Τo Ομοίωμα μιας Εξουσίας

Του Σήφη Φανουράκη  - αρχιτέκτονα

ΠΗΓΗ : ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Η επικοινωνία, σήμερα, μέσα από τον Τύπο και τα άλλα Μέσα Ενημέρωσης παρουσιάζει δυσκολίες, αλλά δεν είναι αδύνατη και μάλιστα, η δημοσιογραφία συμμετείχε πάντα στη δημιουργία μιας κουλτούρας για την κοινωνία.

Οι δημοσιογράφοι με εργαλείο την εφημερίδα, από τον 18^ο αιώνα, προσπάθησαν να διαμορφώσουν μια ορθολογική κοινή γνώμη. Μέσα από μια οργανωμένη άσκηση της κριτικής, προώθησαν την «κοινωνικοποίηση της σκέψης».

Ωστόσο, η γέννηση μιας κοινής γνώμης, που αναδύεται μέσα από την κριτική σύγκριση των προσωπικών απόψεων, καταργεί το άτομο ως ον και το αντικαθιστά με ένα κοινωνικοποιημένο άτομο δηλαδή , με ένα πλαστό ον, ένα απρόσωπο «ομοίωμα».

Οι δημοσιογράφοι, ανεξάρτητα από τις διαφορές τους και την πραγματική κοινωνική τους λειτουργία ενώνονται για ένα μοναδικό σκοπό : να φανερώσουν την αλήθεια.

Αυτή η ένωση που έχει σκοπό την αλήθεια, αλλά δεν θεμελιώνεται πάνω στην αλήθεια, πλάθει μύθους και πλαστές συμφωνίες σε μια πλαστή κοινωνία, όπου πραγματικό είναι μόνο ό,τι η κοινωνία βλέπει και αληθινό μόνο ό,τι αυτή κατανοεί και εγκρίνει.

Η δημοσιογραφία εφευρίσκει την κοινωνικοποίηση της αλήθειας και πλάθει το «μύθο» της αντικειμενικότητας, σε μια κοινωνία που αισθάνεται νόμιμη, ορθολογική και αληθινή.

Σήμερα, η απομυθοποίηση της «αντικειμενικότητας» είναι αναγκαία, τόσο για τον ίδιο το δημοσιογράφο , όσο και για τον αναγνώστη ή τηλεθεατή.

Οι δημοσιογράφοι «ξεχνάνε» ότι, όταν δίνεται μια είδηση πρέπει πάντα να δίνεται, αφού πρώτα έχει ερμηνευτεί. Εξάλλου, έτσι κι αλλιώς, έχει επιλεγεί ανάμεσα σε άλλες.

Επίσης φαίνεται να αγνοούν ότι, στην παρουσία ενός έντυπου Μέσου Επικοινωνίας (εφημερίδα), ή της TV, αποτυπώνεται ο υποκειμενικός παράγοντας του δημοσιογράφου, τόσο στον τρόπο εμφάνισης και διάταξης της ύλης, όσο και των τηλεοπτικών τρέιλερ.

Από την άλλη ο δημοσιογράφος πρέπει κύρια, να ενστερνίζεται το «ρόλο του μάρτυρα» των γεγονότων και να εκφράζει και τη δική του άποψη, χωρίς να «επινοεί» τίποτα.

Είναι σαφές ότι υπάρχουν καλές και κακές ειδήσεις. Καλή είδηση είναι αυτή που ξεχωρίζει τα γεγονότα από τη γνώμη, ενώ κακή είδηση είναι, εκείνη που ταυτίζει τη γνώμη με το γεγονός.

Παράδειγμα, η εφημερίδα ΒΗΜΑ (Κυριακή-22-3-15) κάνει δύο «αποκαλύψεις» για πολιτικά πρόσωπα : Στην πρώτη, κατονομάζει τον Γ.Κατρούγκαλο , ότι είχε συνάψει συμβόλαια με απολυμένους του δημοσίου τομέα που θα του έφερναν 12% αποζημίωση σε περίπτωση που θα επαναπροσλαμβάνονταν δικαστικά. Όμως ο Κατρούγκαλος (υπουργός) έχει ήδη εξηγήσει ότι, όσοι θα επιστρέψουν στο δημόσιο, θα επιστρέψουν χωρίς αποζημιώσεις !

Στη δεύτερη, αποφεύγει να κατονομάσει τον λειτουργό της προηγούμενης κυβέρνησης που βρίσκεται στη λίστα Λαγκάρντ με καταθέσεις 5 εκ.ευρώ. Ενώ κατονομάζεται από ξένα έντυπα μέσα και είναι ο σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού !

Υποτίθεται τώρα, ότι και οι δύο περιπτώσεις είχαν ελεγχθεί από την εφημερίδα και είχαν διασταυρωθεί οι πληροφορίες. Όμως, είχαμε διαφορετική μεταχείριση της «είδησης». Και στις δυο περιπτώσεις, η τόσο «αντικειμενική» είδηση έχει υποστεί μια κάποια ερμηνεία. Έχει γίνει «πολιτική» με στόχο, την χειραγώγηση του αναγνώστη.

Μέσα σ΄αυτά τα πλαίσια, όταν μιλάμε για αντικειμενικότητα, εννοούμε, ότι η είδηση αποτυπώνει την εικόνα της πραγματικότητας, όπως ακριβώς είναι, και ότι η εφημερίδα, ή η ΤV , αποτυπώνει την σφαιρική εικόνα της πραγματικότητας, από τον τρόπο επιλογής των παρουσίασης των ειδήσεων από τους δημοσιογράφους.

Αν τώρα όλα αυτά αποκρύπτονται τότε, ο «μύθος της αντικειμενικότητας» και της κοινωνικοποίησης της αλήθειας, μετατρέπονται σε ψευδοϊδεολογίες.

Ο αναγνώστης ή ο τηλεθεατής δικαιούται να μάθει ότι, υπάρχουν και άλλες αλήθειες και οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να γράφουν ή να λένε μόνο τη «δική» τους αλήθεια, που είναι εντελώς προσωπική, χωρίς να επικαλούνται την αντικειμενικότητα. Έτσι η είδηση δεν θα «εγκλωβίζεται» στην προσωπική ερμηνεία και σχολιασμό του δημοσιογράφου.

Ο «σχολιασμός» της είδησης πρέπει να γίνεται χωρίς να διαπαιδαγωγεί και χωρίς να διαφθείρει τον αναγνώστη ή τον τηλεθεατή, και στην συνέχεια να τον χειραγωγεί.

Άλλο παράδειγμα, ο ορυμαγδός των ειδήσεων από την αρχή των συνομιλιών της νέας κυβέρνησης με τους εταίρους : «η κυβέρνηση πάει σε διάλογο χωρίς νούμερα και αριθμούς», «η Ελλάδα προκαλεί τους δανειστές της» κ.λ.π. Μάλιστα μετά τις στιλιστικές αναλύσεις της αμφίεσης του υπουργού οικονομικών, η ημερήσια ποσότητα ειδήσεων σχολιάστηκε και «ιστορικεύτηκε», με πολιτικό προσανατολισμό, τη διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης αντιπολιτευτικής συνείδησης, χειραγωγώντας τον αναγνώστη ή τον τηλεθεατή και μάλιστα με φοβικά σύνδρομα : «η κυβέρνηση δεν τηρεί τους κανόνες και οδεύει στα βράχια».

Από την άλλη η πραγματικότητα είναι ότι, «το χρέος φτάνει σήμερα τα 317 δισ. Ευρώ, με 26% ανεργία» !

Αυτά τα νούμερα τα ξεχνάνε ή τα αποσιωπούν οι δημοσιογράφοι, αλλά όμως δεν τα ξεχνάνε οι πολίτες. Ούτε βέβαια ξεχνάνε τις οικονομικές «αναλύσεις» των μεγάλων τηλεοπτικών καναλιών ή των μεγαλοεκδοτών, περί αναγκαιότητας των μνημονιακών μέτρων, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ, για διακοπή της χρηματοδότησης, για πιστωτικό γεγονός, για αθρόα ανάληψη καταθέσεων, κ.λ.π.

Βέβαια, μετά την ψήφιση των μέτρων, αναλάμβαναν πάλι το ρόλο και του δημοσιογράφου και του σχολιαστή, στο όνομα πάντα του «ρεαλισμού» με κύριο στόχο : τη χειραγώγηση του αναγνώστη ή τηλεθεατή.

Μετά τις εκλογές, από την «ιστορίκευση» των αριθμών, πέρασαν στο «παιχνίδι των λέξεων» : «παράταση προγράμματος ή παράταση δανειακής σύμβασης», «μνημόνιο ή πρόγραμμα γέφυρα».

Είναι προφανές ότι, οι δημοσιογράφοι στην πλειοψηφία τους, ζώντας, το «μύθο της αντικειμενικότητας», αποτελούν πλέον, το πιο φοβισμένο από τη μια, και το πιο φθαρμένο από την άλλη, τμήμα της κοινωνίας που αναλαμβάνει «εργολαβικά» να διαμορφώσει μια συλλογική συνείδηση «της υποταγής», μετατρέποντας το άτομο σε «απρόσωπο ομοίωμα».

Από την στιγμή που η δημοσιογραφία αξιώνει να διαμορφώνει την «κοινή γνώμη», μετατρέπει τους αναγνώστες ή τηλεθεατές ,από σκεπτόμενα άτομα σε άκριτους δέκτες και μεταδότες μιας κυρίαρχης γνώμης.

Η δημοσιογραφία και η πολιτική χάνουν πλέον την τελεσφορία τους και παρακμάζουν σε διακόσμηση, ενώ η κοινωνία παρακμάζει σε μάζα ασυνάρτητη ή συρρικνώνεται σε μαφίες.

Η εξουσία δεν είναι πια η κλασσική παράσταση μιας πολιτικής βούλησης, αλλά ένα ομοίωμα μιας νέας διακοσμητικής εξουσίας, που προωθεί τα οικονομικά συμφέροντα της εξουσίας των ΜΜΕ και των οικονομικών δυνάμεων που εκφράζουν .