Τουρκία : Όλοι εναντίον του Σουλτάνου

της Μαριάννας Σκυλακάκη

«Γεγονότα, αγαπητό μου αγόρι, γεγονότα». Αυτό είχε αποκριθεί πολλές δεκαετίες πριν ο συντηρητικός Βρετανός πρωθυπουργός Χάρολντ Μακμίλαν, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για το τι θα μπορούσε να ανατρέψει τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς του. Η φημισμένη αυτή φράση έρχεται στο νου τις τελευταίες μέρες, καθώς παρακολουθούμε μια εκλογική αναμέτρηση, τις διπλές εκλογές στην Τουρκία στις 24 Ιουνίου, τις οποίες πολλοί προεξοφλούσαν ως απολύτως προδιαγεγραμμένες, να εξελίσσονται με τρόπο κάθε άλλο παρά βαρετό.

Μάλιστα, εκτός από τα γεγονότα εντός Τουρκίας, στις εκλογές αυτές δεν αποκλείεται να παίξουν ρόλο και εξωτερικοί παράγοντες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόταση της αρμόδιας Επιτροπής του Κογκρέσου των ΗΠΑ να παγώσει η πώληση αμυντικού εξοπλισμού στην Τουρκία, που έχει προφανώς κάνει έξαλλο τον Ερντογάν, με τον υπουργό Εξωτερικών του Μεβλούτ Τσαβούσογλου να απειλεί με αντίποινα.

Νέα Δεδομένα

Η συμμαχία του Ερντογάν, η οποία μέχρι πρότινος αποτελείτο από το δικό του Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και το Εθνικιστικό Κίνημα (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το οποίο τον είχε στηρίξει και στο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του συντάγματος, ενισχύθηκε με την προσθήκη του μικρού ακροδεξιού Κόμματος Μεγάλης Ενότητας (BBP).

Μια πολύ σημαντικότερη όμως εξέλιξη σημειώθηκε στο μέτωπο της αντιπολίτευσης το Σάββατο. Μετά την πρωτοφανή βοήθεια που έδωσε το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) στη Μεράλ Ακσενέρ, «δανείζοντάς» της 15 βουλευτές, έτσι ώστε να μην αποκλειστεί το νεοσύστατο Καλό Κόμμα της από την εκλογική διαδικασία, τα δύο κόμματα -μαζί και με τα πιο μικρά Δημοκρατικό Κόμμα (DP) και το Κόμμα Ευτυχίας (SP)- ανακοίνωσαν ότι συμμαχούν για να κατέβουν από κοινού στις βουλευτικές εκλογές.

Μπορεί λοιπόν στις προεδρικές εκλογές 3 από τα 4 κόμματα της «Συμμαχίας του Έθνους», όπως ονόμασαν την κοινή τους προσπάθεια να αναχαιτίσουν την πορεία του Ερντογάν στην παντοδυναμία, να κατεβάζουν τους δικούς τους υποψηφίους, όμως, αν υπάρξει δεύτερος γύρος, αν δηλαδή ο Τούρκος πρόεδρος δεν καταφέρει να περάσει το 50%, είναι εξαιρετικά πιθανό να ενώσουν τις δυνάμεις τους πίσω από τον έναν υποψήφιο που θα αναμετρηθεί μαζί του.

Ένας Κρίσιμος Πρώτος Γύρος

Πόσο πιθανό είναι να υπάρξει δεύτερος γύρος; Δεδομένου του πόσο κατακερματισμένη είναι η αντιπολίτευση, υπάρχει πραγματικά μια επιλογή για όλους στον πρώτο γύρο, γεγονός το οποίο πλήττει τον Ερντογάν, αν ήλπιζε ότι θα συγκέντρωνε εξ ορισμού το σύνολο των ψήφων του συντηρητικού μπλοκ, αλλά και των εθνικιστών. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το ποσοστό του Ερντογάν έχει μειωθεί, κι ενώ έμοιαζε να πλησιάζει το 50% τον περασμένο Ιανουάριο, πια κυμαίνεται πιο κοντά στο 40%.

Αντιθέτως, ανοδική πορεία καταγράφει η Μεράλ Ακσενέρ, η οποία είναι η επικρατέστερη υποψήφια για να αναμετρηθεί με τον Ερντογάν στο δεύτερο γύρο. Σύμφωνα δε με τη δημοσκόπηση της εταιρείας PiAR της 1ης Μαΐου, εμφανίζεται να έχει αποκτήσει κι ένα οριακό προβάδισμα έναντί του στο δεύτερο γύρο, συγκεντρώνοντας 50,5%, έναντι του 49,5% του Τούρκου προέδρου.

Βέβαια, η υποψηφιότητα της Ακσενέρ δεν θεωρείται ακόμα δεδομένη: πρέπει να συγκεντρώσει 100.000 υπογραφές για να έχει το δικαίωμα να συμμετάσχει στις εκλογές. Στο στόχο αυτό -πάλι πρωτοφανώς- συνδράμει το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, με τον υποψήφιό του για την προεδρία Μουχαρέμ Ιντζέ να προτρέπει ανοιχτά τα μέλη του CHP να στηρίξουν και τους άλλους υποψήφιους στην προσπάθειά τους να συγκεντρώσουν τον απαραίτητο αριθμό υπογραφών.

Σε κάθε περίπτωση όμως, το γεγονός ότι η Ακσενέρ φαίνεται να κοντράρει τον Ερντογάν τόσο στενά, δικαιώνει όσους πίστευαν ότι η «Λύκαινα», όπως είναι γνωστή στην Τουρκία, αποτελεί ίσως τη μόνη απειλή απέναντί του, ιδιαίτερα μετά την απόφαση του πρώην πρόεδρου της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιούλ να μη κατέβει στις προεδρικές εκλογές.

Σε ρόλο ρυθμιστή, τόσο στις προεδρικές, όσο και στις κοινοβουλευτικές εκλογές, δεν αποκλείεται να αναδειχθεί το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το οποίο ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του φυλακισμένου πρώην ηγέτη του Σελαχατίν Ντεμιρτάς για την προεδρία. Προϋπόθεση για το δεύτερο είναι να καταφέρει το HDP να περάσει το κατώφλι του 10% για την είσοδο στη βουλή – γεγονός διόλου απίθανο, με τις δημοσκοπήσεις να προβλέπουν την επίδοσή του περίπου σ’ αυτό το επίπεδο.

«Ας Αναμετρηθούμε σαν Άνδρες»

«[Τα μέλη του] HDP είναι επίσης παιδιά αυτού του έθνους, του AKP είναι επίσης παιδιά αυτής της χώρας […] Μη κρατάς τον Ντεμιρτάς στη φυλακή. Έλα, ας αναμετρηθούμε σαν άνδρες», κάλεσε ο Ιντζέ τον Ερντογάν στην πρώτη προεκλογική του συγκέντρωση από την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του, την Παρασκευή. «Το μόνο πράγμα που τα κόμματα της αντιπολίτευσης θέλουν είναι να με καταστρέψουν», είπε ο Τούρκος πρόεδρος από την Κωνσταντινούπολη την ίδια μέρα. Έχει σε μεγάλο βαθμό δίκιο, είναι ίσως το ένα από τα λίγα κοινά τους. Η συσπείρωση μιας τόσο ανομοιογενούς αντιπολίτευσης εναντίον του «Σουλτάνου» δείχνει όμως ότι ένα μεγάλο μέρος της Τουρκίας δεν είναι ακόμα έτοιμο να παραδώσει τα κλειδιά της εξουσίας στον Ερντογάν αμαχητί.

Tο άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» τη Δευτέρα 7 Μαΐου.