Το λαμόγιο της Ένωσης

του Άντη Ροδίτη

Στον Πρόλογο του βιβλίου του «Η Αριστερά στη Σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία», Β΄ τόμος, υπότιτλος «Από την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ μέχρι και το σχέδιο Ανάν», Λευκωσία 2121, ο κ. Γιώργος Καμηλάρης δηλώνει ότι κατέβαλε «εξαντλητική προσπάθεια» ώστε το βιβλίο να διακρίνεται για την αντικειμενικότητα και την εντιμότητά του και ότι δεν γράφτηκε «με σκοπό την εξυπηρέτηση πολιτικών ή κομματικών σκοπιμοτήτων». Κι αν ακόμα ο αναγνώστης έχει όλη την καλή διάθεση να δεχτεί χωρίς αμφισβήτηση αυτές τις δηλώσεις του συγγραφέα, θα διαπιστώσει ότι το βιβλίο κατορθώνει κάτι σημαντικό που δεν μπορεί ν’ αποτελούσε στόχο του συγγραφέα: εκθέτει το ΑΚΕΛ ως σκόπιμα και δόλια συνεργαζόμενο με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στον «αγώνα» του για την Ένωση, αφού γνώριζε πολύ καλά ότι οι πραγματικές προθέσεις του Αρχιεπισκόπου δεν περιλάμβαναν την Ένωση και γι’ αυτό ακριβώς εξυπηρετούσαν και τις δικές του κομματικές και ιδεολογικές σκοπιμότητες.  

Στη σελίδα 183 του βιβλίου, κεφάλαιο 7.4, ο κ. Καμηλάρης γράφει: «η προσήλωση του κόμματος προς τη λύση της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα ενίσχυε τον πρόεδρο Μακάριο στις πολιτικές του επιλογές και εξύψωνε την εικόνα τού ιδίου τού κόμματος, που κατά καιρούς είχε κατηγορηθεί ως ανθενωτικό»! Η Ένωση, όμως, δεν ήταν μέσα στις επιλογές του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου αλλά ούτε μπορούσε να είναι και μέσα στις επιλογές του ΑΚΕΛ, ειδικά μετά την ήττα της Αριστεράς στην Ελλάδα και τις επιπτώσεις της.

   

Πέρα από τον επίσημο αποκλεισμό της Ένωσης με τις  Συμφωνίες της Ζυρίχης, οι ιστορικές μαρτυρίες και οι αποδείξεις ότι ο Μακάριος δεν δούλευε για την Ένωση αλλά την πολεμούσε είναι τόσες ώστε το να δοκιμάσει κανείς να τις απαριθμήσει ισοδυναμεί με απόπειρα μείωσής τους. Δεν έχουν αριθμό. Μπορεί, πάντως, ο κάθε έντιμος ερευνητής να ψάξει και να βρει όσες θέλει ακόμα και μέσα στους ιδίους τούς 18 ογκώδεις τόμους των «Απάντων Αρχιεπισκόπου Μακαρίου», ακόμα και στις μαρτυρίες ονομαστών συνεργατών του, όπως του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος στο βιβλίο του «Η Δημοκρατία στο απόσπασμα», Λιβάνης, 2006, σ. 223, γράφει ότι «ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος πάντα μιλούσε για Ένωση – αλλά πάντα οι ενέργειές του απέβλεπαν στην ανεξαρτησία» (και ποια «ανεξαρτησία», τη δική του επικυριαρχία εννοείται), μέχρι και τις εγκυκλίους των πολύ στενών θηλυκών συνεργατών του (Ουρανία Κοκκίνου, 27 Δεκεμβρίου 1976), που έφτασαν στο σημείο να κηρύττουν την κατάργηση της ελληνικής σημαίας στην Κύπρο,
μέχρι και τα αρχεία του Τάσσου Παπαδόπουλου που αποκαλύπτουν (έγγραφο ΚΜΤΠ/ΑΤΠ, 68264, 28.8.64 - www.facebook.com/andreas.roditis.3939/posts/3079311535622526) ότι ο Μακάριος προσπάθησε να καλύψει την άρνησή του στην άνευ παραχωρήσεων στην Τουρκία  Ένωση που του πρότεινε η Ελλάδα στις 20 Αυγούστου 1964 με το επιχείρημα ότι η Κύπρος θα πάθαινε… οικονομική ζημιά, μη νιώθοντας ούτε στο ελάχιστο ότι αντέστρεφε απόλυτα το «ου περί χρημάτων των αγώνα ποιούμεθα» του Κυριάκου Μάτση.

Από την άλλη ο κ. Καμηλάρης απαριθμεί και παραθέτει σωρηδόν αποσπάσματα ομιλιών του Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου και άλλων αξιωματούχων του κόμματος υπέρ της Ενώσεως και υπέρ του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Ήταν το ΑΚΕΛ ένα γνήσια ενωτικό κόμμα που δεν πήρε είδηση ότι ο Μακάριος είχε εγκαταλείψει από καιρό την Ένωση; Ούτε εδώ έχουν τέλος οι μαρτυρίες περί του αντιθέτου. Θα αρκούσε μόνο να σκεφθεί κανείς ότι οι ψίθυροι, η υποδόρια διαβολή και η φανερή συκοφαντία σε βάρος της Ένωσης και της Ελλάδος εκ μέρους τού ΑΚΕΛ, ειδικά στην περίοδο 1964-68 με την εδώ άφιξη της ελληνικής Μεραρχίας, δεν συμβάδιζαν καθόλου με τις «ενωτικές» ομιλίες της ηγεσίας του. Χώρια το ξύλο σε βάρος των φαντάρων της Μεραρχίας όπου τους έκοβαν ανυπεράσπιστους οι φανατισμένοι από την προπαγάνδα νεαροί ψηφοφόροι του ΑΚΕΛ (ΜΕΡΑΡΧΙΑ, ΣΥΓΓΝΩΜΗ! | Σάββας Παύλου (wordpress.com)). Τι ακριβώς παρίστανε το ΑΚΕΛ παίζοντας το ίδιο  παραπλανητικό παιγνίδι με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο;

Η προέλευση της λέξης «λαμόγιο» δεν είναι σαφής. Το νόημά της, όμως, είναι πασίγνωστο. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει τους συνεργάτες των παπατζήδων, οι οποίοι παρίσταναν ότι κέρδιζαν στο «εδώ είναι ο παπάς, εκεί είναι ο παπάς, πού είναι ο παπάς», με σκοπό να παρασύρουν αφελείς και ανύποπτους να παίξουν σ’ ένα παιγνίδι που έδινε την εντύπωση στον εκάστοτε υποψήφιο παίχτη ότι θα ήταν βλάκας να μην έπαιζε.

 

Η θέση του κ. Καμηλάρη ότι το ΑΚΕΛ στάθηκε ανιδιοτελώς δίπλα στην Ένωση, υποστηρίζοντας τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο δεν στέκει απ’ όπου κι αν προσπαθήσει να δει κανείς τα γεγονότα. Όχι μόνο με ιδιοτέλεια αλλά και εξαπάτηση όμοια με τη «συνεργασία» λαμόγιου και παπατζή σήμαινε η διαχρονική συμπεριφορά του.   

Ας συγκεντρωθούμε σε μια από τις πολλές επιστημονικές μαρτυρίες, που αποκαλύπτουν τους πραγματικούς στόχους και ερμηνεύουν τη διπλοπρόσωπη συμπεριφορά του ΑΚΕΛ. Ο Χάιντς Α. Ρίχτερ στο βιβλίο του «Ιστορία τής Κύπρου», Τόμος Δεύτερος (1950-1959), Εστία 2011, γράφει ότι η «υποστήριξη» τού ΑΚΕΛ προς την Ένωση στην περίοδο τού ενωτικού δημοψηφίσματος τού 1950 (και προηγουμένως) οφειλόταν στο γεγονός πως «ένιωθε βέβαιο ότι οι Βρετανοί θα απέρριπταν και πάλι το αίτημα για Ένωση, και ως εκ τούτου το κόμμα θα μπορούσε να το απαιτήσει εκ του ασφαλούς» (σ. 28). Εξάλλου (στην ίδια σελίδα): «Το ΑΚΕΛ επιχειρούσε να προκαλέσει ρήγμα στις φιλικές σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου.» Ο πραγματικός του στόχος δεν ήταν η Ένωση αλλά «να σπείρει τη διχόνοια στο ‘ιμπεριαλιστικό’ στρατόπεδο, προκαλώντας ρήγμα ανάμεσα στη ‘μοναρχοφασιστική’ Αθήνα και τη Μεγάλη Βρετανία.» (σ. 43)

Τίποτε δεν είχε αλλάξει στις διεθνείς σχέσεις και πραγματικότητες ώστε να είχαν διαφοροποιηθεί οι στοχεύσεις του ΑΚΕΛ, τουλάχιστο μέχρι το 1968 όταν ο Μακάριος εξήγγειλε πλέον την πολιτική τού (δήθεν) «εφικτού», οπότε το ΑΚΕΛ δεν είχε λόγο να δείχνει ότι επιδιώκει ευθέως την Ένωση. Περιορίστηκε στην υποστήριξη του Μακαρίου και των «επιλογών» του, ασχέτως αν ο Μακάριος παλινδρομούσε δουλεύοντας τον λαό, όταν τού το επέτρεπαν οι περιστάσεις, ότι η Ένωση παρέμενε πάντα ο απώτερος στόχος του. Το ΑΚΕΛ ακολουθούσε από κοντά και σε αυτό, υποστηρίζοντας από καιρού εις καιρό ότι είναι οι συνθήκες (η δικτατορία στην Ελλάδα) που εμπόδιζαν τώρα την  Ένωση.

Αν ήταν να υπάρξει μια εικόνα πρότυπο, ισοδύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο όχι μόνο με χίλιες αλλά με τις εκατομμύρια λέξεις που θα χρειάζονταν για να περιγράψει κανείς την παραπλάνηση και τη ματαίωση τού οράματος ενός ολόκληρου λαού, αυτή θα ήταν ενός πανό που εμφανίσθηκε στην Κύπρο σε μια διαδήλωση εναντίον των βρετανικών βάσεων στις 11 Οκτωβρίου 1964. Το πανό έγραφε: ΝΑΤΟ ΟΧΙ ΕΝΩΣΗ ΝΑΙ. Την πορεία οργάνωσε το ΑΚΕΛ και η ΟΧΕΝ. Κομμουνιστές και χριστιανοί, υπό την αιγίδα ενός Αρχιεπισκόπου, συμφωνούσαν ότι η Ένωση έπρεπε να επιδιώκεται με τρόπο που ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο να επιτευχθεί. Αν αυτό δεν ήταν ένα «ρηγάκι» στο οποίο συμμετείχε η τεράστια πλειονότητα ενός ολόκληρου λαού, τι άλλο θα μπορούσε να είναι;

 

Σε λιγότερο από δυο μήνες προηγουμένως, στις 21 Αυγούστου 1964, ο ένας από τους όρους που είχε θέσει ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στον κομιστή της πρότασης της Ελληνική Κυβέρνησης για άμεση Ένωση χωρίς παραχωρήσεις στην Τουρκία, ήταν να φύγουν αμέσως και οι βρετανικές βάσεις! Έπρεπε, του είπε, να είναι «ατόφια» η Ένωση! Τα ίδια είπε και στον διευθυντή του ΕΙΡ, πρώην υπουργό της Ένωσης Κέντρου Αναστάση Πεπονή, που ήρθε στην Κύπρο με στόχο (χωρίς να τον πετύχει) τη συνένωση ΡΙΚ-ΕΙΡ, ο οποίος έμεινε με ανοικτό το στόμα: «Βεβαίως θέλουμε την Ένωση», του είπε ο Μακάριος, «αλλά να μην είμαστε στο ΝΑΤΟ»! Ήταν όρος προς την Ελλάδα να φύγει από το ΝΑΤΟ για να δεχτεί η Κύπρος την Ένωση μαζί της; Βεβαίως ήταν. Τις ίδιες εκείνες μέρες (20 Αυγούστου 1964) έγραφε η «Χαραυγή»: «Η Ελληνική Κυβέρνηση να κλωτσοκοπήσει το ΝΑΤΟ και ν’ ακολουθήσει αδέσμευτη πολιτική. Δεν μπορεί η Ελλάδα να θεωρεί συμμάχους τους δολοφόνους του ΝΑΤΟ. Είναι υποχρεωμένη να φύγει από τα λημέρια των γκάγκστερς για να είναι αργότερα εντάξει έναντι της Ιστορίας».

 

Στη σελίδα 202, κεφάλαιο 8.3 «Η εμμονή του ΑΚΕΛ στην Ένωση», ο κ. Καμηλάρης παραθέτει αποσπάσματα ομιλίας του Γ.Γ. της ΠΕΟ Ανδρέα Ζιαρτίδη, σε συγκέντρωση της παροικίας τού Λονδίνου στις 7 Ιουλίου 1967. Ο Ζιαρτίδης ζητά «συσπείρωση γύρω από τον Μακάριο» και δηλώνει προσήλωση του κόμματος στη «γνήσια Ένωση». Τα ίδια έλεγε και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Χαμπής Μιχαηλίδης μια βδομάδα μετά στην Αμμόχωστο. Κι ο Παπαϊωάννου στις 25 Οκτωβρίου 1967 στην ολομέλεια της ΚΕ του ΑΚΕΛ: ότι μόνο την «γνήσια Ένωση» επιθυμεί «χωρίς ανταλλάγματα σε οποιαδήποτε ξένη δύναμη» κ.ο.κ.

Η «συνεργασία» παπατζή-λαμόγιου ήταν πλήρης: «Ατόφια» Ένωση, χωρίς  ξένες βάσεις στην Κύπρο κι ούτε να είναι η Ελλάδα εξαρτώμενη από τη Δύση! Όροι που απέκλειαν την Ένωση δια παντός και ταυτόχρονα πρόβαλλαν τους αρνητές της ως… πιο αγνούς και ασυμβίβαστους αγωνιστές της Ένωσης ακόμα και από εκείνους που έπεσαν μαχόμενοι ή απαγχονίστηκαν ή εξέπνευσαν στα βασανιστήρια για την Ένωση.

Αν ήταν δυνατόν να πεισθούν οι σημερινοί οπαδοί του ΑΚΕΛ ότι ήταν πάντα ένα γνήσια ενωτικό κόμμα, θα είχαν πολύ μεγάλο πρόβλημα με το μίσος για την Ελλάδα και την Ένωση που μαζεύτηκε τόσες δεκαετίες μέσα τους! Ξέρουν, όμως, την αλήθεια και δεν πρόκειται να πεισθούν. Από την άλλη, ίσως ο κ. Καμηλάρης να έγραψε το βιβλίο από κάποια μυστική, ανεξιχνίαστης προέλευσης, καλοπροαίρετη επιθυμία να δικαιώσει το ΑΚΕΛ και τον εαυτό του μαζί και τις χιλιάδες που παρασύρθηκαν από τις ψευδείς διακηρύξεις. Μάταιος κόπος. Η Ιστορία είναι αδυσώπητη, αν και συνήθως αργοπορημένη: Ούτε ο Μακάριος ούτε το ΑΚΕΛ υπήρξαν ενωτικοί. Εκμεταλλεύτηκαν και οι δυο το λαϊκό αίτημα της Ένωσης για να εξυπηρετήσουν τους δικούς τους, αλλότριους σκοπούς κι οδήγησαν τον λαό στην καταστροφή. Έγνοια του λαού τώρα είναι να μην τουρκέψει κιόλας. Ο Μακάριος είναι ήδη στον δρόμο της αποκαθήλωσης και το ΑΚΕΛ μάχεται να μην καταποντιστεί.