Μια ημέρα, τρεις επέτειοι

Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Σαν σήμερα, πριν από 75 χρόνια, το Γ’ Ράιχ συνθηκολόγησε άνευ όρων στους Συμμάχους, ενώ η κόκκινη σημαία ανέμιζε στην ταράτσα του Ράιχσταγκ. Η συνθηκολόγηση υπεγράφη  αργά τη νύχτα της 8ης προς 9η Μαίου, στο Βερολίνο. Λόγω της διαφοράς ώρας, τα ημερολόγια έγραφαν 8 Μαίου στη Δυτική Ευρώπη και 9 Μαίου στην Ανατολική, λες και μια σατανική συνωμοσία των άστρων προοιωνιζόταν τη μελλοντική διαίρεση. Έκτοτε, Δυτικοί και Ανατολικοί γιόρταζαν με μία ημέρα διαφορά και με διαφορετικό τρόπο το κοινό έπος.

Όσοι έτυχε να βρεθούν στη Μόσχα κάποια 9η Μαίου, έζησαν μια εμπειρία ζωής. Αυτό που τους έμεινε δεν ήταν τόσο η εντυπωσιακή στρατιωτική παρέλαση, σύμβολο κρατικής ισχύος και διεθνών φιλοδοξιών, αλλά εκείνη η γνήσια, παλλαϊκή γιορτή μνήμης και περηφάνιας σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πολυκατοικία, σε κάθε μαγαζί, με αποκορύφωμα τη συγκινητική πορεία του Αθάνατου Τάγματος, με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να παρελαύνουν κρατώντας στα χέρια φωτογραφίες των προγόνων τους που πέθαναν για να ζήσει η Ευρώπη ελεύθερη από τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Πόλεμος και “πόλεμος”

Δυστυχώς, η περιπέτεια του Covid-19 στερεί από την 75η επέτειο της αντιφασιστικής νίκης αυτά που θα της άξιζαν, σε μια εποχή όπου η άνοδος ακροδεξιών, ρατσιστικών και νεοφασιστικών ρευμάτων δίνει ξεχωριστή αξία στα αντισώματα της ιστορικής μνήμης. Ακόμη χειρότερα, ακούμε κατά κόρον άτοπες συγκρίσεις πολιτικών ηγετών  για «τον πόλεμο της γενιάς μας» εναντίον του κορωνοϊού (ο Τραμπ τον χαρακτήρισε χειρότερο κι από το Περλ Χάρμπορ) που αποτελούν ύβρη για τους γονείς, τις γιαγιάδες και τους παππούδες μας. Λες και το γεγονός ότι μείναμε σπίτι για να αποφύγουμε τον αναπνευστήρα (μια απολύτως λογική πράξη επιβίωσης) συγκρίνεται κατά κάποιο τρόπο με τις πράξεις όσων αντιστάθηκαν στον κατακτητή, ρισκάροντας το εχθρικό βόλι, την Οδό Μέρλιν και τον τοίχο της Καισαριανής.

Η αλήθεια είναι ότι η επέτειος της αντιφασιστικής νίκης έπεφτε πάντα βαριά στο στομάχι των κυρίαρχων τάξεων στη Δύση, ιδιαίτερα στην ηπειρωτική Ευρώπη. Μια μέρα σαν κι αυτή θυμίζει στους πάντες το ιστορικό χρέος τους απέναντι στους λαούς της Σοβιετικής Ένωσης, που πλήρωσαν το πιο ακριβό τίμημα, με πάνω από 20 εκατομμύρια νεκρούς. Όπως και το γεγονός ότι στις χώρες όπου υπήρξε μαζική, λαϊκή αντίσταση στο Ναζισμό (Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία, Γαλλία, Ιταλία) βασικός στυλοβάτης της υπήρξε η Αριστερά, ενώ οι ίδιες οι κυρίαρχες τάξεις μοιράζονταν ανάμεσα στην παθητική αναμονή της στρατιωτικής νίκης των Συμμάχων και τον ανοιχτό δωσιλογισμό. Από εδώ και η προσπάθειά τους να θάψουν γρήγορα- γρήγορα το αντιφασιστικό πνεύμα και να το υποκαταστήσουν με τον “αντι- ολοκληρωτισμό”, εξισώνοντας κομμουνισμό και φασισμό.

Οι λευκές σελίδες της Ευρώπης

Ήδη από το 1964, το Συμβούλιο της Ευρώπης καθιέρωσε να εορτάζεται κάθε χρόνο στις 9 Μαίου η «Μέρα της Ευρώπης» προς τιμήν της διακήρυξης του Ρομπέρ Σουμάν υπέρ της δημιουργίας κοινής , ευρωπαϊκής αγοράς Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Την εν λόγω διακήρυξη έδωσε στη δημοσιότητα την 9η Μαίου του 1950 ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, κάνοντας το πρώτο βήμα στο μακρύ δρόμο που θα οδηγούσε στη δημιουργία της ΕΟΚ και, αργότερα, της ΕΕ. Ένα εγχείρημα των ευρωπαϊκών ελίτ, για την κατεύθυνση του οποίου μιλούν, πέραν των άλλων, οι λευκές σελίδες από τις βιογραφίες- αγιογραφίες των ιδρυτών- πατέρων.

Ο ίδιος ο Ρομπέρ Σουμάν υπήρξε υπουργός στην κατοχική κυβέρνηση του Βισύ και ψήφισε την απόδοση υπερεξουσιών στον στρατηγό Πετέν. Στο τελευταίο διάστημα της κατοχής, φρόντισαν να τον ξεπλύνουν, του έδωσαν μάλιστα εύσημα «αντιστασιακού», για να του παραδώσουν την πρωθυπουργία, εν μέσω λαϊκής κατακραυγής, την περίοδο 1947-49, όταν η Γαλλία βρισκόταν σε σχεδόν επαναστατική κατάσταση, με ένα κύμα άγριων απεργιών και καταλήψεων εργοστασίων. Το σχέδιο του Σουμάν (ο οποίος γεννήθηκε στο Λουξεμβούργο και υπήρξε Γερμανός πολίτης, ως Σούμαν, προτού γίνει ο Γάλλος Σουμάν που ξέρουμε) εξυπηρετούσε την επανένταξη της Δυτικής Γερμανίας στην Αγία Δυτική οικογένεια, ενώ καθησύχαζε ταυτόχρονα τους γαλλικούς φόβους για το ενδεχόμενο επαναστρατιωτικοποίησής της. 

Όσο για τον άλλο ιδρυτή- πατέρα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τον Γάλλο Ζαν Μονέ, επρόκειτο για έναν τυχοδιώκτη μεγαλοεπιχειρηματία των πέντε ηπείρων, με μεγάλα συμφέροντα στις ΗΠΑ, όπου απέκτησε στενούς δεσμούς με τις ντόπιες οικονομικές και πολιτικές ελίτ, ακόμη και με τον Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Το σχέδιό του για μια ευρωπαϊκή ενοποίηση (ει δυνατόν φεντεραλιστικού τύπου) είχε την ενεργητική ενθάρρυνση του Ντιν Άτσεσον και του Τζον Φόστερ Ντάλες, υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ επί Τρούμαν και Αϊζενχάουερ, όπως και του Άλεν Ντάλες, του μακροβιότερου διευθυντή της CIA, οι οποίοι προσέβλεπαν σε μια ευρωπαϊκή ένωση- οικονομική βάση του ΝΑΤΟ.

Η φετινή “Ημέρα της Ευρώπης” μοιάζει με πάρτι γενεθλίων όπου ο εορτάζων βρίσκεται, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, στην εντατική, καθώς η ΕΕ έχει βυθιστεί σε μια δυσοίωνη Νύχτα. Τα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας έφεραν μια ύφεση ιστορικών διαστάσεων, με την Κομισιόν να προβλέπει για φέτος συρρίκνωση της οικονομίας της ευρωζώνης κατά 7,7% και με την επάνοδο στα προ κρίσης επίπεδα να μην αναμένεται νωρίτερα από το 2022, στην καλύτερη περίπτωση. 

Αποτελεί καθολική εκτίμηση των αναλυτών ότι η κρίση θα οδηγήσει σε εκτίναξη των δομικών ανισοτήτων μέσα στην ευρωζώνη, κάνοντας ακόμη πιο βαθύ το χάσμα Βορρά- Νότου. Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα προβλέπεται να καταγράψουν ύφεση άνω του 9% του ΑΕΠ, έναντι 6,5% της Γερμανίας, ενώ η Γαλλία βλέπει την απόσταση από την απέναντι πλευρά του Ρήνου να μεγαλώνει, με προβλεπόμενη ύφεση 8,2%. Αντίστοιχες θα είναι οι διαφορές ως προς τη μεγέθυνση του χρέους. Στην Ελλάδα αναμένεται να πλησιάσει το 200% και στην Ιταλία να ξεπεράσει το 160%, ενώ η Γερμανία, που μπήκε στην κρίση με χρέος μικρότερο του 60% του ΑΕΠ θα έχει σαφέστατα λιγότερες δυσχέρειες. Η ψαλίδα των επιτοκίων δανεισμού θα ανέβει επίσης, καθώς η Γερμανία όχι μόνο απέρριψε, συνεπικουρούμενη από τους βόρειους συμμάχους της, τα ευρωομόλογα, αλλά έρχεται τώρα, με την απόφαση- βόμβα του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, να υπονομεύσει και αυτό το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, θέτοντας απερίφραστα το γερμανικό δίκαιο πάνω από το ευρωπαϊκό. Αντί για την ευρωπαϊκή Γερμανία, η γερμανική Ευρώπη. Ξανά και ξανά. Ολοένα και χειρότερα, ύστερα από κάθε κρίση. 

Η σπίλωση ως πρόληψη

 Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ελληνικές ελίτ δεν θα είχαν πολλούς λόγους να γιορτάσουν σήμερα. Αντίθετα, καθώς η εικόνα της Ελλάδας- πρωταθλήτριας στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης εκτοπίζεται από τον εφιάλτη μιας Ελλάδας- ουραγού στην αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης (θα είμαστε πρώτοι στη συρρίκνωση, με 9,7% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν), οι φόβοι ότι μπορεί να ξαναζήσουμε, με άλλες μορφές, καταστάσεις κοινωνικής θύελλας, όπως την περίοδο 2010-2012, επανέρχονται στην ημερήσια διάταξη.

Σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ήρθε η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη να μετατρέψει την 9η Μαίου σε ημέρα μνήμης για τους νεκρούς της Marfin. Όλοι θυμόμαστε τη φρίκη της 5ης Μαίου του 2010, όταν τρεις νέοι άνθρωποι έχασαν τόσο άδικα τη ζωή τους από τον αδίστακτο εμπρησμό του υποκαταστήματος της οδού Σταδίου, στο τέλος ενός από τα μεγαλύτερα συλλαλητήρια της μεταδικτατορικής Ελλάδας, με αφορμή την απεργία που είχαν προκηρύξει ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και ΠΑΜΕ εναντίον του πρώτου Μνημονίου της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου. 

Ουδείς έχει μάθει μέχρι σήμερα ποιοι ήταν οι πραγματικοί φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί του στυγερού εγκλήματος. Ένας ύποπτος που παραπέμφθηκε σε δίκη, αθωώθηκε ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων. Οι μόνοι που τιμωρήθηκαν ήταν στελέχη της Marfin, τα οποία καταδικάστηκαν για εγκληματική αμέλεια, καθώς δεν φρόντισαν να υπάρχουν στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας για τους εργαζόμενους, οι οποίοι υποχρεώνονταν να δουλέψουν εκείνη τη μέρα, σε εκείνο το σημείο. Δεν ξέρουμε αν δικαιωθεί στο τέλος το ΚΚΕ, που από την πρώτη στιγμή έκανε λόγο για προβοκάτσια ολκής από σκοτεινούς κύκλους ή αν επρόκειτο για άτομα που φαντασιώνονταν τον αναρχικό μηδενισμό τύπου Νετσάγεφ και δρούσαν σαν φασιστοειδή της Χρυσής Αυγής. Το μόνο βέβαιο είναι ότι από το αποτρόπαιο έγκλημα επωφελήθηκαν όσοι ήθελαν να πνίξουν το μωρό στην κούνια του, να παγώσουν τον κόσμο, τη στιγμή ακριβώς που πήγαινε να σηκωθεί. 

Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο επέλεξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης να επαναφέρει την τραγωδία της Marfin στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας σήμερα, δέκα χρόνια μετά, ενώ ούτε η κυβέρνηση Σαμαρά που κυβέρνησε τη χώρα προ ΣΥΡΙΖΑ αποπειράθηκε κάτι τέτοιο. Η μόνη λογική εξήγηση είναι ότι βλέπει τη μεγάλη κοινωνική κρίση που θα φέρει μαζί της η οικονομική ύφεση και προσπαθεί να διαβάλει εκ των προτέρων τα κινήματα της επόμενης μέρας, που αναπόφευκτα θα προκύψουν, βγάζοντας από τη ναφθαλίνη τα σκιάχτρα του “λαϊκισμού” και της “ακροαριστερής βίας”. Κατά τα λοιπά, δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε στον κ. Χρυσοχοίδη να καταφέρει, ως υπουργός της Νέας Δημοκρατίας ό,τι δεν κατάφερε ως υπουργός του ΠΑΣΟΚ, με το ίδιο χαρτοφυλάκιο: να βρει τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς της Marfin και να τους οδηγήσει στη Δικαιοσύνη. Αν μη τι άλλο, έτσι θα πάψουν κάποιοι- για να θυμηθούμε κι εμείς τον Χαρίλαο Φλωράκη- “να τιμούν τους νεκρούς για να θάψουν τους ζωντανούς”.

ΠΗΓΗ  ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ