Ποιο το μέλλον της εργασίας: Προς το 996 ή στο 355 ;

                                         του  Γιάννη Τόλιου

διδάκτωρ Οικονομικών και

υποψήφιος Ευρωβουλευτής της «Λαϊκής Ενότητας - Μετώπου Ανατροπής»

Εισαγωγή

Κάθε χρόνο στην «Εργατική Πρωτομαγιά», έρχονται στο προσκήνιο οι διαχρονικοί αγώνες της Εργατικής Τάξης για «κοινωνική δικαιοσύνη» και «κοινωνική χειραφέτηση» (απελευθέρωση), από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Εκτός από μέρα «μνήμης και τιμής» στους λαϊκούς αγωνιστές, είναι και μέρα αγωνιστικής διεκδίκησης για επίλυση βασικών προβλημάτων. Παρ’ ότι με την ηρωϊκή εξέγερση των εργατών του Σικάγου την Πρωτομαγιά του 1886, έγινε ένα μεγάλο βήμα για τη θεσμοθέτηση ανθρωπινότερων συνθηκών δουλειάς των εργατών, με καθιέρωση 8ωρης ημερήσιας εργασίας και αντίστοιχα 8ωρης ξεκούρασης και 8ωρου ελεύθερου χρόνου (8-8-8), στην πορεία αυτή η μεγάλη κατάκτηση με κάθε ευκαιρία, αμφισβητείται από την εργοδοσία & ποικιλώνυμους πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου.

Η καπιταλιστική συσσώρευση γεννά φτώχεια και εξαθλίωση

Δεν πρόκειται για διανοητική «διαστροφή» ή ψυχολογική ανισορροπία των «αφεντικών», αλλά για εσωτερική «ανάγκη» του κεφαλαίου, να παράγει κέρδος και να αυξάνει αέναα την «προκαταβεβλημένη αξία» (αρχικό κεφάλαιο), με ιδιοποίηση της υπεραξίας που παράγεται από την εκμετάλλευση των εργαζόμενων.! Ο ανταγωνισμός και η ανισότητα διανομής και αναδιανομής εισοδήματος, αποτελούν τη βαθύτατη αιτία των αντιθέσεων, των κοινωνικών συγκρούσεων και «εν πολλοίς» των γεωπολιτικών και θερμών συγκρούσεων στη νεώτερη εποχή. Αρκεί να σκεφτούμε ότι η τάση συγκέντρωσης του πλούτου σε όλο και πιο λίγους «ολιγάρχες» και «πολυεκκατομυριούχους» (billionaires) στο κόσμο, με αύξηση ταυτόχρονα της φτώχειας και αθλιότητας δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη, είναι αρκετό να κατανοήσουμε την βαθύτερη αιτία (ασφαλώς όχι αποκλειστική) των σημερινών προβλημάτων στον κόσμο.

Σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς οργάνωσης «Oxfam», το 2018 υπήρχαν 26 δισεκατομμυριούχοι στον κόσμο (έναντι 43 το 2017 και 61 το 2016) που είχαν περιουσία όση το φτωχότερο 50% του πληθυσμού της ανθρωπότητας (δηλ. 3,4 τρις δολάρια).  Επίσης 2.200 δισεκατομμυριούχοι τον ίδιο χρόνο, αύξησαν τον πλούτο τους κατά 12% (ή κατά 900 δις δολάρια). Την ίδια στιγμή στον κόσμο πεθαίνουν κάθε μέρα από την πείνα, πάνω από 10.000 άτομα, ενώ 262 εκατομμύρια παιδιά δεν θα μπορέσουν να πάνε σχολείο. Θα επαρκούσε μόλις 1% της φορολογίας αυτής της ολιγομελούς ομάδας, να αποφέρει 418 δις δολάρια για την εκπαίδευση των παιδιών και για άλλες ανάγκες. Αντί αυτού οι πολύ πλούσιοι (billionaires), κρύβουν τα πλούτοι τους στους «φορολογικούς παραδείσους» του πλανήτη, τα οποία ανέρχονται σε 7,6 τρις δολάρια. Στη λίστα των δισεκατομμυριούχων είναι και 16 έλληνες εφοπλιστές με στόλο 1.058 πλοίων, συνολικής αξίας 38,2 δις δολάρια.!

Πηγή του τεράστιου πλούτου των «ολίγων», είναι η άνιση κατανομή εισοδήματος σε βάρος των εργαζόμενων και των λαών. Σύμφωνα με στοιχεία του «Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας» (ILO: Global Wage Report), παρά την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας τα τελευταία χρόνια και σχετική μείωση της ανεργίας, οι μισθοί απολαμβάνουν όλο και μικρότερο μερίδιο στο συνολικό παραγόμενο προϊόν. Το 2017 το μερίδιο τους ήταν λιγότερο από το 2016, αλλά και λιγότερο από το 2008.(!) Είναι χαρακτηριστικό ότι σε 52 χώρες υψηλού εισοδήματος, η παραγωγικότητα της εργασίας μεταξύ 1999-2017, αυξήθηκε κατά 17%, ενώ οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν μόνο 13% και σε άλλες, όπως στην Ελλάδα μειώθηκαν στο επίπεδο των αρχών δεκαετίας ‘90. Ειδικότερα στις αναπτυγμένες χώρες του G-20, το μερίδιο των πραγματικών μισθών στο ΑΕΠ, στο διάστημα 2015-17, συρρικνώθηκε κατά 3%. Η αποσύνδεση της αύξησης των μισθών από την παραγωγικότητα, εξηγεί, σύμφωνα με την ILO, γιατί το μερίδιο των μισθών είναι μικρότερο από εκείνο που ήταν στις αρχές της δεκαετίας ’90.

Έχει μέλλον το μοντέλο 996;

Εκτός από την άνιση κατανομή και ανακατανομή του εισοδήματος και πλούτου, όπου όλο και «περισσότεροι» δουλεύουν για να ωφελούνται «λιγότεροι», η άλλη όψη της καπιταλιστικής συσσώρευσης, είναι η αύξηση του επιπέδου ανεργίας σε όλες τις χώρες και σε ορισμένες όπως στην Ελλάδα, σε υψηλά επίπεδα. Ταυτόχρονα οι ώρες εργασίας όλο και αυξάνονται, είτε με την ανεπίσημη παραβίαση του 8ωρου, είτε με τη μη καταβολή υπερωριακής αμοιβής, είτε με ελαστικές μορφές απασχόλησης και εντατικοποίησης εργασίας, κά. Τελευταία αρχίζει να καλλιεργείται η ιδέα της επιστροφής στον 19^ο αιώνα (!), δηλ. στη 12ωρη απασχόληση. Αρχή έγινε με μια πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση στη σύγχρονη Αυστρία (2018) όπου πέρασε νόμος για «δυνατότητα» (!) 12ωρης ημερήσιας εργασίας και 60ωρης εβδομαδιαίας απασχόλησης.! Βέβαια στη μακρινή Κίνα, εν έτη 2019, ένας Κινέζος δισεκατομμυριούχος,  ο Τζακ Μα, ιδρυτής του ομίλου «Alibaba», μιλώντας στους εργαζομένους της εταιρείας, πρόβαλε ως ιδανικό το ωράριο εργασίας «996». Δηλαδή δουλειά από τις 9 το πρωί έως τις 9 το βράδυ, για 6 ημέρες την εβδομάδα.! Σύνολο 72 ώρες.! Πρόκειται για ωράριο το οποίο ο ίδιος θεωρεί ευλογία»(!!!). Η φράση μας φέρνει στην εποχή του Μαρξ, που έλεγε από το 1863, ότι …«μόνιμη τάση του κεφαλαίου είναι να υποβιβάσει τους εργάτες μέχρι σε αυτό το μηδενιστικό επίπεδο». (Το Κεφάλαιο, Α’ τόμος, σελίδα 621).

Ελπιδοφόρο μέλλον δίνει το μοντέλο 35-5

Το ερώτημα που προκύπτει είναι, αν υπάρχει εναλλακτική λύση που να δίνει ελπιδοφόρα προοπτική στους εργαζόμενους και συνολικά την κοινωνία, πολύ περισσότερο που στις συνθήκες των ψηφιακών τεχνολογιών (ρομπότ, τεχνητή νοημοσύνη κά), συνεπάγεται μείωση της «ζωντανής» εργασίας και απελευθέρωση εργατικών χεριών. Μπορεί άραγε να υπάρξει ουσιαστική λύση, εξασφάλισης απασχόλησης, υψηλού εισοδήματος και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου για όλους τους ανθρώπους στον πλανήτη; Ασφαλώς και υπάρχει.!! Ένα πρώτο βήμα θα ήταν, η μείωση του χρόνου εργασίας, χωρίς μείωση αποδοχών και ταυτόχρονα δικαιότερη κατανομή και ανακατανομή εισοδήματος και πλούτου για κάλυψη θεμελιωδών κοινωνικών αναγκών. Δηλαδή να περάσουμε άμεσα στις 35 ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης και σε 5ήμερη εργασία. Με λίγα λόγια το μοντέλο 35-5.! Ένα τέτοιο μέτρο είναι απόλυτα ρεαλιστικό αν σκεφτούμε ότι πριν μερικές δεκαετίες, στις αναπτυγμένες χώρες, εκτός από 5ημερο και 40ωρο, υπήρχαν πληρωμένες διακοπές 4 εβδομάδων, «κοινωνικό κράτος» με δημόσιες παροχές σε υγεία, παιδεία, κοινωνικές υπηρεσίες κά. Όλα αυτά σε μεγάλο βαθμό, με την εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, «εξαερώθηκαν» για τις ανάγκες της καπιταλιστικής συσσώρευσης.

Ωστόσο η «επίλυση της αντίθεσης», προϋποθέτει και έναν «φορέα ανατροπής». Ένα ισχυρό εργατικό κίνημα, που θα κάνει την «απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών» και εφαρμογή της αρχής «στον καθένα σύμφωνα με την προσφορά του και ανάλογα με τις δυνατότητες του». Αυτό το ελπιδοφόρο μήνυμα παραμένει πάντα επίκαιρο, σε κάθε Εργατική Πρωτομαγιά, όπως και στη φετινή, του 2019.!  

e-mail:ytolios@gmail.com                                                                 https://ytoliosblog.wordpress.com