ΠΥΡΓΟΙ ΠΟΙΚΙΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ

Η πολιτική και ο κόσμος άλλαξαν ριζικά , μετά την επίθεση εναντίον των διδύμων Πύργων στις 11 Σεπτεμβρίου 2001. Αυτά τα εννέα χρόνια ζήσαμε μια νέα φάση «εκτατικού» ιμπεριαλισμού, με επιθέσεις στην περιφέρεια του Ευρω-αμερικανικού κόσμου, με τα αντίποινα των μεν να απαντώνται από τα αντίποινα των δε και με την εξαγωγή προσφύγων προς τη Δύση. Η Νέα Τάξη Πραγμάτων διάλεξε το δρόμο των πολεμικών αναμετρήσεων και απεμπόλησε τον «ειρηνικό δρόμο» προς τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, μέσω συγκεκριμένων, πλανητικών κανόνων και θεσμίσεων…

Οι Πύργοι υπήρξαν ανέκαθεν « κατασκευές κύρους» που εξυπηρετούσαν όχι μόνο το «είναι» αλλά και το «φαίνεσθαι» της ισχύος. Οι Πύργοι στην ουσία δεν είχαν σχέση με την «Πολεοδομία των τριών διαστάσεων», που τέθηκε με τη «Χάρτα των Αθηνών» από το Μοντέρνο Κίνημα της Αρχιτεκτονικής και στόχευε στην καθ΄ύψος ανάπτυξη των πόλεων για την αντιμετώπιση των αστικών στενοτήτων. Οι Πύργοι εμπεριείχαν πάντοτε μεγάλη δοσολογία εγωϊσμού, κι αυτό ερμηνεύει το γεγονός ότι ο υπ. αριθμ.1 Πύργος του κόσμου, ύψους 818 μέτρων, βρίσκεται στο Ντουμπάϊ, μια χώρα με πολύ λίγα προβλήματα στενότητας του αστικού χώρου…

Στην Αμερική η υπόθεση της ανέγερσης των διδύμων Πύργων ξεκίνησε το 1966, προχώρησε με διαρκείς αναθεωρήσεις των δαπανών και απασχόλησε ένα μεγάλο εργατικό δυναμικό. Είναι χαρακτηριστικό της έντασης των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων, το ότι - σύμφωνα με την μαρτυρία Έλληνα εργαζόμενου (Ελευθεροτυπία 17.9.2001) - μόνο στη περίοδο 1972 –1975 είχαν σημειωθεί 12 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα…..

Φαίνεται ότι η υπόθεση μιας αεροπορικής επίθεσης εναντίον των διδύμων Πύργων ουδέποτε είχε διατυπωθεί στους κύκλους των εμπειρογνωμόνων, αν και είχε κατά κάποιο τρόπο υλοποιηθεί στο παρελθόν. Ήταν η περίπτωση του Empire State Building – των 102 ορόφων και των 380 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της γης - που υπέστη χωρίς σοβαρές συνέπειες την κατά λάθος πρόσκρουση ενός βομβαρδιστικού Β- 25 το 1945 !! . Από το 1885,χρονιά της δημιουργίας του πρώτου ουρανοξύστη στο Σικάγο , έως την «οικολογική μεγαδομή» της Commerze Bank στη Φρακφούρτη με τα ανοιγόμενα παράθυρα, τους ανά 4 ορόφους κήπους και το εσωτερικό αίθριο που διατρέχει όλο το κτίριο και χρησιμεύει γιά τον αερισμό(1), οι ουρανοξύστες και τα πολυώροφα κτίρια επιτέλεσαν μια σημαντικότατη λειτουργία : Δηλαδή να συσπειρώνουν δραστηριότητες , να σχηματίζουν πολύ συχνά πόλεις εντός πόλεων και να παρέχουν μεγάλη ποικιλία εξυπηρετήσεων, εξοικονομώντας αποστάσεις και έδαφος.

Οι ουρανοξύστες και τα πολυώροφα κτίρια απέτρεψαν την «οριζόντια» επέκταση των πόλεων, υπηρέτησαν την υπερσυγκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων και απομάκρυναν την ανθρωπότητα από τους «φυσιοκρατικούς» οραματισμούς του 19ου αιώνα .Φερ’ ειπείν από την χωροταξική σύλληψη του Κομμουνιστικού Μανιφέστου που ζητούσε τη « βαθμιαία κατάργηση της αντίθεσης πόλης και υπαίθρου, με μια πιο ισορροπημένη κατανομή του πληθυσμού στην ύπαιθρο» , ή από τη μεταρυθμιστική ουτοπία του Frank Loyd Wright , την περίφημη “Broadacre city”(1898), που πρότεινε την επίπεδη ανάπτυξη των κατοικιών και την ανά οικογένεια κατοχή 4 στρεμμάτων γης… Οι «μεγακατασκευές» υπερίσχυσαν επίσης της λογικής των Σοβιετικών «Απολεοδομιστών» των δεκαετιών του 20 και του 30 – που ήθελαν την διάσπαση και διάχυση των πόλεων στην περιφέρεια (2), την ανάπτυξη των κατοικιών και των άλλων δραστηριοτήτων κατά μήκος των οδικών αξόνων .

ΓΕΩΡΓΙΚΟΙ ΠΥΡΓΟΙ

Οι νέες συνθήκες δόμησης επέβαλαν ένα νέο καταμερισμό λειτουργιών και διέκοψαν την παραδοσιακή «συνεύρεση» κατοικίας και αγροτικής παραγωγής, που χαρακτήριζε τα παλιά αγροτόσπιτα αλλά και τα νοικοκυριά των αστικών περιχώρων. Όμως η «γεωργία των πόλεων» δεν επρόκειτο να πεθάνει – σαν ιδέα τουλάχιστον. Στην Αμερική ο καθηγητής Ντίκσον Ντεσπόμιερ και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια (3)σχεδίασαν κτίρια 30 ορόφων με γυάλινους τοίχους, που έχουν στην κορυφή τους έναν τεράστιο ηλιακό συλλέκτη για τον ενεργειακό εφοδιασμό. Σε κάθε όροφο υπάρχουν καλλιέργειες, με βάση τη τεχνολογία των θερμοκηπίων, ενώ το νερό που χρησιμοποιείται ανακυκλώνεται. Η ιδέα βασίζεται στην υπερεντατική αξιοποίηση του εδάφους και στα πλεονεκτήματα της εγγύτητας προς την αγορά γεωργικών προϊόντων, αντλεί δε επιχειρήματα από την επερχόμενη «στενότητα» των παραγωγικών εδαφών : Και τούτο γιατί τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας και των δορυφορικών χαρτών της NASA δείχνουν ότι σε ολόκληρο τον κόσμο, χρησιμοποιείται περισσότερο από το 80% του εδάφους που είναι κατάλληλο για καλλιέργειες. Λαμβανομένης μάλιστα υπόψη της προστασίας των «εσωτερικών καλλιεργειών» από τα έντονα καιρικά φαινόμενα, τα πλεονεκτήματά τους είναι σημαντικά…

Στην Ελλάδα η υπόθεση της «περιαστικής» αλλά και της αστικής γεωργίας εκφράζεται κάποτε- κάποτε από τον δικτυακό τόπο των γεωτεχνικών PEEGEP. Λαμβανομένου υπόψη ότι το μεγαλύτερο σε ύψος κτίριο της χώρας είναι 20ωροφο , ενώ ακόμη υστερεί η εκτατική αξιοποίηση των ελληνικών γεωργικών εδαφών, αντιλήψεις όπως αυτές του Ντεσπόμιερ ηχούν ως φουτουριστικές. Όμως η προπόνηση του επιστημονικού δυναμικού μιας χώρας ποτέ δεν κάνει κακό…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Ιουλία και Ιωσήφ Στεφάνου, «Περιγραφή της εικόνας της πόλης», «Πανεπιστημιακές εκδόσεις Ε.Μ.Π», Αθήνα 1999.

Anatole Kopp, «Πόλη και επανάσταση», εκδ. «Νέα Σύνορα»,Αθήνα 1976.

Εφημ. ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 16.7.2007