Λιβύη: Ποιος είναι ο Σαίφ αλ Ισλάμ Καντάφι

 

του Γιώργου Παπαγιαννόπουλου

Ο Σαΐφ Αλ Ισλάμ Καντάφι είναι ο δεύτερος γιος του Μουαμάρ Καντάφι, ηγέτη της Λιβύης από το 1969 έως το 2011

7 Οκτωβρίου 2021

“Στην Τρίπολη, οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων πολιτοφυλακών έχουν ξαναρχίσει, μέχρι στιγμής χωρίς θύματα, ενώ η απελευθέρωση πρώην εκφραστών του προηγούμενου καθεστώτος, μεταξύ των οποίων του Σαάντι Καντάφι, τρίτου γιου του Λίβυου Ηγέτη που σκοτώθηκε πριν από σχεδόν 10 χρόνια, θα μπορούσε να ανοίξει δρόμους για την κάθοδο του Σάιφ αλ Ισλάμ Καντάφι στις προεδρικές εκλογές” σημείωνα στο προηγούμενο άρθρο μου για την Λιβύη**

Σήμερα θα αναφερθούμε στο ποιος είναι ο Saif Al Islam Gheddafi

Ο Σαΐφ Αλ Ισλάμ Καντάφι είναι ο δεύτερος γιος του Μουαμάρ Καντάφι, ηγέτη της Λιβύης από το 1969 έως το 2011. Θεωρούμενος από πολλούς αναλυτές ως πιθανός κληρονόμος του πατέρα του, η ζωή του άλλαξε άρδην με τη δολοφονία του πατέρα του και την πτώση του καθεστώτος.Η απομόνωση του επυτεύχθει με μια θανατική καταδίκη στη Λιβύη και από ένα διεθνές δικαστικό ένταλμα σύλληψης. Τώρα ζει σε μια βίλα στα δυτικά της χώρας και θα μπορούσε να είναι υποψήφιος στις επόμενες εκλογές.
.
-

Η παιδική ηλικία του Σάιφ Αλ Ισλάμ Καντάφι

Το όνομα που του έδωσε ο πατέρας είναι μάλλον ενδεικτικό. Στην πραγματικότητα, Saif Al Islam σημαίνει κυριολεκτικά “Ξίφος του Ισλάμ”. Γεννημένος στην Τρίπολη στις 25 Ιουνίου 1972, είναι ο δεύτερος γιος του Μουαμάρ Καντάφι, αλλά είναι το πρώτο παιδί που έχει ο Λίβυος ηγέτης από το γάμο του με τη Σάφια Φαρκάς, τη δεύτερη σύζυγό του. Ο Σαϊφ μεγαλώνει στο Μπαμπ Αλ Αζίζια, το στρατώνα που δεν απέχει πολύ από το κέντρο της πρωτεύουσας της Λιβύης, όπου ο Μουαμάρ είχε την έδρα του. Εδώ εργάζεται ο Λίβυος Ηγέτης και δέχεται τους ξένους αρχηγούς κρατών και είναι επίσης εδώ που τοποθετεί τη διάσημη σκηνή των Βεδουίνων που χρησιμοποιούσε πάνω απ ‘όλα σε διεθνείς τηλεοπτικές συνεντεύξεις.

Αλλά είναι επίσης εδώ που το νούμερο ένα της Λιβύης φέρνει την οικογένειά του να ζήσει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Σαΐφ κατά την εφηβεία του βίωσε από πρώτο χέρι το πολιτικό πλαίσιο της ταραγμένης δεκαετίας του 1980.Ήταν σχεδόν 14 ετών όταν, τον Απρίλιο του 1986, οι ΗΠΑ βομβάρδισαν το Μπαμπ Αλ Αζίζια, καταστρέφοντας το σπίτι του Καντάφι. Ο Καντάφι και οι γιοι του επιβιώνουν επειδή εκκενώνουν την κατοικία λίγο πριν, αλλά κατά τη διάρκεια των επιδρομών μια τρίχρονη υιοθετημένη κόρη του Μουαμάρ θα πεθάνει. Στη δεκαετία του ’90 ο Saif ξεκίνησε τις πανεπιστημιακές του σπουδές στην Τρίπολη ως Μηχανικός. Σε αυτή τη φάση, πολλοί αναλυτές αρχίζουν να βλέπουν τον δεύτερο γιο του Καντάφι ως πιθανό μελλοντικό κληρονόμο στο πολιτικό πεδίο.

– Οι σπουδές στο Λονδίνο και ζωή στη Δύση

Μετά την αποφοίτησή του από την Τρίπολη, ο Σαΐφ πάει στο εξωτερικό. Μετακόμισε στο Λονδίνο όπου σπούδασε στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών. Έμεινε εδώ για αρκετά χρόνια, ακόμη και μετά το διδακτορικό του το 2008. Πολλά χρονικά της εποχής απεικονίζουν τον Σαΐφ ως ένα αγόρι καλά ενσωματωμένο στη ζωή του Λονδίνου. Συχνά εμφανίζεται σε πολλά πάρτι σε διάφορα πλούσια κλαμπ στη βρετανική πρωτεύουσα, σύντομα μαθαίνει αγγλικά και αργότερα επίσης γερμανικά. Ο Σαΐφ Αλ Ισλάμ προσκαλείται επίσης σε δεξιώσεις σε όλη τη Γηραιά ήπειρο και διατηρεί πολυάριθμες επαφές με πολιτικούς και επιχειρηματίες.

Ο τρόπος ζωής του είναι πολύ διαφορετικός από τον αποσυρμένο και κοντά στις παραδόσεις των Βερβέρων πατέρα του. Ωστόσο, τον Μουαμάρ δεν ενοχλούν οι συμπεριφορές του γιου του. Στην πραγματικότητα, ο Σάιφ θεωρείται πιθανός μεσολαβητής και ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ Τρίπολης και Δύσης. Σε αυτό το στάδιο ακόμη και στην Ευρώπη γίνεται λόγος για τον δεύτερο γιο του Καντάφι ως πιθανό του διάδοχο. Η κοσμική ζωή του στη βρετανική πρωτεύουσα επιβεβαιώνεται επίσης από αρκετούς έρωτες που του αποδίδονται. Το πιο σημαντικό από αυτά αφορά αυτό με το Ισραηλινό μοντέλο Orly Weinerman.

Αρχικά το αρνείται, αλλά χρόνια αργότερα επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας σημαντικής σχέσης μεταξύ των δύο που κράτησε μέχρι την παραμονή του ξεσπάσματος της Αραβικής Άνοιξης. Η ζωή του Σαΐφ στο Λονδίνο είναι σημαντική για το πολιτικό του υπόβαθρο. Δεν έχει την αντιδυτική ρητορική του πατέρα του στις προτάσεις του και, ταυτόχρονα, προσπαθεί να εμφυτεύσει μερικές από τις μεταρρυθμίσεις που σχεδιάστηκαν κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Μεγάλη Βρετανία στη Λιβύη. Και αυτό τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά.

-Σαϊφ το μεταρρυθμιστικό πρόσωπο της Τζαμαχιρίγια

Το όραμα του Σαΐφ για το μέλλον της Λιβύης επηρεάστηκε από τη δυτική περίοδο του. Στην Τρίπολη, ο δεύτερος γιος του Καντάφι πιέζει για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Στο “Al Libiya”, ένα τηλεοπτικό κανάλι που ίδρυσε, γίνεται λόγος για την ανάγκη της χώρας να έχει ένα πραγματικό συνταγματικό πλαίσιο και τη δυνατότητα αμνηστίας για πολιτικά εγκλήματα. Στο τελευταίο μέτωπο, ο πατέρας ακούει τον γιο του και απελευθερώνει πολυάριθμους κατάδικους, συμπεριλαμβανομένων ισλαμιστών ακτιβιστών. Αλλά ο Μουαμάρ διαφωνεί με τη σκέψη του Σάϊφ για την εισαγωγή δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Έτσι, το 2009 το τηλεοπτικό κανάλι “Al Libiya” έκλεισε. Σε αυτήν την περίοδο δημιουργείται μια διχογνωμία μέσα στην οικογένεια Καντάφι.

Από τη μία πλευρά βρίσκεται ο Σαϊφ Αλ Ισλάμ επικεφαλής ενός μεταρρυθμιστικού ρεύματος, από την άλλη ο αδελφός Μουτασίμ που έχει τα πιο συντηρητικά μέλη στο πλευρό του. Και οι δύο φαίνεται να ανταγωνίζονται για τη διαδοχή του Muammar. Με το κλείσιμο της “Al Libiya”, μεταξύ 2009 και 2010, ο Saif φαίνεται να αποκόπτεται υπέρ του Mutassim, που βρίσκεται στην κορυφή σημαντικών στρατιωτικών οργανώσεων. Ο δεύτερος γιος, ωστόσο, εξακολουθεί να διατηρεί σημαντικές διασυνδέσεις. Έχει στο πλευρό του μια κοινή γνώμη που κοιτά ευνοϊκά τις πιθανές μεταρρυθμίσεις και την εύνοια μιας Δύσης που βλέπει στον Σάιφ το μέτριο πρόσωπο της Τζαμαχιρίγια.

-Ο ορισμός του Μουαμάρ Καντάφι ως κληρονόμου

Δεν είναι τυχαίο ότι στην Τρίπολη εκείνη την εποχή γίνεται όλο και περισσότερο λόγος για τον Σαϊφ ως έτοιμο να οριστεί επίσημα κληρονόμος. Παρά τις διαφορές με τον πατέρα του, είναι ο δεύτερος γιος που διατηρεί στα μάτια της κοινής γνώμης τις κύριες διπλωματικές και πολιτικές ικανότητες για να προωθήσει το καθεστώς στο μέλλον. Στην πραγματικότητα, αυτός ο επίσημος χαρακτηρισμός δεν έρχεται ποτέ. Το 2009, όμως, παρά το κλείσιμο της τηλεόρασης που αυτός ήθελε, ο Saif εμφανίζεται όλο και πιο συχνά δίπλα στον Muammar.

Ο τελευταίος ανακοινώνει επίσης σημαντικές αναθέσεις για τον δεύτερο γιο του, ξεκινώντας με εκείνες που αφορούν κατασκευαστικά έργα με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων μετά το τέλος του οικονομικού εμπάργκο το 2004. Η Λιβύη εκείνη τη στιγμή είναι ένα ανοιχτό πεδίο. Πολλά από τα έργα και τις συμβάσεις που υπογράφονται περνούν από το Saif, το οποίο είναι ο κύριος προωθητής της οικονομικής ανανέωσης της χώρας. Για αυτόν τον λόγο ,ενισχύεται η άποψη περί κληρονομιάς του Μουαμάρ,που φαίνεται να είναι πολύ περισσότερο από μια απλή πρόταση που γεννήθηκε σε διπλωματικούς κύκλους.

-Η εξέγερση του 2011 και η σύλληψη από τους πολιτοφύλακες

Τον Φεβρουάριο του 2011, ο αραβικός κόσμος συγκλονίστηκε από τις εξεγέρσεις που ξέσπασαν σε διάφορες χώρες. Τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος της Τυνησίας Μπεν Άλι και ο πρόεδρος της Αιγύπτου Μουμπάρακ παραιτήθηκαν μετά από λαϊκές διαμαρτυρίες. Ο Μουαμάρ Καντάφι στην Τρίπολη φαίνεται πιο ήρεμος, χάρη στην καλή οικονομική περίοδο που βιώνει η Λιβύη. Ο γιος του Σαΐφ δεν έχει την ίδια άποψη. Πηγές που συνέλεξαν οι New York Times, χρόνια αργότερα καταδεικνύουν την ανησυχία του δεύτερου του γιου. Σύμφωνα με τον ίδιο, στις αρχές του 2011 υπάρχουν οι προϋποθέσεις για εξέγερση και στη Λιβύη. Σε αυτή τη συγκυρία ο Σάιφ φαίνεται απογοητευμένος από τη βραδύτητα των μεταρρυθμίσεων.

Η πρώτη μεγάλη διαδήλωση πραγματοποιείται στις 17 Φεβρουαρίου στη Βεγγάζη. Μέσα σε λίγες ημέρες, ολόκληρη η Λιβύη συγκλονίστηκε από διαμαρτυρίες και συγκρούσεις. Στις 20 Φεβρουαρίου, η λιβυκή τηλεόραση ανακοινώνει μια ομιλία του Σαΐφ. Για πολλούς είναι ο επίλογος του καθεστώτος του Καντάφι: πιστεύεται ότι η εμφάνιση του γιου του στην τηλεόραση και όχι του Μουαμάρ συνεπάγεται τη φυγή του τελευταίου και τις υποσχέσεις του Σαΐφ για νέες μεταρρυθμίσεις. Αντίθετα, ο δεύτερος γιος υπόσχεται έναν ανελέητο αγώνα στους αντάρτες μαζί με τον πατέρα του. Και αυτό διότι, σύμφωνα με τον Σαΐφ, η πραγματική πρόθεση των ταραχών είναι η κατεδάφιση του λιβυκού κράτους και όχι η μεταρρύθμισή του.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, για τον γιο του Καντάφι, η Λιβύη κινδυνεύει να αποσυνδεθεί σε πολλά μικρά κράτη χωρίς τη δυνατότητα δημιουργίας μιας πραγματικής κεντρικής δύναμης. Λίγες εβδομάδες αργότερα, το ΝΑΤΟ παρενέβη κατά του καθεστώτος βομβαρδίζοντας τις αεροπορικές βάσεις για τη δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Με αυτόν τον τρόπο οι αντάρτες είναι σε θέση να προχωρήσουν. Ο Σαΐφ παραμένει κοντά στον πατέρα του καθ ‘όλη τη διάρκεια των συγκρούσεων, και τον Αύγουστο, λίγο πριν την άλωση της Τρίπολης, καταφεύγει στο Μπάνι Ουαλίντ.

Όταν ο Μουαμάρ Καντάφι σκοτώθηκε στη Σύρτη μαζί με τον Μουτασίμ στις 20 Οκτωβρίου, ο Σαϊφ βρισκόταν στη νότια Λιβύη, όχι μακριά από τα σύνορα με τον Νίγηρα. Από εδώ δηλώνει επικεφαλής των τμημάτων που παρέμειναν πιστοί στο καθεστώς. Τον Νοέμβριο, όμως, συνελήφθη από τις πολιτοφυλακές Ζιντάν. Μεταφέρθηκε στην Τριπολίτιδα.Ο Σαϊφ εμφανίζεται στους απαγωγείς χωρίς αντίχειρα και δείκτη στο δεξί του χέρι μετά από βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ. Από αυτή τη στιγμή και μετά δεν υπάρχουν -για μεγάλο διάστημα- σίγουρα νέα του.

– Η θανατική ποινή (που) δεν εκτελέστηκε ποτέ

Μετά το 2011, μόνο oi νομικές εξελίξεις είναι γνωστές για τον Saif. Το 2015, συγκεκριμένα, καταδικάστηκε σε θάνατο από δικαστήριο στην Τρίπολη για γενοκτονία και για συμμετοχή στην καταπίεση που ασκούσε ο πατέρας του. Οι ίδιες πολιτοφυλακές που τον συνέλαβαν λίγα χρόνια νωρίτερα, ωστόσο, αρνούνται να τον παραδώσουν. Στην πραγματικότητα, σε εκείνη τη συγκυρία, οι πολιτοφύλακες Ζιντάν παρατάσσονται ενάντια στην Αρχή που βρίσκεται στην Τρίπολη και εμφανίζονται κοντά στον στρατό του στρατηγού Χαφτάρ.

Η κυβέρνηση που υποστηρίζει τη στρατιωτική επιχείρηση του Χάφταρ, η οποία εδρεύει στην πόλη Αλ Μπέιντα, δεν αναγνωρίζει την ποινή. Λίγα χρόνια αργότερα ανακοίνωσε επίσης αμνηστία για όλα τα πρώην μέλη του καθεστώτος Καντάφι, συμπεριλαμβανομένου του Σάιφ. Ο τελευταίος επιστρέφει επίσημως ελεύθερος, αν και στην πραγματικότητα δεν εμφανίζεται ποτέ σε βίντεο. Τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι από το 2014 δεν υπάρχει καμία απόδειξη για την ύπαρξη του δεύτερου γιου του Καντάφι. Ωστόσο, τα νέα μιλούν για πιθανή επιστροφή του στην πολιτική σκηνή..

-Η ζωή του Σάιφ στο Ζιντάν

Η απόδειξη ότι ο κληρονόμος του Μουαμάρ Καντάφι είναι ζωντανός έρχεται το 2016. Οι πολιτοφύλακες του Ζιντάν ισχυρίζονται ότι απελευθέρωσαν τον Σάιφ, ο οποίος ζει σε μια βίλα σε αυτήν την περιοχή καλά προστατευμένη από τους πρώην δεσμοφύλακές του. Στο μεταξύ, είχε κάνει και οικογένεια. Μάλιστα, γίνεται λόγος για την παρουσία στο Ζιντάν μιας γυναίκας (άγνωστης μέχρι τώρα) και μιας τρίχρονης κόρης, που γεννήθηκε μετά την πτώση του πατέρα του. Αλλά για να δούμε μια φωτογραφία τον Saif , έπρεπει να περιμένουμε μέχρι το 2021. Πράγματι, τον μήνα Ιούλιο ένας δημοσιογράφος από τους New York Times καταφέρνει να μπει στη βίλα του στο Zintan. Ο γιος του Μουαμάρ εμφανίζεται γερασμένος και με πολύ μακριά γένια. Λέγεται ότι έγινε πιο θρησκευόμενος κατά την περίοδο της κράτησής του. Οι μέρες του κυλούσαν με διάβασμα και ζωγραφική. Σπάνια έβγαινε του έξω λόγω προβλημάτων ασφάλειας. Είναι βέβαιο, ωστόσο, ότι όλα αυτά τα χρόνια ο Σαΐφ δεν έφυγε ποτέ από τη Λιβύη.

-Η πιθανή υποψηφιότητα του Saif στις προσεχείς εκλογές

Τον Φεβρουάριο του 2021 ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα στην Τρίπολη, το οποίο υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, με στόχο την αποκατάσταση της σταθερότητας στη χώρα.
Πράγματι τον Μάρτιο έφυγε ο Σάρατζ και σχηματίστηκε κυβέρνηση με επικεφαλής τον Abdul Hamid Ddeibah, μετά από πολύπλευρες διαβουλεύσεις. Σε πολλούς διπλωματικούς κύκλους γίνεται λόγος για υποψηφιότητα του Σάιφ Αλ Ισλάμ Καντάφι. Ακόμα κι αν δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα, η κάθοδος στις του δεύτερου γιου του Μουαμάρ Καντάφι, θεωρείται πολύ πιθανή. Οι δικαστικές διαδικασίες εναντίον του Σάιφ τόσο εντός όσο και εκτός Λιβύης επιβαρύνουν την υποψηφιότητα του. Αλλά αρκετές δημοσκοπήσεις δείχνουν κάποια αποδοχή σε μια πιθανή υποψηφιότητά του.

– Αλλά για τον Saif παραμένουν ακόμη πολλά άγνωστα στοιχεία

Ο απόγονος του συνταγματάρχη είναι πιο κοντά στην πολιτική, και εκμεταλλευόμενος την ανασφάλεια και την αστάθεια των τελευταίων ετών, καταφέρνει να έχει την υποστήριξη ενός τμήματος του πληθυσμού και των φυλών της Λιβύης,επιστρέφει για “να προσφέρει τον εαυτό του” ως τη μόνη εγγύηση ειρήνης για τη χώρα. Βέβαια δεν είναι όλα τόσο απλά. Πέρα από τις ανακοινώσεις και τις διακηρύξεις που διακινούν άνδρες λίγο πολύ κοντά του και κοντά στον πατέρα του, το γεγονός παραμένει ότι ο Σαΐφ εξακολουθεί να μην εμφανίζεται. Ίσως οι φήμες για την υγεία του ή ακόμα και για τον θάνατό του να είναι εντελώς αβάσιμες, αλλά η σιωπή και οι μη εμφανίσεις υποχρεώνουν να δούμε την κατάσταση σε όλες τις πιθανές πτυχές της.

Ξεκινώντας από την παρούσα πραγματική κατάσταση του Σαϊφ Καντάφι: είναι ο δεύτερος γιος του προηγούμενου Ηγέτη πραγματικά ελεύθερος; Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι σχεδόν σίγουρα ζει στο Ζιντάν, την πόλη όπου κατοικούν οι πολιτοφυλακές που τον κρατούσαν στα χρόνια της φυλάκισής του. Υπάρχουν όμως εκείνοι που υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν μπορεί να μετακινηθεί με το ζόρι από την πόλη δυτικά της Τρίπολης. Και αυτό είτε επειδή εκβιάστηκε από ορισμένες ομάδες είτε επειδή, δεδομένης της λεπτότητας της στιγμής, η ζωή του εξαρτάται από την επιβολή μέτρων ασφαλείας που εμποδίζουν την πολυαναμενόμενη ανάβαση του στην ηγεσία της Λιβύης. Αλλά υπάρχουν και άλλα.

Ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους ο Saif δεν εμφανίστηκε δημόσια εδώ και επτά χρόνια, το ίδιο το γεγονός ότι είναι βαθιά αβέβαιος για τη μοίρα του σίγουρα δεν μιλά υπέρ του. Στην πραγματικότητα, μια τέτοια περίσταση θα μπορούσε να υποδηλώνει λίγη πραγματική πολιτική συνέπεια του γιου του Καντάφι. Και αυτό, τουλάχιστον στην εμφάνιση, θα μπορούσε επίσης να φαίνεται παράδοξο. Αλλά στη σημερινή Λιβύη, τόσο κατακερματισμένη και όπου κάθε ομάδα προσπαθεί να αυξήσει ή τουλάχιστον να διατηρήσει τις περιουσίες που έχουν συσσωρευτεί με το τέλος της συμμαχίας, για να έχετε συγκεκριμένες πιθανότητες χρειάζεστε την υποστήριξη φατριών, φυλών και ένοπλων πολιτοφυλακών.

Ο Καντάφι μπορεί να έχει μόνο το όνομα στο πλευρό του. Και αυτό δεν αποτελεί στοιχείο εγγύησης για οποιαδήποτε προσπάθεια ανάκτησης ηγεσίας, αντίθετα θα μπορούσε να καταστήσει τον Saif υποκείμενο προς εκμετάλλευση από ορισμένες ομάδες. Σίγουρα ο δεύτερος γιος του Καντάφι είναι σημαντικός παίκτης και η ενδεχόμενη παρουσία του στο εθνικό συνέδριο τον Ιανουάριο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα βήμα μπροστά, τόσο για το επώνυμο που φέρει όσο και λόγω της στρατηγικής ένταξης όλων των πολιτικών δυνάμεων της Λιβύης που βρίσκονται σήμερα στο πεδίο .Αλλά το πραγματικό βάρος του Καντάφι πρέπει να επαληθευτεί. Σίγουρα ο Saif Al Islam θα προσπαθήσει να ξαναβγεί από τη σιωπή. Αν αυτή η προσπάθειά του είναι μη ρεαλιστική ή όχι, θα φανεί μόνο τους επόμενους μήνες.