του Ηλία Χατζηκουμή
Από τη διάλυση της ΕΣΣΔ αναδείχθηκε μία σειρά κρατών στην περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, με συγγενικά πολιτισμικά, γλωσσικά και θρησκευτικά στοιχεία με την Τουρκία. Η Άγκυρα δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να διεισδύσει ποικιλοτρόπως στις περιοχές αυτές. Έτσι το 1992 διεξήχθη στην Κωνσταντινούπολη η «Σύνοδος των 10 Ηγετών Κρατών Τουρκικής Γλώσσας». Σκοπός των συναντήσεων αυτών ήταν η εμβάθυνση της συνεργασίας σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος στα οικονομικά, ενεργειακά και πολιτισμικά ζητήματα.
Στην 9η Σύνοδο του 2009 στο Αζερμπαϊτζάν, οι σύνοδοι πήραν τη μορφή οργανισμού με την υπογραφή της Συμφωνίας του Ναχιτσεβάν και τη δημιουργία του Συμβουλίου Συνεργασίας Τουρκόφωνων Κρατών (Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi - Cooperation Council of Turkic Speaking States ) ή απλά «Τουρκικού Συμβουλίου». Μέλη του Συμβουλίου είναι η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, το Κιργιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν και με την ιδιότητα του παρατηρητή συμμετέχει η Ουγγαρία, ενώ το Συμβούλιο αναπτύσσει σχέσεις και με το Τουρκμενιστάν. Με την υπογραφή της Συμφωνίας του Ναχιτσεβάν διεξάγονται ετήσιες θεματικές σύνοδοι σε υψηλό επίπεδο. Χαρακτηριστικό των συναντήσεων κάθε έτους είναι η εμβάθυνση της συνεργασίας χωρών σε διάφορα θέματα:
2012 - Εκπαίδευση, Επιστημονική και Πολιτισμική Συνεργασία
2013 - Μεταφορές
2014 - Τουρισμός
2015 - Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Τεχνολογίες Πληροφοριών
2016 - Νεολαία και Αθλητισμός
2019 - Υποστήριξη των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων
Το 2020 πραγματοποιήθηκε έκτακτη τηλεδιάσκεψη για την συντονισμένη καταπολέμηση του COVID-19 και την αλληλοϋποστήριξη των κρατών μελών, των παρατηρητών (Ουγγαρία) και του Τουρκμενιστάν. Υπό την αιγίδα του Τουρκικού Συμβουλίου λειτουργούν και άλλες διακρατικές υπηρεσίες που εξυπηρετούν την υλοποίηση των κατευθύνσεων και αποφάσεων των ετήσιων θεματικών συναντήσεων. Αυτοί οι οργανισμού είναι οι ακόλουθοι:
• Διεθνής Οργανισμός Τουρκικού Πολιτισμού (TÜRKSOY - International Organization of Turkic Culture)
• Κοινοβουλευτική Σύνοδος Τουρκόφωνων Κρατών (TURKPA - the Parliamentary Assembly of the Turkic Speaking Countries)
• Τουρκικός Επιχειρηματικό Συμβούλιο (Turkish Business Council)
• Διεθνής Τουρκική Ακαδημία (International Turkic Academy)
• Ίδρυμα Τουρκικής Πολιτισμικής Κληρονομιάς (The Turkic Cultural Heritage Foundation)
• Τουρκικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (Turkic Chamber of Commerce and Industry)
Η 8η Σύνοδος πραγματοποιήθηκε με εκπροσώπους τους ηγέτες των κρατών μελών και του Όρμπαν στην Κωνσταντινούπολη στις 12 Νοέμβρη του 2021 με θέμα "Πράσινες Τεχνολογίες και Έξυπνες Πόλεις στην Ψηφιακή Εποχή" με πολύ σημαντικές αποφάσεις για την περιοχή. Τα φώτα της δημοσιότητας στον διεθνή τύπο τράβηξε περισσότερο η μετονομασία του Συμβουλίου Συνεργασίας Τουρκόφωνων Κρατών σε "Οργανισμό Τουρκικών Κρατών". Στις αποφάσεις της συνόδου συγκαταλέγεται και η συμμετοχή του Τουρκμενιστάν με την ιδιότητα πλέον του παρατηρητή.
Όπως φαίνεται και από τα σημεία της διακήρυξης της 8ης Συνόδου του Οργανισμού, πρόκειται για πολύ επικίνδυνες εξελίξεις που θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ευρύτερη περιοχή. Τέτοια σημεία είναι:
1. Η νομιμοποίηση και στήριξη του Αζερμπαϊτζάν για τη νίκη του στον πόλεμο του Ναγκόρνο - Καραμπάχ που ονοματίζεται ως «Πατριωτικός Πόλεμος 44 ημερών»
2. Η υιοθέτηση «Στρατηγικού Οράματος του Τουρκικού Κόσμου - 2040» ως στρατηγικού κειμένου που υπαγορεύει τις μεθόδους εφαρμογής του «Οδικού Χάρτη του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών 2022-2026».
3. Το σημείο 7 των αποφάσεων όπου τονίζεται η «ανάγκη να επιτευχθεί μια δίκαιη, διαρκής, βιώσιμη και αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση στο Κυπριακό με βάση την πραγματικότητα στο νησί». Εκφράζεται επίσης, η «αλληλεγγύη με τον Τουρκοκυπριακό λαό ως προς τις φιλοδοξίες του να εξασφαλίσει τα ίσα εγγενή δικαιώματά του». Τέλος αναγνωρίζεται «το αίτημα της Τουρκίας να καλέσει τους Τουρκοκύπριους όπως συμμετάσχουν σε σχετικές δραστηριότητες του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών".
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο ρόλος της Αυστρίας στο σχήμα αυτό, που με βάση τη Διακήρυξη πρότεινε η ίδια να φιλοξενήσει στη Βουδαπέστη κοινή Σύνοδο των Κρατών μελών του Οργανισμού μαζί με τις χώρες του Βίσεγκραντ (Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Πολωνία) κατά τη διάρκεια άσκησης της Προεδρίας του σχήματος.
Το «Όραμα του Τουρκικού Κόσμου για το 2040»
Με αυτό τον τίτλο δημοσιεύτηκε το κείμενο που συνυπογράφουν τα κράτη μέλη της 8ης Συνόδου και διαμορφώνει τον «οδικό χάρτη» που θα ακολουθήσει ο Οργανισμός μέχρι το 2040, «βασισμένος σε τέσσερις πυλώνες, που παρέχουν μία στρατηγική προσέγγιση που υπόσχεται να ισχυροποιήσει κάθε Κράτος Μέλος εθνικά αλλά και ως ομάδα, χωρίς προκαταλήψεις έναντι στις ήδη υπάρχουσες διεθνείς υποχρεώσεις».
Οι 4 αυτοί πυλώνες καλύπτουν:
• Πυλώνας 1: Συνεργασία στην Πολιτική και Ασφάλεια (Political and Security Cooperation)
• Πυλώνας 2: Οικονομική και Τομεακή Συνεργασία (Economic and Sectoral Cooperation)
• Πυλώνας 3: Συνεργασία σε επίπεδο Ανθρώπων (People to People Cooperation)
• Πυλώνας 4: Συνεργασία με Τρίτα Μέρη (Cooperation with External Parties).
Μελετώντας τις προτεραιότητες που αναλύονται σε κάθε πυλώνα, θα παρατηρήσουμε ότι αφορούν τα κομμάτια εκείνα που μακροπρόθεσμα καθιστούν ένα κράτος ή μία συμμαχία κρατών σε σημαντικό αν όχι ηγεμονικό δρώντα σε τοπικό, περιφερειακό ή και παγκόσμιο επίπεδο. Το στοιχείο εκείνο που σαν κόκκινο νήμα διαπερνά τον κάθε πυλώνα, είναι η συνεργασία, η συνέργεια και ο συντονισμός των κρατών αυτών (cooperation, synergy and coordination).
Στον Π1, παρατηρούμε πως, βασικός στόχος του Οργανισμού είναι η εκπροσώπησή τουσε αναγνωρισμένους διεθνείς οργανισμούς όπως είναι η UNESCO, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟY – WHO) και άλλοι, καθώς επίσης και η συνεργασία με εθνικά ιδρύματα και οργανισμούς που μοιράζονται κοινούς στόχους για τις περιοχές ενδιαφέροντος. Τα ιδρύματα αυτά λειτουργούν σε όλο το φάσμα της πολιτικής, οικονομικής και δημόσιας σφαίρας ενός κράτους, ή κρατών μίας περιοχής.
Στα σημαντικά στοιχεία αυτού του πυλώνα συγκαταλέγεται και η ενίσχυση του «Γραφείου Αντιπροσωπείας του οργανισμού στη Βουδαπέστη ως κόμβου για την ανάπτυξη μιας πολυεπίπεδης συνεργασίας με ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της ομάδας Visegràd». Γίνεται επίσης, προσπάθεια διαμόρφωσης ενός δικτύου συνεργασίας και αμοιβαίας πληροφόρησης για την «αντιμετώπιση του ριζοσπαστισμού, βίαιου εξτρεμισμού, της Ισλαμοφοβίας – για την οποία κατηγορεί την ΕΕ – της ξενοφοβίας και τρομοκρατίας και της εξασφάλισης της ασφάλειας των συνόρων».
Στον Π2, βλέπουμε μια περίπου αντιγραφή του μοντέλου της ΕΕ όπως αυτό κατοχυρώθηκε από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ με την εξασφάλιση των τεσσαρων (4) ελευθεριών κίνησης εμπορευμάτων, ανθρώπινου δυναμικού, κεφαλαίου και τεχνολογίας – τεχνογνωσίας – επιστημονικών ευρημάτων, ενώ κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι πράσινες τεχνολογίες και ο ψηφιακός μετασχηματισμός των κρατών αυτών. Η επιδίωξη αυτή δεν πρέπει να θολώσει την κρίση των κέντρων λήψης αποφάσεων και στρατηγικού σχεδιασμού της Ευρώπης, που πολλές φορές βασίζεται σε προκαταλήψεις για το κοινωνικό και πολιτισμικό Συγκριτικά με την Ευρώπη, οι χώρες του Καυκάσου ίσως βρίσκονται πολύ πίσω σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τεχνολογικής προόδου κ.α. Διαθέτουν όμως πολύ φθηνό εργατικό δυναμικό και ένας τέτοιος μετασχηματισμός, εάν συνοδευτεί από δραστικές, δομικές προσαρμογές στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα, ενδεχομένως να ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα και με χαμηλό κόστος.
Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει και τη δύναμη των ενεργειακών αποθεμάτων που έχουν οι χώρες αυτές, τη βιομηχανική και την επιστημονική υποδομή που κληρονόμησαν από την ΕΣΣΔ, η οποία 30 χρόνια μετά την διάλυσή της, έχει καταστήσει χώρες όπως το Καζακστάν σε σημαντικούς εταίρους σε ζητήματα ενέργειας τόσο της Ρωσίας, όσο και της Κίνας.
Από τον Π3 στεκόμαστε περισσότερο στο κόμματι με τίτλο «Διασπορά» (Diaspora), καθώς αφορά στην ΕΕ γενικά, και στην Ελλάδα και την Κύπρο, ειδικότερα. Πέραν από την επιδίωξη για κινητοποίηση της «Τουρκικής Ακαδημαϊκής Διασποράς» ως (μετα-) φορέα επιστημονικής γνώσης στις χώρες του οργανισμού, σημαντική βαρύτητα δίνεται και στην συμμετοχή των κοινοτήτων τουρκικής διασποράς στις εκδηλώσεις και στις δράσεις του οργανισμού με τρόπο που θα συνδέονται με ένα δίκτυο ΜΜΕ και ΜΚΟ όπου θα συμμετέχουν η TURKPA, η TÜRKSOY, η Διεθνής Τουρκική Ακαδημία και το Ίδρυμα Τουρκικής Πολιτισμικής Κληρονομιάς.
Η «ενίσχυση των θεσμικών σχέσεων με τον ΟΗΕ και τα όργανά του, τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC), τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και τη Διάσκεψη για την Αλληλεπίδραση και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην Ασία (CICA), και καθιέρωση νέων εταιρικών σχέσεων σχέσεις με τους σχετικούς περιφερειακούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (BSEC), τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας (ECO) και Ομάδα Visegràd» που αναφέρεται στον Π4 είναι επίσης ενδεικτική των μεγάλων σχεδίων που έχει ανοίξει ο εν λόγω οργανισμός μεεπίπεδο των χωρών αυτών και όχι σε πραγματικά δεδομένα. πρωταγωνιστή και ρυθμιστή την Τουρκία.
Μία βεντάλια που ακουμπάει όλα τα μήκη και πλάτη της γης και καθιστά τις χώρες που συμμετέχουν αναντικατάστατο γρανάζι στην εύρυθμη λειτουργία ενός νέου κόσμου που φαίνεται να ανατέλλει από την … Ανατολή. Βασικό ζήτημα που έχουν κατανοήσει τα κέντρα διαμόρφωσης πολιτικής αυτών των κρατών είναι η διαμόρφωση ανθρώπινου δυναμικού, που θα μπορεί να συνεισφέρει στις υποθέσεις των κρατών και του οργανισμού, μειώνοντας την εξάρτηση από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ρωσία.
Το Μεγάλο Στοίχημα για την Ελλάδα και την Κύπρο
Είναι σοβαρό ζήτημα η ταχύτητα με την οποία προχωρούν οι στρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας σε περιφερειακό επίπεδο, αγκαλιάζοντας κράτη με ολιστικό τρόπο. Δεν περιορίζεται στην οικονομική της ανωτερότητα απέναντι στα κράτη αυτά, αλλά αξιοποιεί το κατά Νταβούτογλου, ιστορικό, πολιτισμικό της βάθος για να δημιουργήσει το αίσθημα του «συνανήκειν» σε έναν κοινό γεωγραφικό – πολιτισμικό – εθνικό χώρο, που θα αντανακλάται και στα οικονομικά οφέλη που τόσο πολύ έχει ανάγκη η Τουρκία. Ένα εξ αυτών, είναι τα τεράστια ενεργειακά αποθέματα του Καζακστάν, του Αζερμπαϊτζάν και των υπόλοιπων κρατών του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, αλλά και η δυνατότητα ανάληψης ρυθμιστικού ρόλου στο master plan Κίνας με την επωνυμία Belt and Road Initiative (BRI) που διασχίζει τα εδάφη αυτά.
Η τυχόν διαμόρφωση μίας εξωτερικής πολιτικής ετεροκαθορισμού, με σκοπό την άμυνα από τον τουρκικό επεκτατισμό και το εκάστοτε όραμά του θα ήταν αδιέξοδη και αποτυχημένη. Αντίθετα, η διαμόρφωση ενός μακρόπνοου σχεδιασμού που θα καταστήσει την Ελλάδα και την Κύπρο σε ρυθμιστές του καθεστώτος της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου χωρίς να επιδέχεται οποιασδήποτε αμφισβήτησης, μπορεί να αποτελέσει την πραγματική ασπίδα απέναντι σε κάθε επιβουλή, από όπου κι αν αυτή προέρχεται. Οι δύο χώρες, διαθέτουν ένα τεράστιο πολιτικό, ιστορικό και πολιτισμικό βάθος (όπως θα έλεγε προσελκυσθούν ξένες επενδύσεις σε παραγωγικούς τομείς, που θα διαμορφώσουν όχι μόνο ισχυρή βιομηχανική υποδομή στις χώρες μας, αλλά πάνω από όλα, ένα ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορεί να συμβάλλει στην παραγωγή και αναπαραγωγή εθνικού πλούτου, που θα εξάγεται αφήνοντας μακροχρόνια το οικονομικό και πολιτισμικό αποτύπωμά μας διεθνώς.
*Μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών, μελετητής θεμάτων εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας και ασφάλειας
ΠΗΓΗ SIGMALIVE
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου