Βαρυσήμαντο άρθρο για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας

The Greek Genocide: Forgotten no longer

Έντι Ζεμενίδης*

Ο Ραφαελ Λέμκιν, νομικός και ακαδημαϊκός που επινόησε τον όρο «γενοκτονία» και ξεκίνησε την Συνέλευση για την Γενοκτονία, εργαζόταν πάνω σε ένα πολύτομο ιστορικό έργο με παρόμοιες σφαγές, την περίοδο που πέθανε, το 1959. Είχε σχεδιάσει πέντε κεφάλαια για τους Έλληνες- περισσότερα από κάθε άλλο λαό- σε αυτήν την ημιτελή του εργασία.

Η Αρμενική Γενοκτονία έχει κυριαρχήσει στη συζήτηση σχετικά με τις σφαγές που διέπραξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία στους χριστιανικούς της πληθυσμούς. Η γενοκτονία των Ελλήνων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έχει συνήθως επιγραφεί ως η «ξεχασμένη γενοκτονία».

Εισερχόμεθα στην Ελληνοαμερικανική έκδοση του Ραφαελ Λέμκιν, στον Γεώργιο Μαυρόπουλο. Οι γονείς του ήταν Πόντιοι Έλληνες πρόσφυγες οι οποίοι ξέφυγαν από τη γενοκτονία ενώ ο παππούς του πέθανε σε ηλικία 43 ετών, θύμα της σφαγής. Μετά από 35 χρόνια καριέρας ως μηχανικός στην εταιρία Commonwealth Edison στο Ιλλινόις, ο Γιώργος συνταξιοδοτήθηκε και αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτόν τον σκοπό.

Ο «σκοπός» αυτός μπορεί καλύτερα να περιγραφεί απαντώντας στο τι και στο γιατί. Το τι είναι η διάδοση της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το γιατί; Σύμφωνα με τον Μαυρόπουλο, «ως απόγονοι αυτών που είτε χάθηκαν είτε επέζησαν της γενοκτονίας, έχουμε μια ιερή υποχρέωση να ενημερώσουμε τον κόσμο σχετικά με αυτήν την γενοκτονία», όχι με εκδικητικότητα ή μίσος ως κίνητρα, αλλά «επειδή έτσι μπορούμε να γίνουμε ένα μέρος αποφυγής μιας επερχόμενης γενοκτονίας. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε αυτούς που χάσαμε».

Ευτυχώς, ο Μαυρόπουλος δεν χρειάζεται να παίξει το ρόλο του Λέμκιν, επειδή δεν χρειάζεται να δράσει μόνος του. Ίδρυσε το Ελληνικό Κέντρο Έρευνας για τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, το οποίο υποστηρίχτηκε από άτομα από όλον τον Ελλαδικό κόσμο (καθώς και από Αρμένιους, Εβραίους και Ασσύριους ακαδημαϊκούς), σε ένα μείζονα ρόλο στην ιστορική συζήτηση για την γενοκτονία. Τον περασμένο Απρίλιο, το Μουσείο Ολοκαυτώματος του Ιλλινόις, μνημόνευσε τον Μήνα Γνώσης της Γενοκτονίας, φιλοξενώντας ένα μαζικό συμπόσιο και μιας έκθεσης-έκπληξης, αφιερωμένα στα εκατό χρόνια από τη Μεγάλη Καταστροφή.

Το Ελληνικό Κέντρο Έρευνας για τη Μικρά Ασία και τον Πόντο (Ε.Κ.Ε.Μ.Α.Π), έχει πράξει εντυπωσιακό έργο το οποίο αποτελείται από υποτροφίες και εκπαιδευτικούς οδηγούς για σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και γυμνάσια και εργάζεται πάνω σε υλικό πολυμέσων που περιλαμβάνει ένα ντοκυμανταίρ. Ο Μαυρόπουλος υπηρετεί στην Επιτροπή Ολοκαυτώματος και Γενοκτονίας του Ιλλινόις, δίνοντας στην κοινότητα την ευκαιρία να θέσει στο τραπέζι και την Ελληνική Γενοκτονία όταν όλοι οι άλλοι ακόμη το σκέφτονται.

Με την μνημόνευση φέτος της Ποντιακής φάσης της Ελληνικής Γενοκτονίας έγινε ένα μεγάλο βήμα, μία δέσμευση προς την κατεύθυνση βάσιμης εξειδικευμένης πολιτικής υποστήριξης πάνω σε αυτό το θέμα. Τα τελευταία χρόνια, με την ενθάρρυνση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Αμερικής και Καναδά, το Ελληνοαμερικανικό Ηγετικό Συμβούλιο (HALC) συνεργάστηκε με την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Αμερικής (ANCA), ώστε να τεθούν αναφορές για την Ελληνική Γενοκτονία μέσα στα ψηφίσματα για την αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας από το Αμερικανικό Κογκρέσο και τους πολιτειακούς νομοθέτες σε όλη τη χώρα.

«Ενωνόμαστε με τους συμμάχους μας του HALC και της Παμποντιακής Ομοσπονδίας στην αναζήτηση αναγνώρισης και συνεχούς Μνήμης της Ελληνικής Γενοκτονίας, που συστηματικά σχεδιάστηκε και διαπράχτηκε από την Τουρκία ως μέρος του σχεδίου της εποχής του 1^ου Π.Πολέμου να καταστρέψει τους χριστιανικούς πληθυσμούς σε όλη την έκταση των αρχαίων πατρίδων τους», είπε ο εκτελεστικός διευθυντής του ANCA Αράμ Χαμπαριάν.

Προς αναζήτηση αυτής της αναγνώρισης, η Παμποντιακή Ομοσπονδία έστειλε αντιπροσωπεία από οκτώ πολιτείες στην Ουάσινγκτον, στις 20 και 21 Μαΐου. Ήταν ένα μικρό πρώτο βήμα αλλά ένα πολύ σημαντικό βήμα. Όταν μέλη του Κογκρέσου βλέπουν εκλογείς να ταξιδεύουν στην Ουάσινγκτον για ένα θέμα, αντιλαμβάνονται το πόσο σημαντικό είναι αυτό για αυτούς.

Το ίδιο σημαντικές ήταν και οι συνεχείς στρατηγικές επαφές με την Αμερικανική Εβραϊκή Επιτροπή (AJC) και το ANCA. Η εμπειρία αυτών των δύο ομάδων στην υπεράσπιση της αναγνώρισης της γενοκτονίας και εναντίον των αρνητών της γενοκτονίας και του ολοκαυτώματος, θα βοηθήσει στην εστίαση της επιδίωξης της αναγνώρισης της Ελληνικής Γενοκτονίας. Όπως μας είπαν οι Αρμένιοι σύμμαχοί μας, η υπεράσπιση των θέσεών τους για «πάνω από 50 χρόνια», έρχεται μαζί με μεγάλη απογοήτευση και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις αλλά η πορεία προς την δικαιοσύνη θα συνεχίσει και για τις επόμενες γενιές που έρχονται.

Ίσως το πλέον ενθαρρυντικό τμήμα αυτού του ταξιδιού της 20-21 Μαϊού, ήταν ο αριθμός των αντιπροσώπων της Παμποντιακής Ομοσπονδίας με ηλικία κάτω των 40 ετών. Εκατό χρόνια μετά από την εποχή θυματοποίησης των προγόνων τους, αυτοί οι νέοι άνδρες και γυναίκες διαβεβαιώνουν ότι αυτό το θέμα έχει μία σταθερή και παραμένουσα δυναμική.

Και σήμερα, έχουν έναν επιπλέον λόγο για να παλέψουν για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Όταν έγινε η συνάντηση μεταξύ του HALC και της Παμποντιακής Ομοσπονδίας με τον Γκας Μπιλιράκις, στις 21 Μαίου, ο Γερουσιαστής αποκάλυψε ένα ψήφισμα «το οποίο εκφράζει την αίσθηση του Οίκου των Αντιπροσώπων ότι είναι πολιτική των Η.Π.Α. να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας ως έναν τρόπο αποφυγής μελλοντικών γενοκτονιών»

Αυτό το ψήφισμα ήταν μία ανηφορική μάχη. Άλλωστε, οι Αρμένιοι συνεχώς βρίσκονται σε αναβολή παρά την πολύ καλά οργανωμένη εκστρατεία που κάνουν για να εξασφαλίσουν την αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας. Αλλά χάρις στις προσπάθειες της συνεργασίας του  Ε.Κ.Ε.Μ.Α.Π, του HALC/ANCA/ Παμποντιακής Ομοσπονδίας και του Γερουσιαστή Μπιλιράκις, ο Ελληνικός κόσμος έχει υψώσει την σημαία του στη διαμάχη για την αναγνώριση της γενοκτονίας.

Στο τελευταίο άρθρο του ψηφίσματος του Γερουσιαστή Μπιλιράκις αναγνωρίζεται ότι οι ΗΠΑ θα «ενθαρρύνουν της εκπαίδευση και την κατανόηση του κοινού στα γεγονότα της εκστρατείας γενοκτονίας κατά των Ελλήνων, των Αρμενίων, των Ασσυρίων, Χαλδαίων, Συρίων, Αραμαίων, Μαρωνιτών και άλλων χριστιανών, περιλαμβάνοντας τον ρόλο των ΗΠΑ στην προσπάθεια ανθρωπιστικής βοήθειας και στην σχέση αυτών των γενοκτονιών με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττονται και σήμερα.

Ο Λέμκιν ήθελε να πει την ιστορία της Ελληνικής Γενοκτονίας ως μέρος της δέσμευσής του στο «Ποτέ ξανά». Εξήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, μπορούμε να ξεκινήσουμε να τελειώσουμε το έργο του.

                                                                                                                                                       *Ο Έντι Ζεμενίδης είναι εκτελεστικός διευθυντής του Ελληνοαμερικανικού Ηγετικού Συμβουλίου (HALC)