της Πυροσβεστικής, που η συζήτησή του στη Βουλή θα ξεκινήσει την
επόμενη εβδομάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ θα διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη
λειτουργία της Π.Π.
Κατ' αρχάς θεωρούμε
ότι η ΠΠ, δεν μπορεί να είναι «παρκαρισμένη» στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης και
Προστασίας του Πολίτη (γεγονός που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία), αλλά να
υπάγεται, είτε στον πρωθυπουργό είτε στο Υπουργικό Συμβούλιο, που θα
αναλαμβάνει δράση σε περιπτώσεις έκτακτων αναγκών. Ως μεταβατικό στάδιο δε,
ίσως η επαναφορά της στο υπουργείο Εσωτερικών θα έλυνε κάποια προβλήματα
συντονισμού δράσεων Π.Π. σε σχέση με την Αυτοδιοίκηση Α' και Β' βαθμού.
Είναι πλέον ανάγκη η Π.Π. να εναρμονισθεί με ευρωπαϊκά μοντέλα
λειτουργίας
Έκτακτες συνθήκες
και ανάγκες μπορεί να προκληθούν από σφοδρά μετεωρολογικά φαινόμενα, όπως
πλημμύρες, χιονοπτώσεις ή παρατεταμένες ξηρασίες (που εντείνονται και από τις
συνέπειες της κλιματικής αλλαγής –έχουμε πλέον και εμφάνιση ανεμοστρόβιλων στην
ευρύτερη περιοχή μας) , από κτύπημα του Εγκέλαδου, από φυσικά φαινόμενα, όπως
κατολισθήσεις ή βραχοπτώσεις, από δασικές πυρκαγιές, από τεχνικά ατυχήματα σε
εργοστάσια ή σε μεγάλα συγκοινωνιακά έργα. Τέλος, έκτακτα επεισόδια
ατμοσφαιρικής ή θαλάσσιας ρύπανσης πρέπει να είναι στην αρμοδιότητα της.
Σημαντικό στοιχείο δράσης της Π.Π. είναι ο σχεδιασμός για την
αντιμετώπιση όλων των έκτακτων γεγονότων, σχεδιασμός, ο οποίος βασίζεται στο
τρίπτυχο «ετοιμότητα- άμεση απόκριση- βραχεία αποκατάσταση».
Οι σεισμοί στην
Κεφαλλονιά έδειξαν ότι τα ανωτέρω δεν λειτούργησαν. Στην πλέον σεισμογενή
περιοχή της Ελλάδας και της Ευρώπης, η ετοιμότητα και ο ακριβής σχεδιασμός της
Πολιτείας για πρόληψη και αντιμετώπιση της φυσικής καταστροφής, που είναι ο
σεισμός, ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Αναφέρουμε ενδεικτικά:
- Δεν υπήρχαν
εναλλακτικά σενάρια σε περίπτωση αποκοπής του οδικού δικτύου (κατολισθήσεις,
καταρρεύσεις, κ.λπ.) και της πρόσβασης σε κρίσιμες υποδομές (λιμάνια,
νοσοκομεία, κ.λπ.).
- Δεν υπήρχε
σχεδιασμός και ενέργειες για ένα πιθανό (χείριστο) σενάριο να πληγεί η περιοχή
από έναν ακόμη μεγάλο σεισμό.
- Παρ' ότι ο
συντονισμός του Κέντρου Επιχειρήσεων δόθηκε με την 456/27-01-2014 απόφαση του
ΓΓΠΠ στον περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων και με την ίδια απόφαση κηρύχτηκε το νησί
σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, είναι εμφανής η αδυναμία του συντονισμού από τις
τοπικές αρχές και αυτό αποδεικνύεται από την καθημερινή επίσκεψη εκεί όλο και
περισσότερων αρμόδιων υπουργών - και γεννάται το ερώτημα: γιατί δεν αναλαμβάνει
τον συντονισμό και την ευθύνη που απορρέει από αυτό ο ίδιος ο γενικός
γραμματέας Πολιτικής Προστασίας ως ο κατ' εξοχήν αρμόδιος από πλευράς αρμόδιου
υπουργείου και κυβέρνησης για τον καλύτερο και αποδοτικότερο συντονισμό;
Τις ώρες αυτές ο
πανικός και η παραπληροφόρηση, ίσως να είναι ο χειρότερος σύμβουλος.
Η Πολιτεία οφείλει
να αναλάβει τις ευθύνες της και η κοινωνία της Κεφαλλονιάς πρέπει να αρχίσει
πάλι να ζει.
* Η Χαρά Καφαντάρη είναι
γεωλόγος, βουλευτής Β' Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ
