Και μετά την συμφωνία η Επική Ύφεση : Για να μην λέει κανείς μετά ότι δεν γνώριζε…..

Του Σπύρου Στάλια, Οικονομολόγου ΜΑ, PhD

Ο Πρόεδρος Αλέξης Τσίπρας ανήγγειλε στον Ενικό πριν λίγο καιρό ότι το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) θα αυξηθεί φέτος κατά 1,4 % σε σχέση με το 2014, ενώ το περίσσευμα του Κρατικού Προϋπολογισμού θα είναι 1,2% του φετινού ΑΕΠ. Τελικά, σύμφωνα με τις προτάσεις της Κυβέρνησης στους  Θεσμούς, το περίσσευμα του προϋπολογισμού θα διαμορφωθεί στο 0,8% του ΑΕΠ του 2015. Επί της ουσίας, τότε είχε κλείσει η διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς.

Ας δούμε τι σημαίνει αυτό.  Μην φοβηθείτε παρακάτω που θα δείτε ορισμένους τύπους. Είναι απλοί και απαιτούν λίγη αριθμητική που όλοι γνωρίζουμε.

Ας αρχίσουμε από τον μισθό μας ή την σύνταξη μας. Για τον εργοδότη και το κράτος ο μισθός είναι δαπάνη αλλά για μας έσοδο. Έσοδο και Δαπάνη λοιπόν είναι εξ ορισμού ίσα και άρα Δαπάνη- Εσοδο=0.

Το ΑΕΠ μπορούμε να το διαβάσουμε και αυτό από δυο πλευρές. Και ως δαπάνη και ως έσοδο, όπου ισχύει το ίδιο, Εσοδο-Δαπάνη=0.

Από την μεριά της δαπάνης, το ΑΕΠ ισούται με την κατανάλωση (C), συν τις κρατικές δαπάνες (G), συν τις δαπάνες του ιδιωτικό τομέα ή επενδύσεις (Ι), συν την διάφορα εξαγωγών (Χ) εισαγωγών (Μ). Δηλαδή ΑΕΠ= C+G+I+(X-M). Δηλαδή μέσω αυτών των διαύλων δαπανάμε για να αγοράσουμε σε μια χρονιά μέσα στη χώρα και εκτός αυτής.

Το ΑΕΠ, από την μεριά των εσόδων, ισούται με το άθροισμα της κατανάλωσης C, ότι εισπράξαμε που μετά θα δαπανήσουμε για να καταναλώσουμε,   της φορολογίας που πληρωνουνουμε  στο κράτος, που αποτελεί το έσοδο του κράτους  (Τ), συν τις αμοιβές του ιδιωτικού τομέα, που τις αποκαλούμε αποταμιεύσεις, (S), που είναι ότι απόμεινε από το εισόδημα που καταναλώθηκε. Η απεικόνιση, ΑΕΠ=C+T+S αποτελεί την διανομή του εισοδήματος με μιάς.

Άρα Δαπάνη [C+G+I+(X-M)]=AEΠ= Έσοδα [C+T+S] και κάνοντας μια μικρή αναδιάρθρωση, έχετε μου εμπιστοσύνη, (C-C)+(G-T)+(I-S)+(X-M)=0, και καταλήγουμε  (G-T)+(I-S)+(X-M)=0.

Αυτή η παράσταση ισχύει ανεξαρτήτως εποχής, καθεστώτων, ή οικονομικής θεωρίας.

Αυτό είναι, σου αρέσει δεν σου αρέσει. Είναι μια απλή λογιστική απεικόνιση της σχέσης του δημόσιου τομέα (G-T), του ιδιωτικού τομέα (I-S), και του εξωτερικού ισοζυγίου πληρωμών (X-M), το σύνολο της οικονομίας.

Τι μας λέει το (G-T)+(I-S)+(X-M)=0. Αφού το άθροισμα είναι ίσο πάντα με το μηδέν, οι επί μέρους διαφορές θα είναι άλλες θετικές και άλλες αρνητικές, έτσι ώστε να μας προκύπτει το μηδέν.

Η αριστερή πλευρά της παράστασης  G+I+X=T+S+M,  εκφράζει ροη δαπάνης μέσα στην οικονομία, ενώ η δεξιά πλευρά της παράστασης εκφράζει διακοπή της ροής της δαπάνης, στέγνωμα της οικονομίας.

Τι άλλο μας λέει η παραπάνω σχέση. Αν G>T τότε το κράτος έχει έλλειμμα και αν Τ>G τότε το κράτος έχει περίσσευμα. Αν Ι>S ο ιδιωτικός τομέας δαπανά περισσότερο από ότι εισπράττει, έχει έλλειμμα,  και αν S>I τότε ο ιδιωτικός τομέας εισπράττει περίστερο από ότι δαπανά, έχει περίσσευμα. Αν Χ>Μ τότε οι εξαγωγές είναι μεγαλύτερες από τις εισαγωγές και ο εξωτερικός τομέας έχει περίσσευμα, και αν Μ-Χ τότε οι εισαγωγές είναι μεγαλύτερες από τις εξαγωγές και άρα ο εξωτερικός τομέας έχει έλλειμμα.

Τι άλλο μας λέει. Είναι αδύνατον να αλλάξεις τον ένα τομέα, χωρίς ταυτόχρονα να μην μεταβάλεις τουλάχιστον τον έναν  από τους άλλους δυο τομείς. Αποκλείεται και οι τρεις τομείς ταυτοχρόνως να έχουν έλλειμμα/περίσσευμα.

Πάντα, αν ένας τομέας  έχει έλλειμμα/περίσσευμα, τότε ο δεύτερος και ο τρίτος θα έχουν περίσσευμα/έλλειμμα. Και αντιθέτως αν οι δυο τομείς της οικονομίας έχουν έλλειμμα/ περίσσευμα τότε ο τρίτος τομέας θα πρέπει να έχει περίσσευμα/έλλειμμα προς αντιστάθμιση. Πάλι, αν ο ένας είναι σε ισορροπία, τότε οι άλλοι δυο θα έχουν το ίδιο ακριβώς  περίσσευμα/έλλειμμα.

Ας δούμε αυτή, την εκ των ύστερων πάντα ισότητα, στην πράξη. Το 2014 το ΑΕΠ έκλεισε μειωμένο, στα 179 δις ευρώ από 182,4 που έκλεισε το 2013. Είχαμε ύφεση για έκτη συνεχόμενη χρονιά δηλαδή.

Ας την δούμε από πλευράς δαπάνης και εσόδων, με τους πραγματικούς αριθμούς σε δις ευρώ, όπως μας τους δίνει η ΕΛΣΤΑΤ: Από την μεριά της δαπάνης πρώτα: ΑΕΠ (179)= Κατανάλωση C (128,8)+ Κρατικές Δαπάνες G (35,5)+Δαπάνες Ιδιωτικού Τομέα, Επενδύσεις Ι (18,9)+ Εξαγωγές-Εισαγωγές Χ-Μ (-4,2)= 179,0.

Από την πλευρά των Εσόδων τώρα. ΑΕΠ (179)= Κατανάλωση C (128,8)+Φόροι Τ (24,2)+Εισπράξεις του Ιδιωτικού Τομέα, Αποταμιεύσεις S (26,0)= 179,0. Αν αφαιρέσουμε την Δαπάνη από τα Έσοδα θα έχουμε: (G-T)+(I-S)+(X-M)= (35,5-24,2)+(18,9-26)+(-4,2)=0 ή +11,3+(-7,1-4,2)=0 ή =11,3-11,3=0.

Τι μας λένε οι παραπάνω αριθμοί; Ότι το ΑΕΠ έκλεισε στα 179 δις ευρώ επειδή ο δημόσιος τομέας έκανε δαπάνες μεγαλύτερες από τα έσοδα του κατά 11,3 δις ευρώ, δηλαδή δανείστηκε, δηλαδή είχε έλλειμμα. Το έλλειμμα λοιπόν του Δημόσιου τομέα ήταν το περίσσευμα του ιδιωτικού και εξωτερικού τομέα. Ο ιδιωτικός τομέας  έκανε δαπάνες λιγότερες από ότι εισέπραξε, είχε περίσσευμα κατά -7,1 δις ευρώ, το περίσσευμα  των εξωτερικών συναλλαγών διαμορφώθηκε στα  -4,2 δις ευρώ. Όλα  τα έκλεισε η δαπάνη-έλλειμμα του δημοσίου τομέα.

 Με άλλα λόγια το έλλειμμα του δημοσίου τομέα ήταν το έσοδο του ιδιωτικού τομέα εδώ και στο εξωτερικό.

Βεβαίως αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για μια χώρα όπως η Ελλάδα, συνεχώς να δανείζεται, γιατί δεν εκδίδει το νόμισμα της και είναι χρήστης ξένου νομίσματος.

 Δεν θα ήταν καν πρόβλημα αν η Ελλάδα είχε το δικό της νόμισμα, όπως δεν έχει πρόβλημα η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών στον κόσμο που είναι εκτός ευρώ

Ας αξιολογήσουμε τώρα την δήλωση του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στον Ενικό του κυρίου Χατζηνικολάου ότι το 2015 το ΑΕΠ θα αυξηθεί φέτος κατά 1,4 % σε σχέση με το 2014, ενώ το περίσσευμα του Κρατικού Προϋπολογισμού θα είναι 0,6% του φωτεινού ΑΕΠ σύμφωνα με το νέο σχέδιο της Κυβέρνησης.

Θα διατηρήσουμε τις υποθέσεις ότι το ΑΕΠ θα διαμορφωθεί υψηλοτέρα κατά 1,4% σε σχέση με πέρυσι, η κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 1,56% σε σχέση με πέρυσι, οι δαπάνες του δημοσίου θα είναι ελαφρά μειωμένες κατά 2,25% σε σχέση με το 2014, η διαφορά εισαγωγών- εξαγωγών θα μειωθεί κατά 45,2%, αλλά θα υπάρξει και πάλι έλλειμμα.

Με βάση τα παραπάνω θα έχουμε για το 2015 σε δις ευρώ.

Από την πλευρά της Δαπάνης: ΑΕΠ=130,1C+34,7G+19,0I-2,3(X-M)=181,5.

Από πλευράς εισοδήματος: ΑΕΠ= 130,1C+35,7T+15,7S=181,5 και (G-T)+(I-S)+(X-M)=(34,7-35,7)+(19,0-15,7)-2,3=-1+3,3-2,3=0.

Ελπίζει λοιπόν η Κυβέρνηση ότι με τον παραπάνω τρόπο, που δείχνει η ανάλυση, θα αντιδράσουν ο ιδιωτικός τομέας, ο δημόσιος και  ο εξωτερικός τομέας, για να έχουμε μικρή αύξηση του ΑΕΠ. Η εξίσωση (G-T)+(I-S)+(X-M)=0, που πάντα ισχύει εκ των ύστερων, με την παραπάνω μορφή ελπίζει η Κυβέρνηση ότι θα ισχύσει.

Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση αυτών, θα πρέπει να τονιστούν τα εξής. Τα παραπάνω ευρήματα είναι υποθετικά, με βάση την ανάλυση και τις προϋποθέσεις που τέθηκαν. Ελπίζει η Κυβέρνηση ότι έτσι θα διαμορφωθούν τα πράγματα.

 Με βάση την αρχή της αβεβαιότητας όμως που ισχύει στην οικονομία, μπορεί να υπάρξει σχετικός έλεγχος στον δημόσιο τομέα, άλλα στην κυριολεξία δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα της αντίδρασης του ιδιωτικού τομέα, ενώ όσον αφόρα τον τομέα των εξωτερικών συναλλαγών, ουδέποτε γνωρίζουμε κατά πόσο θα είναι σε πλεόνασμα, ισορροπία, ή έλλειμμα.

Με άλλα λόγια η οικονομία δεν λειτουργεί μηχανικά όπως νομίζουν οι νεοφιλελεύθεροι.

Τι μας λένε τα παραπάνω; Η Κυβέρνηση θα επιδιώξει δημοσιονομικό πλεόνασμα σύμφωνα με το μοντέλο και τις επιταγές  των Θεσμών για να μείνει στο ευρώ. Όπως φαίνεται από τους παραπάνω αριθμούς, κατ’ ανάγκη θα προβεί σε πρωτοφανή φορολογική επίθεση σε περιούσιες, εισοδήματα, μισθούς και συντάξεις, και ακόμα θα προβεί σε περαιτέρω μείωση μισθών και συντάξεων και σε περικοπές του κοινωνικού κράτους και σε άλλες κρατικές δαπάνες. Παράλληλα το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών θα διατηρηθεί.

Δεδομένων αυτών, για να αυξηθεί ή τέλος πάντων το ΑΕΠ να παραμείνει στα περυσινά επίπεδα καλείται ο ήδη καταχρεωμένος και βεβαρημένος εδώ και πέντε χρόνια ιδιωτικός τομέας να κάνει έλλειμμα, δηλαδή να δανειστεί και να δαπανήσει για να στηρίξει τα περισσεύματα του δημοσίου και εξωτερικού τομέα της οικονομίας.

Λυπάμαι που το γράφω αλλά γνωρίζουμε από την επιστήμη και την οικονομική ιστορία ότι άμα υπάρχει εξωτερικό έλλειμμα και η Κυβέρνηση επιθυμεί ταυτόχρονα να έχει περίσσευμα, τότε και αμετάβλητο να παραμείνει το ΑΕΠ, ο ιδιωτικός τομέας οδηγείται σε μυθώδη δανεισμό για να διατηρηθεί αυτή η κατάσταση. Είναι μη βιώσιμη δημοσιονομική κατάσταση. Τελεία και παύλα.

Με άλλα λόγια θα πρέπει ο ιδιωτικός τομέας να δαπανήσει περισσότερα από ότι θα εισπράττει.  Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αποκλείεται να αρχίσουν να δαπανούν, κατ αρχήν επειδή δεν έχουν, είναι ήδη βαθειά χρεωμένα μεταξύ τους, στο κράτος και στις τράπεζες, και δεδομένου ότι η ανεργία παραμένει σε πολύ υψηλή επίπεδα, οι επιχειρήσεις προσδοκούν να αυξηθεί λόγω της λιτότητας και των μειωμένων δαπανών του κράτους.

Έτσι λοιπόν ο ιδιωτικός τομέας θα επιδιώξει περισσότερες αποταμιεύσεις και ελάχιστες επενδύσεις. Είναι  αφέλεια να πιστέψει κάποιος το αντίθετο.

Είπα παραπάνω ότι το Τ+Μ+S εκπροσωπούν διαρροή δαπάνης, δηλαδή στέγνωμα της οικονομίας. Όταν έχουμε λοιπόν μια οικονομία που η δαπάνη δεν εκδηλώνεται, αλλά αντίθετα ουδείς δαπανά, στην επιδίωξη του Κράτους για περισσεύματα, και με το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών δεδομένο,  η εξίσωση (G-T)+(I-S)+(X-M)=0 στο τέλος του έτους θα ισχύσει, αλλά με άλλη μορφή.

Θα ισχύσει με μεγαλύτερο έλλειμμα του δημοσίου, με πολύ υψηλότερη ανεργία και φυσικά με επική ύφεση που θα τρίβουμε τα μάτια μας. Το χρέος θα ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ.

Οι πειραματισμοί που καλείται η Κυβέρνηση να κάνει, τις έχουν κάνει πολλές Κυβερνήσεις στο μεσοπόλεμο και πρώτη και καλύτερη η Γερμανία,  για να πέσει στην αγκαλιά του Ναζισμού. Τους πειραματισμούς αυτούς τους έκαναν πολλά κράτη μετά το 1990 υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ και κόντεψαν να καταστραφούν. Το να μην είσαι πρώτος σε αυτά είσαι τυχερος, αλλά να μην αποφεύγεις τα λάθη αυτών που πρώτοι τα έκαναν και να νομίζεις ότι σε σένα κάτι άλλο θα προκύψει, αυτό λέγεται παράκρουση.

Η Χώρα πρέπει να προχωρήσει σε ολική ρήξη τώρα, χωρίς κανέναν ενδοιασμό και να ανασάνει με το Εθνικό της Νόμισμα.

spyridonstalias@hotmail

Η  Ιστορία του Μνημονίου σε Αριθμούς

			2010	%	2011	%	2012	%	2013	%	2014	%
Δαπάνη σε δ.Ευρώ
Κατανάλ. C			158,4	70,0	145,5	69,8	134,7	69,3	129,9	71,2	128,8	71,5
Κρατικές Δαπ. G			48,9	21,6	44,0	21,1	40,9	21,1	36,4	19,9	35,5	19,8
Επενδύσεις  Ι			38,2	16,9	32,9	15,8	27,2	13,9	21,4	11,7	18,9	10,5
Εξ-Εισ(Χ-Μ)			-19,4	-8,5	-14,2	-6,7	-8,7	-4,3	-5,4	-2,9	-4,2	-1,8
ΑΕΠ			226,2	100,0	207,7	100,0	194,2	100,0	182,4	100.0	179.0	100.0
Εισόδ. σε δ. Ευρώ
Κατανάλ. C			158,4	70,0	145.0	69,8	134,7	69,3	129,9	71,2	128,8	71,5
Φόροι    T			24,6	10,0	23,6	11,4	21,7	11,5	21,6	11,8	24,2	13,6
Αποταμιεύσεις S			43,2	20,0	39,1	18,8	37,8	19,2	30,9	17,0	26,0	14,5
AEΠ			226,2	100,0	207,7	100,0	194,2	100,0	182,4	100,0	179,0	100,0
G-T				11,6		9,7		9,6		8,1		6,2
I-S				-3,1		-3,0		-5,3		-5,7		-4,4
X-M				-8,5		-6,7		-4,3		-2,4		-1,8
Σύν.				0		0		0		0		0
AEΠ			226,2	100,0	207,7	100,0	194,2	100,0	182,4	100,0	179,0	100,0
Ανεργ				12,7		17,9		24,4		27,5		27,4
Χρέος	Προς	ΑΕΠ		148,3		170,6		176,7		188,4		188,9