Η εμπορική ναυτιλία, οι ναυπηγοεπισκευαστικές εγκαταστάσεις, οι λιμένες και οι συναφείς υποδομές τους, η αλιεία και οι ωκεανογραφικές επιστημονικές μελέτες συνιστούν, μεταξύ άλλων, συντελεστές της θαλάσσιας ισχύος και, παράλληλα, εργαλεία προβολής της ελληνικής ήπιας ισχύος.
του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΗΝΟΦΩΤΗ*
Η Ελλάδα ως ναυτική χώρα οφείλει την επιβίωσή της στη θάλασσα και στις συναφείς δραστηριότητες. Οι δύο ελληνικοί αποικισμοί εδραίωσαν την εξάπλωση των Ελλήνων στη Μεσόγειο και στη Μ. Ασία. Η μνημειώδης απάντηση (σε ελεύθερη περιεκτική απόδοση) του «ναυσικλειτού» Θεμιστοκλή προς τον Κορίνθιο ναύαρχο Αδείμαντο, ότι «εφόσον έχουμε πλοία στη θάλασσα έχουμε γη και πατρίδα», αποτελεί την ιστορική παρακαταθήκη ενός ναυτικού έθνους προς τις επερχόμενες γενεές του.
Αξίζει να ενθυμούμεθα ότι κατά την περίοδο του ζόφου (1453-1821), ο Ελληνας όχι μόνον δεν απέβαλε την αμφίβια ιδιοσυγκρασία του, αλλά αντιθέτως επιζητείτο, από τις παραδοσιακές θαλασσοκράτειρες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), για την επάνδρωση κελευσματικών θέσεων στα πληρώματα των πλοίων λόγω της ναυτοσύνης/δεινότητάς του στα περί τη θάλασσα πράγματα, τη ναυτική επιστημοσύνη, γνώση και εμπειρία του. Αυτά τα ναυτικά προτερήματα συνετέλεσαν στη δημιουργία μιας ιδιότυπης θαλάσσιας ισχύος, έστω και χωρίς την ύπαρξη κράτους και οργανωμένης πολιτείας, με την οποία οι ναυμάχοι του ’21 έδωσαν το έναυσμα της εθνικής παλιγγενεσίας.
Εκτοτε η θαλάσσια ισχύς με τη ναυτική της διάσταση, το Πολεμικό Ναυτικό, αποτελεί τη βασική συνιστώσα στην ιστορική εξέλιξη των Ελλήνων.Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, στις διεθνείς σχέσεις εμφανίζονται τρεις μορφές ισχύος ανάλογα με τον τρόπο επιβολής και επιρροής εκάστης εξ αυτών: Σκληρή ισχύς, ήπια ισχύς (J. Nye 1990, 2004), έξυπνη ισχύς (J. Nye 2007) ως συνδυασμός στοιχείων ήπιας και σκληρής ισχύος. Η θεωρία του J. Nye περί της ήπιας και έξυπνης ισχύος αποτέλεσε την αφετηρία τεράστιας βιβλιογραφίας, με εκτενείς αναφορές στους παράγοντες, τους τρόπους επιβολής, καθώς και στα εργαλεία ισχύος για επιρροή και διείσδυση. Αξίζει να συγκρατηθεί ότι η ελληνική βιβλιογραφία δεν υπολείπεται ουδεμίας ξένης, αφού διαθέτει εξαιρετικά και άκρως ενδιαφέροντα συγγράμματα πανεπιστημιακών καθηγητών και πολιτικών αναλυτών. Oι προσεγγίσεις επί του ορισμού της ήπιας ισχύος έχουν κοινό τόπο την αντίστοιχη κατά περίπτωση χρήση της διείσδυσης και επιρροής. Παρά ταύτα, οι απόψεις ποικίλλουν αναφορικά με την επίδραση και τη χρησιμότητά της.
Ένας από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες που θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας θα είναι η εθνική ισχύς, ήτοι ο τρόπος διασφάλισης, προώθησης και εξυπηρέτησης των εθνικών επιδιώξεων και συμφερόντων. Η διασφάλιση των θεμελιωδών συμφερόντων στο σταθερά ασταθές περιβάλλον ασφάλειάς μας, καθίσταται δυνατή μόνο με την ύπαρξη και διατήρηση σκληρής ισχύος (βλ. στρατιωτική ισχύς). Ως εκ τούτου, επιτάσσεται η αμυντική θωράκιση της χώρας καθώς και η αποτελεσματική ενίσχυση της σκληρής/στρατιωτικής ισχύος της. Η σκληρή ισχύς υποστηρίζεται από την ήπια και έξυπνη ισχύ, οι οποίες κατά περίπτωση εξυπηρετούν την προώθηση των συμφερόντων μας στη συνεργασία με άλλες χώρες. Στις διεθνείς σχέσεις προσδιορίζονται ως εργαλεία επιβολής, επιρροής και διείσδυσης της ήπιας ισχύος, πέραν του κυρίαρχου παράγοντα της διπλωματίας, η ποιότητα των πολιτικών θεσμών, η ενεργός εξωτερική πολιτική, η συμμετοχή σε διακρατικούς καθώς και διεθνείς οργανισμούς, η έρευνα και τεχνολογία, οι επιστήμες, οι καλές τέχνες, η λογοτεχνία, η παροχή εκπαίδευσης σε μητρική και ξένη γλώσσα, οι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις, η ναυτιλία, η πολιτισμική δραστηριότητα και έλξη, η διακρατική συνεργασία σε αποστολές ειρήνης, η συμμετοχή σε πρωτοβουλίες για το περιβάλλον, ο τουρισμός κ.ά. εμπορική ναυτιλία με τη θαλάσσια διακίνηση ανθρώπων και προϊόντων στην ακτοπλοΐα και υπερπόντιους προορισμούς με την επίδειξη σημαίας και παρουσία πλοίων μας, οι ναυπηγοεπισκευαστικές εγκαταστάσεις και δυνατότητες, οι λιμένες και συναφείς υποδομές τους, η αλιεία και οι υδρογραφικές και ωκεανογραφικές επιστημονικές μελέτες συνιστούν συντελεστές της θαλάσσιας ισχύος και, παράλληλα, εργαλεία προβολής της ελληνικής ήπιας ισχύος. Το ελληνικό ναυτεργατικό και επιστημονικό δυναμικό κατέχει τη γνώση και εμπειρία για την πλήρη αξιοποίησή τους. Η ελληνική θαλάσσια και ναυπηγική στρατηγική πρέπει να εξυπηρετούν την προβολή της θαλάσσιας διάστασης της ήπιας ισχύος.Συμπερασματικά, η ελληνική ήπια ισχύς δύναται να προσδώσει επιπρόσθετη ελκυστικότητα, πειθώ και αποδοχή των ελληνικών επιδιώξεων από άλλα κράτη των οποίων η διεθνής συμπεριφορά, κατά το δυνατόν, θα εντάσσεται σε ένα πλαίσιο αρχών και αξιών που θα συνάδει με αυτό της Ελλάδος. Εξυπακούεται ότι η Ελλάδα δεν θα υποκαταστήσει ούτε θα υποβαθμίσει τη στρατιωτική της ισχύ λόγω της ανάδειξης της ήπιας ισχύος.
* Ο κ. Παναγιώτης Χηνοφώτης είναι ναύαρχος Π.Ν., επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ και πρ. υφυπουργός Εσωτερικών.
ΠΗΓΗ ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου