ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ: Για έναν βιώσιμο τουρισμό στην περιοχή της Μεσογείου

 

Πάλμα Ντε Μαγιόρκα,  Κυριακή 6 Απριλίου, 2003

Τα μεσογειακά Πράσινα Κόμματα, που συναντηθήκαμε στην Πάλμα  Ντε Μαγιόρκα στις 4-6 Απριλίου 2003, υιοθετήσαμε το ακόλουθο ψήφισμα σχετικά με τον τουρισμό στην περιοχή της Μεσογείου.

Εισαγωγή

Η σημασία του μαζικού τουρισμού στην οικονομία πολλών χωρών αυξάνει. Ο τουρισμός στις παράκτιες περιοχές ολόκληρης της Μεσογείου αναμένεται να αυξηθεί από 160 εκατομμύρια επισκέπτες το 2000, σε 260 εκατομμύρια το 2025. Εκφράζουμε τη βαθιά ανησυχία μας σχετικά με τις σοβαρές οικολογικές, κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές επιπτώσεις της ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού στην περιοχή της Μεσογείου.

Με την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, ιδιαίτερα το νερό, το έδαφος, τις πηγές ενέργειας, τη βιοποικιλότητα, έχουμε σαν αποτέλεσμα την κατάχρηση της φέρουσας περιφερειακής ικανότητας με:

* κοινωνικές επιπτώσεις, όπως την αύξηση των τιμών για τον τοπικό πληθυσμό (ειδικά της κατοικίας), την αυξανόμενη αστάθεια και την εποχικότητα της αγοράς εργασίας,

* οικονομικές επιπτώσεις, όπως η ακραία συγκέντρωση της τοπικής οικονομίας σε έναν τομέα, με συνέπεια την αποδυνάμωση των άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων και την εξάρτηση από το εξωτερικό κεφάλαιο και

* επιπτώσεις στον πολιτιστικό τομέα με τη διάβρωση των τοπικών παραδόσεων και της ταυτότητας. 

Στόχοι

Ο τουρισμός μπορεί να γίνει βιώσιμος, εάν εφαρμοστούν οι ακόλουθοι στόχοι:

- Συντήρηση και ενίσχυση του τοπίου, της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς

- Διατήρηση μιας ισορροπίας με τους άλλους παραγωγικούς τομείς

- Βελτίωση της ποιότητας των συνθηκών ζωής και εργασίας των τοπικών κοινοτήτων

- Επιδίωξη μακροπρόθεσμης στρατηγικής ανάπτυξης και ενίσχυσης της τοπικής δημοκρατίας.

Ο τουρισμός είναι ένας εύθραυστος και ασταθής τομέας λόγω της εξάρτησης από εξωτερικούς παράγοντες, από πιθανές αλλαγές των συνηθειών, την απώλεια της αγοραστικής δύναμης των πελατών, τον ανταγωνισμό, τις οικονομικές διακυμάνσεις στις χώρες που παράγουν τις ροές τουρισμού. Επιπλέον, η περιοχή της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα τρωτή εξαιτίας των εύθραυστων οικοσυστημάτων, την έλλειψη νερού, τις κλιματικές αλλαγές και των ενδημικών κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων. Απαιτείται επομένως η ολοκλήρωση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών διαστάσεων προκειμένου να προωθηθεί ο βιώσιμος τουρισμός. Ο τομέας του τουρισμού δεν πρέπει να θεωρηθεί μόνο ως εμπορικό προϊόν και δεν πρέπει να υποβληθεί στους κανόνες του ΠΟΕ.

Ιδού μερικά βασικά μέτρα για να προωθηθεί η ενσωματωμένη ανάπτυξη και ο "πράσινος" τουρισμός:

α) Συντονισμένες πολιτικές μεταξύ των περιοχών προέλευσης και των περιοχών προορισμού τουριστών, μεταξύ των τουριστικών φορέων και των τοπικών κοινοτήτων. 

β) Αυξανόμενη κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική συνεργασία μεταξύ του Βορρά και των νότιων ακτών της Μεσογείου για να αποτραπούν οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες και ο αθέμιτος ανταγωνισμός.

γ) Αστικός και εδαφικός προγραμματισμός, που δίνει προτεραιότητα στην αξιοποίηση με την ανανέωση των υπαρχουσών εγκαταστάσεων αντί της νέας τουριστικής ανάπτυξης, που επιδιώκει οφέλη για ολόκληρη την τοπική κοινότητα, και όχι μόνο για ορισμένους τομείς της οικονομίας.

δ) Διατήρηση και αποκατάσταση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένου του βιώσιμου προγραμματισμού τοπίων.

ε) Περιορισμοί πρόσβασης στις ευαίσθητες περιοχές από την άποψη του αριθμού των τουριστών, βάσει της φέρουσας ικανότητας αυτών των περιοχών.

στ) Φορολογικά μέτρα που να μετριάζουν τις περιβαλλοντικές συνέπειες, ρυθμίζουν το μαζικό τουρισμό, υποκινούν την κοινωνική συμμετοχή στην περιβαλλοντική διαχείριση, και εσωτερικοποιούν το κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος ανάπτυξης του τουρισμού.

ζ) Προώθηση των κατάλληλων και σταθερών εργασιών.

η) Συμμετοχή των θεσμικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων στη δημοκρατική διαχείριση των προγραμμάτων τουρισμού.

θ) Νέες πολιτικές για να αυξηθεί η ποιότητα του τουρισμού, όπως η ειδίκευση και η μόνιμη κατάρτιση, η χρήση των νέων βιώσιμων τεχνολογιών, εναλλακτικές συνεταιριστικές και διοικητικές τοπικές πρωτοβουλίες.

ι) Στρατηγικές μάρκετινγκ και πληροφοριών, που αποφεύγουν την παραπλανητική διαφήμιση και προάγουν αντίθετα τις οικολογικές ετικέτες, ελέγχουν και αξιολογούν διεθνείς συμφωνίες κλπ, επομένως αποφεύγουν τα αρνητικά αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης και της τυποποίησης του τουρισμού.

κ) Ενθάρρυνση του οικοτουρισμού και του αγροτικού τουρισμού μέσα σε μια στρατηγική αγροτικής ανάπτυξης, που προωθεί τις τοπικές παραδοσιακές δραστηριότητες και συντηρεί τη βιοποικιλότητα, όταν και οι δύο διακυβεύονται από τις σημερινές  τάσεις του μαζικού τουρισμού.

λ) Ανάπτυξη των δεικτών βιωσιμότητας που θα εφαρμοστούν στην οικονομική έρευνα για τον τουρισμό και θα χρησιμοποιηθεί από τα τοπικά και περιφερειακά όργανα για τον έλεγχο της αναπτυξιακής πολιτικής.

Ευρωπαϊκή διάσταση

Οι προβλέψεις για την αύξηση του τουρισμού λένε ότι ο τουρισμός θα γίνει σύντομα η σημαντικότερη βιομηχανία υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου. Λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή διάσταση της βιομηχανίας τουρισμού, τους σημερινούς αδύνατους κανονισμούς σχετικά με τον τουρισμό, την αστάθεια των καταναλωτικών σχεδίων και των πιθανών αλλαγών της οικονομικής κατάστασης, καθώς επίσης και τη συχνή μη κανονικότητα ή την αστάθεια της θέσης των εργαζομένων και τις σημαντικές κοινωνικές και οικολογικές εξωτερικές δαπάνες ανάπτυξης τουρισμού, η πολιτική τουρισμού δεν μπορεί να εξεταστεί απλά σε εθνικό επίπεδο.

Απαιτείται μια ευρωπαϊκή διακυβερνητική προσέγγιση για να δώσει τις απαντήσεις στις ανοικτές ερωτήσεις για το μέλλον του τουρισμού.

Επομένως χρειαζόμαστε:

- Αναθεώρηση των συνθηκών της ΕΕ για την υιοθέτηση μιας κοινής πολιτικής για το βιώσιμο τουρισμό.

- Καλύτερο συντονισμό σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ των τομεακών πολιτικών, που έχουν επιπτώσεις στον τουρισμό,

- Υιοθέτηση μιας ευρωπαϊκής Ατζέντας για τον τουρισμό, όπου τα ευρωπαϊκά όργανα συνεργάζονται μαζί με τους φορείς τουρισμού, τις ΜΚΟ και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Αυτή η Ατζέντα πρέπει να αντιπροσωπεύσει την απάντηση της Ευρώπης στις προκλήσεις της ενσωμάτωσης της βιωσιμότητας στον τουρισμό.

- Προώθηση των ευρωπαϊκών δικτύων καλύτερης πρακτικής στο βιώσιμο τουρισμό.

- Καθορισμό νομοθετικού πλαισίου της Ε Ε για ποιοτικό τουρισμό που θέτει τα κριτήρια και τους ποιοτικούς στόχους για το περιβάλλον, την αγορά εργασίας και τις υπηρεσίες τουρισμού.

- Εφαρμογή διαδικασιών για περιβαλλοντική αξιολόγηση στα τοπικά, περιφερειακά και εθνικά σχέδια και προγράμματα  σχετικά με τη βιομηχανία τουρισμού, σύμφωνα με την οδηγία 42/2001 (οδηγία περιβαλλοντικής αξιολόγησης).

- Εφαρμογή των διοικητικών μέτρων στις συνήθως εκτεθειμένες περιοχές στην πίεση τουρισμού, ως προϋπόθεση για την κατανομή των ευρωπαϊκών οικονομικών χορηγήσεων στις παράκτιες περιοχές. 

- Οργάνωση μιας Ευρωπαϊκής Έκθεσης βιώσιμου τουρισμού για τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς και καταναλωτές.

- Υποστήριξη της ΕΕ στα αγροκτήματα βιολογικής καλλιέργειας και τα προϊόντα του αγροτικού τουρισμού καθώς επίσης και για την ασφαλέστερη και περιβαλλοντικά πιο φιλική μεταφορά προς, και από, τον τουριστικό προορισμό.

- Καθορισμός ενός δείκτη ποιότητας και αποδοτικότητας του τουρισμού, προκειμένου να μετρηθεί η πρόοδος προς μια βιώσιμη βιομηχανία τουρισμού. Η πρόοδος πρέπει να πιστοποιείται με τις οικολογικές ετικέτες και τον πράσινο έλεγχο ασφάλειας. 

- Υιοθέτηση φορολογικών μηχανισμών, που επιτρέπουν την ενσωμάτωση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους, το οποίο παράγεται από τη βιομηχανία μαζικού τουρισμού. Με άλλα λόγια, η εναρμόνιση της φορολογικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει".

- Προώθηση των εθελοντικών σχεδίων, που επιτρέπουν στους καταναλωτές να ενσωματώσουν στοιχεία συμπεριφοράς στον περιβαλλοντικό προγραμματισμό και να ωφεληθούν από αυτά, όπως αποκατάσταση τοπίων στις περιοχές τουρισμού (είδος πράσινων καρτών: αυτό είναι μια κοινή πρακτική στο UK).

- Υποστήριξη των τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών για περιορισμό στην αύξηση μαζικού τουρισμού, με στόχο την αναζωογόνηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

- Προώθηση της επανεπένδυσης μέρους των κερδών των φορέων σε τοπικά προγράμματα ανάπτυξης σε τρίτες χώρες για να ωφεληθούν οι τοπικές κοινότητες και οι σωστές εμπορικές πρωτοβουλίες.

- Επεξεργασία των στατιστικών από τα κράτη – μέλη της EUROSTAT και της ΕΕ για τις ανάγκες ενός βιώσιμου τουρισμού.

Τα μεσογειακά πράσινα κόμματα θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των νησιών. Τα νησιά συμβολίζουν τα όρια του μοντέλου ανάπτυξής μας και πρέπει να αποτελέσουν ένα εργαστήριο για βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για τη Μεσόγειο συνολικά. Τα μεσογειακά νησιά πρέπει να κηρυχθούν περιοχές ελεύθερες από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς.

Αναγνωρίζουμε τη σοβαρή δουλειά που πραγματοποιείται από τα πράσινα κόμματα των Βαλεαρίδων Νήσων ως σημαντική συμβολή προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας.