ΤΑ ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ ΩΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ

Στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ, ο Πλίνιος ο Νεότερος σχολίαζε την πρακτική των εύπορων συμπολιτών του, που ταξίδευαν ως τουρίστες μέσα στα πλαίσια της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας: «Κάνουμε ταξίδια και διασχίζουμε θάλασσες αναζητώντας αυτά που απαξιούμε να κοιτάξουμε, όταν είναι μπροστά στα μάτια μας....υπάρχουν πάμπολλα πράγματα στην πόλη μας και στα περίχωρά της που δεν τα έχουμε δει, ούτε καν ακούσει, ενώ αν βρισκονταν στην Ελλάδα, ή στην Αίγυπτο ή την Ασία...θα είχαμε ακούσει και διαβάσει γι αυτά, και θα τα είχαμε δει με τα ίδια μας τα μάτια.....»(Lionel Casson, «Το ταξίδι στον Αρχαίο Κόσμο»).
Στην Αθήνα πολλοί και διάφοροι αδυνατούν να δουν το τρομερό «κεφάλαιο αναψυχής» που υποβόσκει καποτε στα όρια του αστικού χώρου. Και ενώ η συζήτηση περί «αναπλάσεων» ξεστρατίζει άλλοτε σε ζητήματα παρεπίμπτοντα – όπως η συζήτηση περί του γηπέδου του Παναθηναϊκού αναφορικά με τον Ελαιώνα - ή άλλοτε παραχωρεί προτεραιότητες σε χώρους απόμακρους, «προαστιακούς» μάλλον παρά «μητροπολιτικούς» , όπως η περίπτωση του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, το προφανές γίνεται αφανές και το αυτονόητο μετατρέπεται σε αδιανόητο. Μια τέτοια είναι και η περίπτωση των Τουρκοβουνίων, γνωστή κάποτε και ως περιοχή Βεϊκου . Έχοντας «αφυπηρετήσει» από τη «θητεία» της εξόρυξης οικοδομικών υλικών, η περιοχή φιλοξενεί σήμερα έναν «αχταρμά» χρήσεων στα όρια 4 Δήμων : Του Γαλατσίου, της Νέας Ιωνίας, του Ψυχικού και της Φιλοθέης. Πρόκειται για ένα χώρο «ικανών» διαστάσεων, που έχει εν μέρει αναπλασθεί με αθλητικό κέντρο, αναδασώσεις κλπ. σε μια έκταση 1500 περίπου στρεμμάτων, αλλά που μπορεί να «ενιαιοποιηθεί» με παρακείμενες εκτάσεις «ήπιας» λειτουργίας – π.χ. Αττικό Άλσος – για να συνθέσει ένα μέγεθος συνολικά 4500 περίπου στρεμμάτων ! Το μέγεθος αυτό είναι λίγο μικρότερο από αυτό του Ελληνικού και το μισό του συνολικού Ελαιώνα, όμως έχει το πλεονέκτημα να βρίσκεται στο επίκεντρο ενός μείζονος αστικού χώρου, στα δυτικά της Αθήνας, που είναι μάλλον στερημένος από κοντινές εστίες αναψυχής.
Τα Τουρκοβούνια προσφέρονται για σωρεία χρήσεων και αναπλάσεων, διαθέτουν εκπληκτικά μπαλκόνια με οπτικό πεδίο 360 μοιρών, αποτελούν πρόκληση για δασολόγους, αρχιτέκτονες τοπίου και κηποτεχνικούς, ενέχουν μια δυναμική «απογείωσης» της περιβάλλουσας κοινωνίας από τη μιζέρια της ιδιώτευσης και της περιχαράκωσης στον ιδιωτικό κήπο. Σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου από αυτά πρέπει να κατοικούν τουλάχιστον 500.000 άνθρωποι, και κατά τούτο η θέση τους είναι πιο προνομιακή από αυτήν που έχει το δάσος της Βουλώνης ή της Βενσέν για το Παρίσι.
Στις αρχές της δεκαετίας του 80 ο Αντώνης Τρίτσης είχε ως στρατηγική επιδίωξη την «ενιαιοποίηση» χώρων , αρχής γενομένης από τις αρχαιότητες του αθηναϊκού κέντρου και δια μέσου του Υμηττού ως την καρδιά της αγροτικής πεδιάδας των Μεσογείων. Το «μοντάζ» αυτό θα προέκυπτε από ένα σύνολο «ανισόπεδων διευκολύνσεων » - υπογειοποιήσεων της κυκλοφορίας, πεζογεφυρών κλπ- που στην εποχή εκείνη παρουσίαζαν μεγαλύτερες δυσκολίες και είχαν μεγαλύτερα σχετικά κόστη. Σήμερα η συγκεκριμένη στρατηγική στόχευση μπορεί να λειτουργεί ως πιλοτική για άλλες χωρικές αναπλάσεις, και μάλιστα να είναι πολύ πιο εφαρμόσιμη.
Οι πολιτικοί συμφωνούν, οι δήμοι συμφωνούν, η κοινωνία των πολιτών συμφωνεί με το έργο. Επί πλέον όμως απαιτείται ο συντονισμός, η ενορχήστρωση των δράσεων. Στις ημέρες μας ο νεοδημιουργημένος «Σύνδεσμος Δήμων για την Προστασία και Ανάπλαση των Τουρκοβουνίων» (ΦΕΚ 2334, 14.11.2008) δικαιούται και μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο . Δηλαδή να συντονίσει μελετητές, κατασκευαστές και ενδιαφερόμενους πολίτες, σε ένα έργο μακράς πνοής, πραγματικά οικολογικό, υποστηρικτικό της κοινωνικής ζωής, διεγερτικό για νέες δραστηριότητες και πολιτιστικές πρωτοβουλίες.

ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ* .....

Στην Ιταλία ο πρόεδρος της Γερουσίας Ρενάτο Σκίφανι άσκησε αγωγή αποζημίωσης ζητώντας 1,3 εκατομμύρια ευρώ από τον συγγραφέα Αντόνιο Ταμπούκι, εξ αιτίας ενός άρθρου που δημοσίευσε ο δεύτερος στην εφημερίδα «Ουνιτά» τον Μάϊο του 2008 . Η περίπτωση προκάλεσε μια διεθνή πρωτοβουλία αλληλεγγύης, με συλλογή υπογραφών υπέρ του Ταμπούκι, με ονόματα όπως του Φίλιπ Ροθ, του Κώστα Γαβρά, του Θόδωρου Αγγελόπουλου και αρκετών άλλων «ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών». Η επιλεκτική «βολή» εναντίον του Ιταλού συγγραφέα σε αρκετά μεταγενέστερο χρόνο (18 μήνες μετά το δημοσίευμα !) και χωρίς αντίστοιχη «βολή» εναντίον της πηγής που πρωτοδημοσίευσε το επίμαχο κείμενο, έδωσε για άλλη μια φορά το στίγμα μιας κακόβουλης πρωτοβουλίας, με στόχο την καθήλωση κάποιων πολιτικών αντιπάλων σε μάχες για την υπεράσπιση θεμελιακών δικαιωμάτων και δυνατοτήτων – όπως λόγου χάρη του να διαθέτουν ένα πιάτο φαί και να μην κοιμούνται στην ψάθα... ....
Το «σενάριο» της παραπάνω υπόθεσης δεν είναι καθόλου πρωτότυπο για το ελληνικό κοινό . Να υπενθυμίσουμε την περίπτωση του κ.Βγενόπουλου, που διεκδικούσε το 2008 τριάντα εκατομμύρια από την εφημερίδα ΠΑΡΟΝ, όπως επίσης και 1 εκατ. ευρώ από τον Αλέξη Τσίπρα και κάποια ανάλογα ποσά από τον Γιώργο Παπανδρέου; Να υπενθυμίσουμε τα 7,6 εκατομμύρια που ζητούσε κάποια κυρία προσβεβλημένη από τον Λάκη Λαζόπουλο, και τις μόλις 300.000 (= 12 χρόνια μισθωτής εργασίας) που διεκδικούσε δικηγόρος Ιεράς Μονής θιγμένος από τους ισχυρισμούς του Δημήτρη Κούνδουρου, ακτιβιστή οικολόγου και μισθωτού καθηγητή ; Ή μήπως να θυμίσουμε την υπόθεση Μητσοτάκη εναντίον Λαλιώτη και αντιστρόφως, που κατέληξε σε νίκη του πρώτου «στα σημεία» και απείλησε με πλειστηριασμό το πατρικό σπίτι του Πασοκικού στελέχους;
Με υπαρκτές τις ποινικές κυρώσεις εναντίον της εξύβρισης και της δυσφήμισης, αναρωτιέται κανείς για το νόημα που έχει η επιβολή οικονομικά εξοντωτικών «προστίμων».
Όταν τον 19ο αιώνα ο Βίκτωρ Ουγκώ αφηγείτο στους «Αθλίους» την καταδίκη του Γιάννη Αγιάννη σε πολύχρονη φυλάκιση με καταναγκαστικά έργα για ένα κλεμένο καρβέλι ψωμί, δεν επρόκειτο για μια δική του επινόηση «μυθιστορηματική αδεία», αλλά για την περιγραφή της πραγματικότητας ενός τυραννικού «δικαιοδοτικού» συστήματος με εξωφρενικές ποινές. Ο Μαρξ στο «Κεφάλαιό» του σημείωνε τις χιλιάδες απαγχονισμών που εκτελέσθηκαν εναντίον εξαθλιωμένων αγροτών του 18ου αιώνα, καθώς και τη σωρεία των λόγων για την επιβολή θανατικής ποινής. .. Μέσα από μια αχανή ιστορία επαναστάσεων εναντίον της Φεουδαρχίας και της απόλυτης Μοναρχίας, οι σωματικές ποινές όπως η μαστίγωση, η δήμευση της περιουσίας και ο λεγόμενος «πολιτικός θάνατος» - που εξίσωνε τον καταδικασμένο σε ισόβια με νεκρό και επομένως επέτρεπε την κληρονομική μεταβίβαση της περιουσίας του - καταγγέλθηκαν και εξοβελίσθησαν από τα ευρωπαϊκά δικαιοδοτικά συστήματα.Προοδευτικά κι αυτή η ποινή του θανάτου καταργήθηκε στις περισσότερες χώρες , ενώ παράλληλα εμπεδώθηκαν οι αρχές της αναλογικότητας και της επιείκειας των ποινών. Και ενώ το δικαιοδοτικό σύστημα φαινόταν να ακολουθεί μια διαδρομή προοδευτικού εξανθρωπισμού και λειτουργικότητας των ποινών, το γραφειοκρατικό κράτος της νέας τάξης άρχισε να αποδέχεται σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα τη διαδικασία των αγωγών αποζημίωσης. Αναβιώνοντας κατά κάποιο τρόπο την αρχαϊκή ποινή της δήμευσης της περιουσίας με μια νέα εκδοχή – ως ποινή ιδιοποίησης της περιουσίας του αντιπάλου μέρους. Και προκαλώντας ένα κολοσσιαίο «πισωγύρισμα» του Νομικού Πολιτισμού και του Κράτους Δικαίου, έναν πραγματικό νομικό νεομεσαίωνα.
Η «ανάγνωση» αυτής της εξέλιξης δείχνει την ανατροπή των συσχετισμών των τριών εξουσιών – Νομοθετικής, Εκτελεστικής, Δικαστικής. Δείχνει την άρρητη διαδικασία σταδιακής αναβάθμισης της δικαστικής εξουσίας σε υπερεξουσία , καθώς και την αποδυνάμωση της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας. Δείχνει ακόμη την ανάγκη μιας γεναίας νομοθετικής πρωτοβουλίας, πολύ πιο βαθιάς και τολμηρής από αυτήν που είχε προωθήσει το ΛΑΟΣ πριν ένα χρόνο, ζητώντας από την Βουλή την μη εκδίκαση αγωγών αποζημίωσης αν δεν έχει τελεσιδικήσει η ποινική διαδικασία καθώς και την κατάργηση του κατωτάτου ορίου αποζημίωσης των θιγέντων δια του Τύπου. Να ένα πεδίο δόξας λαμπρό για την «Κοινωνία των Πολιτών» - την συνήθως κοπτόμενη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες : Πεδίο αγώνων ενάντια σε μια κύρωση καρκινικού χαρακτήρα, που απειλεί με θανάτωση το κατακτημένο Κράτος Δικαίου...





** Γ.,Σχίζας, «Το παράπλευρο νόημα των αγωγών», από τον δικτυακό τόπο ppol.gr , 14.4.2008 και «Το παρόν του παρελθόντος», εφημ. ΕΠΟΧΗ, 9.11.2008

ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, ΩΣ ΣΥΝΗΘΩΣ

Στην κινηματογραφική «Καζαμπλάνκα» ήταν οι «συνήθεις ύποπτοι», στην Ελλάδα είναι το «σύνηθες» Πολυτεχνείο με τη πορεία προς την αμερικανική Πρεσβεία - τρεις έως τέσσερεις εβδομάδες μετά την «συνήθη» πλέον αμφισβήτηση των στρατιωτικών παρελάσεων με αφορμή τους εορτασμούς για την επέτειο του ΟΧΙ, στις 28 Οκτωβρίου. Η υπόθεση των εγχώριων πολιτικών ηθών και εθίμων εδώ και κάμποσα χρόνια με παρέπεμπε σε ένα τίτλο στο εξώφυλλο του «Ιδεοδρομίου » του Οκτώβρη 1983, δια χειρός Λεωνίδα Χρηστάκη .Έλεγε ο τίτλος, υπό τύπον ερωτήματος, σχετικά με τη σημασία και το μέλλον των επετείων: «ΟΙ ΕΠΕΤΕΙΟΙ ;». Και η απάντηση ερχόταν σκληρή και ακατέργαστη : «ΣΤ’ @ΡΧΙΔΙ@ ΜΑΣ»!

Αυτή η απόφανση του «Προ-νεοταξικού» Αναρχισμού μου φαινόταν παιδαριώδης αλλά και έντιμη,λαμβανομένης υπόψη της «υπερμνημειοποίησης» εκείνης της συγκυρίας, μέσω της συσσώρευσης επετείων και επετείων, και του αντίστοιχου πρηξίματος γνωστών περιοχών του ανδρικού σώματος......Από την άλλη όμως πλευρά θεωρούσα ότι κάθε επέτειος ήταν προϊόν αξιολόγησης και τονισμού συμβάντων μικρής ή μεγάλης διάρκειας. Η δυναμική των επετείων ορθωνόταν ενάντια στην ομογενοποίηση του χρόνου, υπογραμμίζοντας τα όσα έχρηζαν υπογράμμισης και ανακαλώντας το παρελθόν πνεύμα – όχι για άλλο λόγο, παρά για τις ανάγκες του παρόντος.

Λαμβανομένης λοιπόν υπόψη της λειτουργίας των επετείων ως «ιστορικών σουβενίρ», το ερώτημα που έμπαινε πάντοτε ήταν το κατά πόσο αυτά είχαν τις κατάλληλες ποιότητες, ώστε να επιτρέπουν την μεταλαμπάδευση του ηρωϊκού στοιχείου στο παρόν. Χρειαζόμαστε αργίες, σχολικές εορτές, στρατιωτική παρέλαση και άρματα μάχης, για να αναβιώσουμε το πνεύμα της 28ης Οκτωβρίου; Χρειαζόμαστε πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία με ρυθμικά συνθήματα, πανώ, παρατεταγμένα κόμματα ή γκρουπούσκουλα με υπαρξιακά προβλήματα ή με Ηροστράτειες - βανδαλιστικές διαθέσεις , για να αντισταθούμε στην «απόσβεση» του αντιδικτατορικού αγώνα ;

Η απάντηση στα ερωτήματα για τη "μορφολογία'' και τις τακτικές των επετείων μπορεί να είναι συζητήσιμη. Ακόμη συζητήσιμο μπορεί να είναι το ακριβές περιεχόμενο των ιστορικών γεγονότων – 28ης Οκτωβρίου και Πολυτεχνείου. Όμως το ηρωϊκό πνεύμα του παρελθόντος και η ανάγκη της «τηλεμεταφοράς» του στο παρόν, δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Οι επέτειοι μπορεί να υπηρετούνται με οποιονδήποτε τρόπο, όμως δεν είναι για να γράφονται στα...απαυτά μας.Εκτός βεβαίως εάν κάποιος ανήκει στην ομοταξία του κ. Νάσου Θεοδωρίδη, που αρθρογραφώντας πρόσφατα στην "ΑΥΓΗ" υποστήριξε ότι η αιτηθείσα από τον πρεσβευτή Γκράτσι διέλευση του Ιταλικού στρατού στην Ελλάδα του 1940, έπρεπε να γίνει δεκτή από τον δικτάτορα Μεταξά - πιθανόν για εκδρομικούς λόγους....

Η Ιστορία θέλει πάντοτε αναψηλάφιση, η μνήμη απαιτεί την καταβολή ενέργειας ενάντια στην « ιστορική εντροπία», η ρουτίνα καταστρέφει τη μνήμη. Δεν υπάρχει άνθρωπος της προκοπής σε αυτή τη χώρα που να μην έχει μισήσει τους πανηγυρικούς της κακιάς ώρας, τις κοινοτοπίες και τις ασημαντολογίες κάποιων λογυδρίων, τα παρατραβηγμένα συμπεράσματα ορισμένων εθνικών εορτασμών. Που κατά βάθος να μην εχει πεθυμήσει να είναι οι επέτειοι «φρέσκοι» και διαρκώς πρωτότυποι...
Το Πολυτεχνείο του 1973 ήταν ένα μεγάλο ΟΧΙ στον ψευδεπίγραφο εκδημοκρατισμό της δικτατορίας με την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Αν και σαφώς υπερτιμημένο στην πολιτική Ιστορία της χώρας,αν και συνδέθηκε με «αγωνιστικές» μυθοπλασίες περί 600 και βάλε νεκρών, αν και αξιοποιήθηκε από διάφορους πολιτικούς τοκογλύφους , η αφετηρία του είχε πάθος και ηρωϊσμό . Κι ακόμη διέθετε κάποιες ποιότητες που μερικοί θέλουν να απωθήσουν στο περιθώριο: Σε αντίθεση με τον Δεκέμβρη του 2008 που προβιβάστηκε σε «εξέγερση» από διάφορους κοκορόμιαλους , το Πολυτεχνείο είχε πολιτικούς στόχους, ήταν ευθέως συνδεδεμένο με το λαϊκό και κοινωνικό αίσθημα, ήταν τελείως άσχετο με τους βανδαλισμούς που προσπάθησε μετέπειτα να του καταλογίσει η Χούντα.Το Πολυτεχνείο του 1973 διέθετε πολιτικό πολιτισμό.

ΤΟ ΚΟΝΤΙΝΟ ΕΙΝΑΙ ΟΜΟΡΦΟ

Το οικολογικό κίνημα αναφέρθηκε στην «ομορφιά του μικρού» (ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΕΙΝΑΙ ΟΜΟΡΦΟ !) σε μια εποχή που οι «αναπτυξιοκεντρικές» δυνάμεις ερωτοτροπούσαν με τα μεγάλα, εντυπωσιακά, υπερφίαλα, φαραωνικά μεγέθη. Στη πραγματικότητα η ομορφιά ανήκε πάντοτε στο «άριστο μέγεθος», αλλά η υπερβολή των οικολόγων και οικολογούντων ήταν ως ένα βαθμό θεμιτή, ως αντίδοτο στο μανιακό κυνηγητό του «υπέρμετρου»...
Με κάπως ανάλογο σκεπτικό θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για την ομορφιά του «κοντινού», του εύκολα προσπελάσιμου. Γιατί στις οποιεσδήποτε πολεοδομικές συνθήκες η εγγύτητα των «ήπιων» χρήσεων ήταν αρετή, ποιότητα ζωής, σωτηρία χρόνου, περιβάλλουσα ομορφιά. Και ο Υμηττός ήταν – ή μπορούσε να είναι – όλα αυτά τα πράγματα. Για τον πολεοδομικό ιστό μπορούσε να είναι συλλογικός κήπος, πεδίο ορειβασίας, ανοικτό σχολείο περιβαλλοντικής αγωγής, εστία ρεμβασμού, καταφύγιο θρησκευομένων και μοναχικών, πρόκληση φυτογνωσίας και αρχαιογνωσίας.. Μπορούσε να είναι μαθητεία στην αξία και στην αρτιότητα του τοπίου, στοιχείο ποικιλότητας του αστικού χώρου, συλλογικό εισόδημα των πολιτών.
Η προοπτική της χρήσης του Υμήττειου χώρου για την κατασκευή κυκλοφοριακών αγωγών αντανακλούσε την αντίληψη των ιδιοτελών ή των «παραμυθιασμένων» μικρονοϊκών κάθε απόχρωσης. Επί τρεις περίπου δεκαετίες τη ζήσαμε, την αντιμετωπίσαμε, την αποστομώσαμε, πλην όμως αυτή αναδυόταν έστω και χωρίς επιχειρήματα για να ψελλίσει τις αδέξιες κουβέντες της για «ρεαλισμό» και «συγκοινωνιακές ανάγκες». Και τώρα , μετά την απομάκρυνση της ΝΔ και του κ. Σουφλιά από τους μηχανισμούςαποφάσεων, αυτή η ίδια προσπαθεί να επαναφέρει το ζήτημα, ευθέως και πλαγίως, εντός εκτός και επί τα αυτά ΠΑΣΟΚικά κυβερνητικά πόστα.Επιδιώκει να κάνει ό,τι έγινε και στις αρχές της δεκαετίας του 90, επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη, όταν η τότε μείζων αντιπολίτευση διαμαρτυρόταν για την περιφερειακή του Υμηττού φυτεύοντας δέντρα πάνω στα χωματουργικά έργα της Αττικής Οδού, για να «μεταπεισθεί» δυό χρόνια αργότερα και για να προωθήσει το έργο.
Σήμερα που η υπόθεση παίζεται για μια ακόμη φορά, χρειάζεται να είμαστε σε εγρήγορση. Κυρίως όμως και προπάντων, να είμαστε έτοιμοι για επίθεση, να αντιπαρέλθουμε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση και να αξιώσουμε έναν Υμηττό χωρίς οχλούσες χρήσεις, ακραιφνώς δασικό: Χωρίς κεραίες , πυλώνες της ΔΕΗ, στρατιωτικές βάσεις, καταπατήσεις, «κοινωφελείς εγκαταστάσεις».Σαν μια κιβωτό φύσης και ποιότητας ζωής, μέσα στην πλημμυρίδα της αστικοποίησης ...

ΦΩΝΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΙΤΟ ΚΟΣΜΟ

“AVAAZ” σε πολλές γλώσσες σημαίνει «φωνή» .Είναι μια ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική , διεθνής οργάνωση, που συντηρείται από τις συνδρομές των μελών και υποστηρικτών της. Το AVAAZ στην τρέχουσα περίοδο «εκστρατεύει» για τη συλλογή υπογραφών με σκοπό την άσκηση πίεσης στην «Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το Διατροφικό πρόβλημα», που θα πραγματοποιηθεί σύντομα στη Ρώμη .. Σε ανακοίνωσή της η καλή οργάνωση θυμίζει ότι αν και 1 στους 6 ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη υποσιτίζονται σε καθημερινή βάση, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας, αρνούνται να συμβάλλουν στη συγκέντρωση 20 δις δολλαρίων που απαιτούνται για την ενίσχυση της γεωργίας των φτωχών. Έτσι η υπόσχεση των «20δις» που έδωσαν τον περασμένο Ιούλιο οι G8 παραμένει μετέωρη, καθώς το μέχρι στιγμής συγκεντρωθέν ποσό δεν ξεπέρασε το επίπεδο των 3 δις δολλαρίων ....
Φυσικά πολλά από αυτά τα δολλάρια , εάν δοθούν, θα επανακάμψουν στις τσέπες των μεγαλων βιομηχανιών του «πρώτου κόσμου», αποτελώντας κατ’ αυτό το τρόπο ένα είδος «χορηγίας» του δημόσιου τομέα προς τις επιχειρήσεις μέσα σε συνθήκες ύφεσης..Πρόκειται ουσιαστικά για ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ» - δηλαδή αυτό που διαμορφώθηκε μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο για την ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών οικονομιών - το οποίο επίσης δεν ήταν τόσο ανιδιοτελές, όσο φαινόταν από πρώτη όψη...
Όμως υπάρχει και μια άλλη πλευρά του ζητήματος, πολύ αξιοπρόσεκτη. Το AVAAZ , σε συνεργασία με το Action Aid και τα Παγκόσμια Δίκτυα Γεωργών, υποστηρίζουν ότι οι μικρομεσαίοι παραγωγοί τροφίμων στον τρίτο κόσμο πρέπει να υποστηριχθούν κατά προτεραιότητα, δεδομένου ότι συμβάλλουν πολύ περισσότερο στην αντιμετώπιση της διεθνούς πείνας από ότι οι «χρήστες» των μοντέλων εντατικής γεωργίας. Αυτά τα τελευταία , παρά την φαινομενική αποτελεσματικότητά τους, προκαλούν μεγάλες καταστροφές στο περιβάλλον και στους φυσικούς πόρους....
Όσοι λοιπόν συμφωνούν με τις στοχεύσεις των παραπάνω οργανώσεων μπορούν να προσθέσουν τη φωνή τους «μπαίνοντας» στο http://www.avaaz.org/en/world_hunger_pledges/?cl=366482376&v=4443 .Ταυτόχρονα όμως δεν θα ήταν άτοπο το να «μπουν» σε γενικότερες σκέψεις όσον αφορά τη συλλογιστική πολλών και διαφόρων σχετικά με την ευθύνη των πρωτοκοσμικών χωρών απέναντι στους φτωχούς του πλανήτη, και ιδιαίτερα τη συλλογιστική σχετικά με την μετανάστευση.
Κάποτε ο πλειοψηφικός πολιτικός λόγος για τον τρίτο κόσμο, αναφερόταν στις καταστρεπτικές πολιτικές της νεοαποικιοκρατίας, στην χειραγώγηση των τριτοκοσμικών οικονομιών, στην εξαγωγή όπλων, στην κρεοφαγική κουλτούρα των πλουσίων που αποστερούσε αγροτικούς πόρους, στη επιβολή καταστρεπτικών αναπτυξιακών προτύπων. Σήμερα η προβληματική για την μη ικανοποίηση των θεμελιακών αναγκών των μισών και περισσότερο ανθρώπων αυτού του κόσμου, έχει σε μεγάλο βαθμό υποκατασταθεί από τους προβληματισμούς για την προώθηση και εξυπηρέτηση του μεταναστευτικού ρεύματος. Η οφειλόμενη διεθνής αλληλεγγύη φαίνεται να έχει «σπάσει» σε πολλές εξατομικευμένες μορφές αλληλεγγύης, οι προτεινόμενες δημόσιες και διακρατικές πολιτικές φαίνεται να έχουν υποκατασταθεί από την ατομική, συλλογική και ενίοτε κομματική «φιλανθρωπία» προς τους παρίες των φτωχών χωρών.
Τα πράγματα βέβαια δεν θα ήταν άσχημα εάν η «όσμωση» πρώτου και τρίτου κόσμου πειθαρχούσε σε ένα κάποιο σχεδιασμό ή έστω σε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, δημιουργώντας τις συνθήκες για μια «ήπια» συνεύρεση των δύο μερών, για τη διακίνηση της τεχνογνωσίας, της Παιδείας του πολιτισμού. Η ελεγχόμενη και περιορισμένη μετανάστευση, από ποσοτική αλλά και «ποιοτική» άποψη, θα μπορούσε να είναι παράγων διαμόρφωσης θετικών σχέσεων, μεταλαμπάδευσης τρόπων ζωής, εγκαθίδρυσης ισχυρών διεθνικών δεσμών.Το πρόβλημα όμως έγκειται στο ότι η «όσμωση» του «πρώτου» και των υπολοίπων κόσμων παραμένει πρωτίστως ιδιοτελής, ίσως περισσότερο από ότι στην εποχή της αποικιοκρατίας. Το πρόβλημα είναι ότι δια μέσου αυτής το κεφάλαιο επιδιώκει την καταβύθιση των εργασιακών μισθών και δικαιωμάτων. Κι ακόμη πρόβλημα είναι η ιδιοτέλεια ενός κομματιού της κοσμοπολίτικης αριστεράς, που αντιμετωπίζει το μεταναστευτικό ρεύμα ως παράγοντα κατεδάφισης των εθνικών ιδιατεροτήτων και ως πελάτη της δικής της πολιτικής.
Ο αριστερός τυχοδιωκτισμός παραγνωρίζει τις συγκρουσιακές καταστάσεις που δημιουργεί στον κοινωνικό ιστό ο «εισοδισμός» πληθυσμών, η συνεύρεση ανθρώπων άσχετων, η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας των εγχώριων κοινωνιών για φιλοξενία, η αποξένωση γηγενών και ξενοφερμένων. Ακόμη δεν φαίνεται να έχει συνείδηση ότι το εξελικτικό «όραμά» του είναι ένα όραμα ισοπέδωσης, ομογενοποίησης ανθρώπων και συλλογικοτήτων. Ανεύθυνα λοιπόν και ανεγκέφαλα, φαντασιώνει μια «μεταεθνική εποχή», αγνοώντας ότι οι συλλογικότητες και ιδιαιτερότητες μετεξελίσσονται, ποτέ δεν πεθαίνουν....

ΕΚΒΑΛΚΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ

Ο «εξευρωπαϊσμός» σαν όρος είναι οπωσδήποτε διασημότερος από τον «εκβαλκανισμό» και έχει μάλλον θετικό νόημα , καθώς υποδηλώνει μια διαδικασία προσαρμογής σε «ανώτερες» πολιτιστικές νόρμες. Αντίθετα ο «εκβαλκανισμός» μπορεί να έχει θετικό νόημα μόνο ως διαδικασία κατανόησης των βαλκανικών ιδιαιτεροτήτων. Γιατί,κακά τα ψέμματα, τα Βαλκάνια προτείνονται λιγότερο για μίμηση και περισσότερο για κατανόηση....
Χάρις στην εκδρομή του «Συνδέσμου Ελλήνων Ορειβατών» (ΣΕΟ) Θεσσαλονίκης, από τις 24-28 Οκτωβρίου, 80 περίπου «νομάτοι» είχαμε την ευκαιρία να βιώσουμε κάποιες βαλκανικές ιδιαιτερότητες και να κατανοήσουμε χώρους και ανθρώπους γεωγραφικά κοντινούς με την Ελλάδα, αλλά πολιτικά ή πολιτιστικά απόμακρους.Μπορέσαμε να «εκβαλκανισθούμε» σε ένα κάποιο βαθμό και να φύγουμε περισσότερο Βαλκάνιοι από όσο είμασταν.
Περάσαμε λοιπόν με δύο πούλμαν, από τα σύνορα της Ελλάδας, των Σκοπίων, ξανά των Σκοπίων, της Αλβανίας,ξανά της Αλβανίας, και μετά του Μαυροβουνίου – σύνολο 6 φορές . Και στην επιστροφή άλλες 6 φορές, σύνολο 12 συνοριακές διελεύσεις, με 12 ελέγχους διαβατηρίων. Τα Σκόπια βέβαια είχαν την ιδιαιτερότητά τους : Ασχολήθηκαν μαζί μας πολύ περισσότερο από όσο οι δύο άλλες χώρες, μας έψαξαν για όπλα και ναρκωτικά, έκαναν scanning το ένα πούλμαν και γενικά μας εξήγησαν ότι εκεί είναι «Μακεδονία», δεν είναι παίξε- γέλασε. Οι φιλικότεροι όλων ήταν αναμφίβολα οι Αλβανοί, οι οποίοι όχι μόνο δεν μας καθυστέρησαν αλλά στη φάση της μετάβασής μας στο Μαυροβούνιο ανέλαβαν να διευκολύνουν την κίνησή μας στο «οδικό» τους δίκτυο. Για την εξυπηρέτησή μας 5(ολογράφως : πέντε!) περιπολικά της Αστυνομίας ανέλαβαν διαδοχικά, το ένα μετά το άλλο, το έργο της καθοδήγησής μας μέσα από δρόμους που σε πολλά σημεία θύμιζαν παρακμιακές και εγκαταλελειμένες συνδέσεις στην ελληνική περιφέρεια, μεταξύ Άνω και Κάτω Κολοπετινίτσας...
ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΔΙΕΡΧΟΜΕΝΟΥ

Η οπτική του τουρίστα είναι διαφορετική και σε γενικές γραμμές πιο επιπόλαια από αυτήν του συστηματικού περιηγητή, του προσωρινού κατοίκου ή του γηγενή. Η οπτική ενός «περαστικού με πούλμαν» είναι ακόμη πιο επιδερμική και επιπόλαια, όμως αυτό δεν αποκλείει τη «πρόσληψη» ορισμένων στοιχείων με σημασία και αντιπροσωπευτικότητα.
Εννοώ ότι ακόμη και ο πιο ελαφρόμιαλος «περαστικός», από εκείνους που γενικεύουν άκριτα το οτιδήποτε κάνοντας το τόσο- ΤΟΣΟ και αντιστρόφως, δεν θα μπορούσε παρά να δει «αντικειμενικά» τους υπέροχους ορεινούς όγκους της ΦΥΡΟΜ, τα εκπάγλου καλλονής δάση της προς Αλβανία, τις Βανγκογκικές αποχρώσεις των φθινοπωρινών φύλλων της οξυάς, τα φαράγγια και τα ποτάμια .Στην κυρίως Αλβανία η φύση άρχιζε να χάνει, τα βουνά να δείχνουν αποψιλωμένα ή με μικρή και «νεανική» βλάστηση, θυμίζοντάς μου κάποιο παλιό οδοιπορικό του περιοδικού ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ στη γειτονική μας χώρα – τότε, στα τέλη της δεκαετίας του 80 - που υπογράμμιζε την ρύπανση και την καταστροφή του περιβάλλοντος από το παλιό καθεστώς . Στις μεθοριακές περιοχές της Αλβανίας υπήρχαν εκατοντάδες έως άπειρα πολυβολεία, στραμμένα προς κάθε κατεύθυνση, τοποθετημένα για αμυντικούς ή ενδεχομένως και για «παιδαγωγικούς» σκοπούς , δηλωτικά μιας στρατηγικής αντίληψης «πολέμου με το λιανοντούφεκο»... Ο δρόμος πριν και μετά τα σύνορα της Αλβανίας με το Μαυροβούνιο είχε κάτι από την κουβέντα του Χριστού στην επί του όρους ομιλία – σχετικά με την «στενωπό» που αντιμετωπίζει ένας πλούσιος για την είσοδό του στον Παράδεισο : Λαμβανομένων υπόψη των τεράστιων νταλικών που επιχειρούσαν να διασταυρωθούν, το εγχείρημα φαινόταν εξίσου ακατόρθωτο. Και όμως, η διασταύρωση γινόταν χάρη στην ευστροφία των οδηγών, σε μια διαδρομή όπου μάλλον ελάχιστοι θα είχαν τη διάθεση να προσέξουν την υπέροχη παρόδια βλάστηση από ροδιές..
Η πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου Ποντγκόριτσα είναι μια πόλη επίπεδη, καλόγουστη, χωρίς το παραμικρό σκουπίδι στους περισσότερους δρόμους. Από εκεί και με κατεύθυνση βόρεια, ως το χειμερινό θέρετρο Ζάμπλιακ , ο δρόμος σε γενικές γραμμές ακολουθεί το ατέλειωτο φαράγγι Τάρα.. Εδώ οι εικόνες σε πολυβολούν, σε καθηλώνουν με την ποικιλία και τον «ιμπρεσσιονισμό» τους, σε οδηγούν σύντομα σε μια κατάσταση αδυναμίας να περιγράψεις, να συνοψίσεις, να κατηγοριοποιήσεις : Ατέλειωτα και αδιαπέραστα δάση, εδαφικές κλίσεις ούτε καν για αναρριχητές, ποτάμι και παραπόταμοι με πεντακάθαρα, γαλάζια και αφρίζοντα νερά. Γεωσχηματισμοί επιβλητικοί, βράχοι σάμπως ριγμένοι στη παρούσα θέση από παμπάλαιες γεωλογικές εποχές, ακραιφνής φύση με κάποια καλυβάκια μοναχικά εδώ και εκεί – χρήσιμα ίσως για σκηνικά παραμυθιών με τη Χιονάτη και τον Κοντορεβιθούλη. Και «υπεράνω όλων» το τραίνο, της γραμμής Βελιγραδίου –Ποντγκόριτσα, σκαρφαλωμένο ίσως και 500 μέτρα πάνω από το δρόμο της κίνησής μας, με τους επιβάτες σε άμεση ενατένιση του χάους- σε ένα κανονικό φυσιολατρικό γκραν γκινιόλ....
Στο Ζάμπλιακ, σε υψόμετρο 1400 μέτρων, η εντατική και διάσπαρτη υπερ-οικοδόμηση της περιοχής με τυπικές αλπικές κατοικίες , υπαινίσσεται αφενός την απουσία συστηματικού χωροταξικού σχεδίου και αφετέρου τη περιορισμένη «χρηστικότητα» των κατοικιών στη διάρκεια του έτους. Μας αποζημιώνει όμως το διπλανό Εθνικό Πάρκο του Ντούρμιτορ, οι δύο εξαίσιες λίμνες του σε σχήμα «8», τα απολύτως διάφανα νερά τους, το μονοπάτι που τις περιστοιχίζει.Μαγεία κανονική.
ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ ΚΑΙ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ ΡΟΚ...

Την επόμενη ημέρα ξεκινάμε για την κορυφή Bobotov Kuk, ύψους 2523 μέτρων, συνολικά 34 άτομα από τα 80. Η διαδρομή είναι ομαλή ως ένα σημείο, από κει και πέρα όμως γίνεται τραχειά, τόσο ώστε να απαιτεί χέρια και πόδια, με κάτι περάσματα εύρους εκατοστών και ελλοχεύοντες γκρεμούς της τάξεως των 150 μέτρων.... Επιβιώνουμε όμως, και επιστρέφουμε δριμύτεροι κάνοντας αυτή την ίδια ανηφόρα-κατηφόρα, για να συνεχίσουμε τη διάσχιση του ορεινού όγκου περνώντας από κάτι φοβερά κατσάβραχα. Το χιόνι δυσκολεύει τρομερά τη κατάβαση, αλλά το ηθικό μας είναι μάλλον «ακμαίο», δοθέντος ότι στο βάθος φαίνεται το υψίπεδο από όπου ξεκινήσαμε. Δυστυχώς όμως, πρόκειται περί μπλόφας: Ο κατήφορος από το Bobotov Kuk έχει απρόσμενο βάθος, η διαδρομή είναι σκληρή και πετρώδης στο μεγαλύτερο μήκος της, ενώ η προτελευταία φάση της καταλαμβάνεται από ένα δάσος οξυάς με τα φυλλώματα πεσμένα, γλυστερά πάνω στο υγρό τεραίν. Το γαμοσταυρίζουμε δεόντως και προχωράμε ,καταδιψασμένοι και τρεχαλητοί σχεδόν προς την κοντινότερη πηγή νερού, που είναι ένα ταχυκίνητο ποταμάκι, με νερά παγωμένα..
Την άλλη ημέρα κατευθυνόμαστε προς το Τσέτινγιε, παλιά πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου, με παλιά κτίρια του 18ου και 19ου αιώνα, με ενδιαφέροντα μέγαρα παλιών πρεσβειών. Σε μια από τις πλατείες ακούω να παιανίζεται το γνωστό ροκ κομμάτι «In the summer time», οπότε και πλησιάζω για τη σχετική τζούρα (χαρμάνης ών...). Εκεί διακρίνω μια βιβλική μορφή με άσπρα μαλλιά, γενειάδα, με στυλ που θα μπορούσε να έχει ένας «βοηθός προφήτη», ας πούμε του Μωυσή.... . Ο γέρων ροκάς συνοδεύει διακριτικά τη μουσική, έχοντάς την καταβρεί και θυμίζοντάς μου έναν αντίστοιχο 70κοντούτη Ρουμάνο, που συνάντησα στο Svistov της Βουλγαρίας τον Αύγουστο που μας πέρασε, στη διάρκεια μιας ευρωπαϊκής αντιπυρηνικής συνάντησης : Αυτός ο τελευταίος ήταν αεικίνητος, καθόλου τύπος της Παλαιάς Διαθήκης, λεπτός, λευκοντυμένος, χορευτικά ευρηματικός,παθιασμένος σχεδόν με τη καλή μουσική που έπαιζε ένα βουλγαρικό συγκρότημα. Λαμβανομένης υπόψη της εμπειρίας μου από τον Πουλικάκο, ήταν επόμενο να συμπεράνω ότι οι γέροντες οπαδοί της ροκ δεν είναι μύθος τουλάχιστον στα βαλκάνια, αλλά πραγματικότητα. Ζουν ως ροκάδες μέχρι τα γεράματά τους, σαν τους Καβαφικούς ήρωες, «εν φαντασία και λόγω»...
Πήγαμε στη Butva, «βασίλισσα του τουρισμού του Μαυροβουνίου», εξίσου πεντακάθαρη και καλοσκηνοθετημένη, για ξένους «υψηλής εισοδηματικής στάθμης». Περάσαμε κοντά στο νησί του Αγίου(;) Στεφάνου, που επικοινωνεί με ένα μικρό διάδρομο με τη στεριά και αναπαλαιώνεται στην ολότητά του – είναι λέει ελληνικής ιδιοκτησίας και προορίζεται για τη γκλαμουριά του μέλλοντος. Περάσαμε από περιοχές όπου η βιομηχανία ΤΖΑΙΗΜΣ ΜΠΟΝΤ Α.Ε. γύρισε σκηνές για το φιλμ «Καζινό Ρουαγιάλ», και μετά από μερικές ώρες διασχιζαμε τη Σκόδρα, της Βόρειας Αλβανίας. Εδώ «του κιτς η μάννα κάθονταν», τα κτίρια ήταν απίθανα, οι χρωματισμοί ασύλληπτης ασυναρτησίας, τα κάρα με λάστιχα ως ρόδες είχαν κάτι ψιλοαμαξώματα θυμίζοντας τα covered wagon του αμερικανικού West, όμως η εικόνα χάλαγε καθώς «συναγελάζονταν» στους δρόμους με γιαλιστερές μερσεντές . «Εδώ θα μπορούσες να δεις το ο,τιδήποτε, ακόμη και έναν εξωγήϊνο, χωρίς να σου προκαλέσει εντύπωση» - είπε ο συνταξιδιώτης και συνοδοιπόρος μου στην εκδρομή.
Και πραγματικά, έτσι ήταν. Για τη Σκόδρα , για τη συνολική Αλβανία. Μέχρι που περνώντας από τα Τίραννα, κοντά από το κέντρο της πόλης, διαπιστώσαμε μια "πολεογένεση" απίστευτη, ένα μικρό αναδυόμενο Παρίσι στα Βαλκάνια. «Τουρίστας στην Αλβανία» - να ένα σύντομο ανέκδοτο, που όμως , κατά πως δείχνουν τα πράγματα, σε μερικά χρόνια θα πάψει να είναι ανέκδοτο....