Η Νέα μνημονιακη πολιτική

της  Κατερίνας Θανοπούλου *

Είναι μάλλον φανερό ότι μετατοπιζόμαστε σε μια «νέα» εποχή. Ήδη οι κεντρικοί πολιτικοί κύκλοι, προσπαθώντας να χειραγωγήσουν σταδιακά και την κοινή γνώμη, δημιουργούν ένα μπλόκο σύμπνοιας ως προς τη μνημονιακή συμφιλίωση, δηλαδή ως προς την κεντρική πολιτική στόχευση, κατ’ επιταγή των δανειστών, ότι τα μνημόνια, τα προαπαιτούμενα και οι όροι είναι ένα γεγονός και οι προσπάθειες αφορούν την «καλύτερη» δυνατή διαχείριση.

Χρειά­ζο­νται και έναν συ­νο­λι­κό επι­κοι­νω­νια­κό σχε­δια­σμό, το νέο όραμα της ανά­πτυ­ξης που ευαγ­γε­λί­ζο­νται για τη χώρα. Έχουν, βε­βαί­ως, προη­γη­θεί δύο ανα­γκαί­οι πυ­λώ­νες για να στη­ρι­χτεί και να μπο­ρέ­σει να υλο­ποι­η­θεί αυτή η πο­λι­τι­κή. 

Ο πρώ­τος είναι η στα­δια­κή φτω­χο­ποί­η­ση ολο­έ­να και με­γα­λύ­τε­ρου αριθ­μού πο­λι­τών, με την ταυ­τό­χρο­νη διά­λυ­ση του μη­χα­νι­σμού προ­στα­σί­ας των ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των και του προ­νοια­κού κρά­τους και τη συρ­ρί­κνω­ση ων μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων. 

Ο δεύ­τε­ρος είναι η απο­δυ­νά­μω­ση του κρά­τους από τα βα­σι­κά ερ­γα­λεία πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης, από την ίδια τη δη­μό­σια πε­ριου­σία, τις δη­μό­σιες δομές και ορ­γα­νι­σμούς σε καί­ριας ση­μα­σί­ας στρα­τη­γι­κούς το­μείς: ενέρ­γεια, με­τα­φο­ρές, λι­μά­νια... 

Οι ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις και η «αξιο­ποί­η­ση» της δη­μό­σιας πε­ριου­σί­ας γί­νο­νται με όρους από­λυ­του ξε­που­λή­μα­τος προς όφε­λος του ιδιώ­τη επεν­δυ­τή, στο όνομα της δη­μο­σιο­νο­μι­κής προ­σαρ­μο­γής και της απο­πλη­ρω­μής ενός χρέ­ους απε­χθούς και επα­χθούς. 

Αυτή η με­τα­τό­πι­ση είναι ανα­πό­φευ­κτο να εμ­φα­νί­ζε­ται και στην αυ­το­διοί­κη­ση, κυ­ρί­ως στην αυ­το­διοί­κη­ση β’ βαθ­μού, μια και ο ίδιος ο ρόλος της έχει πε­ρισ­σό­τε­ρα πο­λι­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά και συν­δέ­ε­ται πιο άμεσα με την κε­ντρι­κή διοί­κη­ση και με εμ­φα­νέ­στα­το πα­ρά­δειγ­μα την Πε­ρι­φέ­ρεια Ατ­τι­κής, τη με­γα­λύ­τε­ρη πε­ρι­φέ­ρεια της χώρας και με αρχή φίλα προ­σκεί­με­νη στην κυ­βέρ­νη­ση και τις ασκού­με­νες πο­λι­τι­κές της. 

Οι όποιες αρ­χι­κές αντι­δρά­σεις ή και διεκ­δι­κή­σεις έχουν δώσει τη θέση τους σε μια από­λυ­τα προ­σαρ­μο­σμέ­νη, από την πλειο­ψη­φία της Πε­ρι­φέ­ρειας, πο­λι­τι­κή στα κρί­σι­μα ζη­τή­μα­τα, όπως είναι οι γνω­μο­δο­τή­σεις -αρ­μο­διό­τη­τά της- σε πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές με­λέ­τες ή και στρα­τη­γι­κούς σχε­δια­σμούς, σε θέ­μα­τα ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων και αξιο­ποί­η­σης δη­μό­σιων χώρων και σε θέ­μα­τα ελεύ­θε­ρων χώρων και πάρ­κων, σε θέ­μα­τα ρε­μά­των, αξιο­ποί­η­σης υδά­τι­νων πόρων και αντι­πλημ­μυ­ρι­κής προ­στα­σί­ας. Ακόμα και η αρ­νη­τι­κή από­φα­ση για τη ΣΜΠΕ του Ελ­λη­νι­κού έγινε εκ των υστέ­ρων και αφού είχαν ολο­κλη­ρω­θεί οι όποιες δια­βου­λεύ­σεις.

Το βέ­βαιο είναι ότι η χρο­νιά ξε­κί­νη­σε με ρυθ­μούς τά­χι­στης προ­σαρ­μο­γής στην εφαρ­μο­σμέ­νη πο­λι­τι­κή. Πλέον σε κάθε πε­ρι­φε­ρεια­κό συμ­βού­λιο έρ­χο­νται προς συ­ζή­τη­ση μεί­ζο­νος κε­ντρι­κής πο­λι­τι­κής ση­μα­σί­ας ζη­τή­μα­τα, Ελ­λη­νι­κό, Φα­λη­ρι­κός όρμος, Ν. Φι­λα­δέλ­φεια –λίγο πριν είχε προη­γη­θεί ο Αστέ­ρας– και έπε­ται συ­νέ­χεια. 

Το κε­ντρι­κό πρό­ταγ­μα σε όλες τις απο­φά­σεις είναι η υιο­θέ­τη­ση του μο­ντέ­λου των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, με τε­ρά­στια κέρδη για τον ιδιώ­τη-επεν­δυ­τή και για τη μικρή κάστα εχό­ντων. Το νέο Ντου­μπάι για τους έχο­ντες και κα­τέ­χο­ντες στο πα­ρά­κτιο μέ­τω­πο, με πε­ρι­φραγ­μέ­νες με­ζο­νέ­τες, ου­ρα­νο­ξύ­στες εμπο­ρι­κών δρα­στη­ριο­τή­των -με ψήγ­μα­τα πο­λι­τι­σμού και αρ­χαιο­τή­των-, κα­ζί­νο και μα­ρί­νες, δρο­μο­λο­γεί­ται. Και στο σχέ­διο αυτό θα είναι δε­δο­μέ­νη η αλ­λα­γή σε όλο το οι­κο­νο­μι­κό και κοι­νω­νι­κό μο­ντέ­λο, με το κλεί­σι­μο των μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων, την αλ­λα­γή των εμπο­ρι­κών δρα­στη­ριο­τή­των στις πε­ριο­χές, τους νεο-ερ­γα­ζό­με­νους με χα­μη­λά με­ρο­κά­μα­τα και ημια­πα­σχο­λού­με­νους –θέ­σεις που ονο­μά­ζο­νται νέες θέ­σεις ερ­γα­σί­ας–, όπως είναι και δε­δο­μέ­νη η απου­σία οποιου­δή­πο­τε ου­σια­στι­κού και μα­κρο­πρό­θε­σμου οφέ­λους για τον πο­λί­τη και τη χώρα και με σο­βα­ρό­τα­τες επι­πτώ­σεις στο πε­ρι­βάλ­λον και το μι­κρο­κλί­μα. 

Το Mall

Ένα ακόμα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα εφαρ­μο­γής τέ­τοιων πο­λι­τι­κών είναι η Ακα­δη­μία Πλά­τω­να. Η ανέ­γερ­ση του εμπο­ρι­κού με­γα­θη­ρί­ου mall, στο χώρο του πρώην ερ­γο­στα­σί­ου Μου­ζά­κη, σε από­στα­ση ανα­πνο­ής από τον αρ­χαιο­λο­γι­κό χώρο της Ακα­δη­μί­ας Πλά­τω­νος, θα γίνει σε μια έκτα­ση πε­ρί­που 20 στρεμ­μά­των. Η αγορά είχε γίνει το 2007 από την πο­λυ­ε­θνι­κή εται­ρεία Artume, ευ­ρω­παϊ­κό τμήμα του κο­λοσ­σού Blackrock. 

Η ανέ­γερ­ση ενός με­γα­θή­ριου «ανα­ψυ­χής», με πλήρη εμπο­ρι­κό χα­ρα­κτή­ρα, ακόμα και στα αρ­χαιο­λο­γι­κά εκ­θέ­μα­τα, με τις δια­δρο­μές που θα εφαρ­μο­στούν εντός του αρ­χαιο­λο­γι­κού χώρου και τα συ­νο­λι­κά σχέ­δια που εκτεί­νο­νται μέχρι και το ΚΤΕΛ, δεί­χνουν ότι αυτό που εν­δια­φέ­ρει είναι η με­γι­στο­ποί­η­ση του κέρ­δους της πο­λυ­ε­θνι­κής και των μελ­λο­ντι­κών συ­νερ­γα­τών της σε βάρος του κα­τοί­κου, του μι­κρο­ε­πι­χει­ρη­μα­τία αλλά και συ­νο­λι­κά της ίδιας  της χώρας, που πα­ρα­χω­ρεί ως «αυλή» του mall  έναν από τους ιστο­ρι­κό­τε­ρους αρ­χαιο­λο­γι­κούς χώ­ρους της.

Μπο­ρεί να υπάρ­ξει πραγ­μα­τι­κή ανα­βάθ­μι­ση του Αρ­χαιο­λο­γι­κού Χώρου, με προ­στα­σία και ανά­δει­ξη της με­γά­λης ιστο­ρι­κής και πο­λι­τι­στι­κής του αξίας, ανοι­χτό στους πο­λί­τες και την κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα των κα­τοί­κων. Επι­βάλ­λε­ται να ανε­γερ­θεί το Μου­σείο της Πόλης των Αθη­νών και να προ­χω­ρή­σει η πο­λε­ο­δο­μι­κή ανά­πλα­ση της πε­ριο­χής του Βιο­μη­χα­νι­κού Πάρ­κου (ΒΙΟΠΑ), με χρή­σεις συμ­βα­τές προς τα μο­να­δι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά που προσ­δί­δει ο αρ­χαιο­λο­γι­κός χώρος στην πε­ριο­χή.

Επι­βάλ­λε­ται να προ­στα­τευ­τεί ο δη­μό­σιος χώρος πρα­σί­νου και να γίνει πνεύ­μο­νας και ζω­ντα­νό κύτ­τα­ρο ανα­ψυ­χής και πο­λι­τι­σμού.

Στο ίδιο μήκος, αν και μέσα από την οπτι­κή του «οπα­δι­κού και φα­να­τι­κού αθλη­τι­σμού», κι­νεί­ται και η ανέ­γερ­ση του γη­πέ­δου της ΑΕΚ, στο χώρο του Αλ­σους, μέσα στον αστι­κό ιστό, με αυ­τούς τους όρους πα­ρα­χώ­ρη­σης στην ΠΑΕ, με αυ­τούς τους συ­ντε­λε­στές δό­μη­σης και τις κλί­μα­κες, με αυτές τις οι­κο­νο­μι­κές δη­μό­σιες στη­ρί­ξεις στον ιδιώ­τη. Η με­λέ­τη πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κών επι­πτώ­σε­ων, για την οποία την προη­γού­με­νη βδο­μά­δα γνω­μο­δό­τη­σε θε­τι­κά η πε­ρι­φέ­ρεια, της υπο­γειο­ποί­η­σης των οδών Πα­τριάρ­χου Κων­στα­ντί­νου και Φωκών, είναι ένα τέ­τοιο πα­ρά­δειγ­μα, όπου χρη­μα­το­δο­τεί­ται από το Δη­μό­σιο ένα συ­νο­δό έργο του γη­πέ­δου μιας ΑΕ που δεν είναι ανα­γκαίο για την πε­ριο­χή και θα επι­φέ­ρει και νέα προ­βλή­μα­τα. Η κοινή γνώμη και εδώ χει­ρα­γω­γεί­ται και πολ­λές φορές εκ­φο­βί­ζε­ται σε ένα δί­λημ­μα ψεύ­τι­κο, που αφορά την ύπαρ­ξη ή όχι ενός γη­πέ­δου, ενώ το ζη­τού­με­νο θα έπρε­πε να είναι ένα γή­πε­δο για τον πο­λί­τη, για τις επαγ­γελ­μα­τι­κές αλλά και για τις ερα­σι­τε­χνι­κές ομά­δες, που η ανέ­γερ­σή του δεν θα είχε κοι­νω­νι­κές, οι­κο­νο­μι­κές, πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές και κυ­κλο­φο­ρια­κές κα­τα­στρο­φι­κές συ­νέ­πειες.

Τι μπο­ρού­με να κά­νου­με;

Η απά­ντη­ση θα μπο­ρού­σε να είναι απλή. Στρα­τευό­μα­στε ενά­ντια σε αυτές τις πο­λι­τι­κές και την υπο­τι­θέ­με­νη ανά­πτυ­ξη, προ­τεί­νο­ντας ένα νέο μο­ντέ­λο ανα­τρο­πής, εξό­δου, πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης και ανά­πτυ­ξης για τον πο­λί­τη από τον πο­λί­τη, με ανε­ξαρ­τη­σία, αξιο­πρέ­πεια και σε­βα­σμό στο πε­ρι­βάλ­λον, με στόχο τον σο­σια­λι­στι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό. 

Η συ­νει­δη­τή επι­λο­γή του πο­λί­τη να υπε­ρα­σπι­στεί έναν άλλον δρόμο, ένα δια­φο­ρε­τι­κό μο­ντέ­λο, και όχι η αυ­θόρ­μη­τη ή η εν­στι­κτώ­δης αντί­δρα­ση (που μπο­ρεί να οδη­γή­σει σε επι­κίν­δυ­νες πο­λι­τι­κές ατρα­πούς εθνι­κο­φα­σι­στι­κών μο­ντέ­λων), είναι κα­θο­ρι­στι­κός πα­ρά­γο­ντας, γιατί μπο­ρεί να τρο­φο­δο­τή­σει αλυ­σι­δω­τές πο­λι­τι­κές αντι­δρά­σεις, χωρίς φό­βους, αδιέ­ξο­δα και μο­νό­δρο­μους υπο­τα­γής.

Οι κι­νη­μα­τι­κές δρά­σεις υπε­ρά­σπι­σης των δη­μό­σιων αγα­θών, του δη­μό­σιου πλού­του και των ελεύ­θε­ρων χώρων, συν­δέ­ο­ντας το με­ρι­κό ή και το­πι­κό με το συ­νο­λι­κό και γε­νι­κό πο­λι­τι­κό πλαί­σιο, μπο­ρούν να δη­μιουρ­γή­σουν ρήγ­μα­τα ικανά και ανα­γκαία για την ανα­τρο­πή αυτού του μο­ντέ­λου λι­τό­τη­τας για τους πολ­λούς και ανά­πτυ­ξης για τους λί­γους. 

Τα με­τω­πι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ρευ­μά­των –που θα πρέ­πει να επα­να­συ­ζη­τη­θούν– με συ­να­ντή­σεις και συ­μπλεύ­σεις στη βάση και όχι στην κο­ρυ­φή, σε μια προ­σπά­θεια εξή­γη­σης της επο­χής και των ανα­γκών, μπο­ρούν να δη­μιουρ­γή­σουν ένα λαϊκό πο­τά­μι ρήξης και προ­στα­σί­ας, αντί­δρα­σης και οι­κο­δό­μη­σης.
Η αυ­το­διοί­κη­ση και οι με­τέ­χο­ντες σε αυτήν ως εκ­φρα­στές της λαϊ­κής βού­λη­σης θα πρέ­πει να επα­να­προσ­διο­ρι­στούν, να ξα­να­βρούν τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του λαϊ­κού ελέγ­χου, της συν­δια­μόρ­φω­σης, της συμ­με­το­χής, τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του το­πι­κού σε συ­νάρ­τη­ση με το κε­ντρι­κό-πο­λι­τι­κό σε μια διαρ­κή διεκ­δί­κη­ση, ενερ­γο­ποί­η­ση και αφύ­πνι­ση, ενά­ντια στις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες, αντι­λαϊ­κές, μνη­μο­νια­κές πο­λι­τι­κές.

Ο δρό­μος αυτός είναι δύ­σκο­λος και σκλη­ρός, γιατί το σύ­στη­μα βρί­σκει εφε­δρεί­ες και ανα­δια­τά­ξεις, χει­ρα­γω­γώ­ντας, με­τα­κι­νώ­ντας, τά­ζο­ντας, απει­λώ­ντας, δί­νο­ντας ξε­ρο­κόμ­μα­τα και ελ­πί­δες. Σε αυτό μπο­ρού­με να αντι­δρά­σου­με ξε­περ­νώ­ντας την πρό­σκαι­ρη και ατο­μι­κή επι­βί­ω­ση ή και ευ­η­με­ρία και προ­τάσ­σο­ντας τη συλ­λο­γι­κή συ­νεί­δη­ση και την ου­σια­στι­κή αλ­λα­γή για τις μελ­λο­ντι­κές γε­νιές. 

*Πε­ρι­φε­ρεια­κή σύμ­βου­λος Ατ­τι­κής, πρώην αντι­πε­ρι­φε­ρειάρ­χης για την Κοι­νω­νι­κή Πο­λι­τι­κή