Ελληνική Ιστορική Επιστήμη

του Άντη Ροδίτη

Ο κ. Θάνος Βερέμης, πολιτικός και ιστορικός επιστήμονας, γράφει στο βιβλίο του ΔΟΞΑ ΚΑΙ ΑΔΙΕΞΟΔΑ, Ηγέτες της Νεοελληνικής Ιστορίας, Μεταίχμιο 2017, ότι «δύο έγγραφα» στο βιβλίο Κουράγιο Πηνελόπη, Αρμός 2013, «δίνουν στον αναγνώστη την εντύπωση ότι τόσο ο Άτσεσον (17 Αυγούστου 1964) που γράφει στον υφυπουργό Μπολ όσο και ο Αμερικανός πρέσβης στη Λευκωσία, Μπέλτσερ (19 Αυγούστου 1964), συζητούν σοβαρά το ελληνικό σχέδιο μονομερούς ένωσης. Βέβαια απουσιάζει η οριστική απόφαση από τον υπουργό Εξωτερικών, Ντιν Ρασκ, αλλά αυτό θα μπορούσε να γίνει το έργο ενός νέου ιστορικού που θα ενδιαφερθεί να εξιχνιάσει το αίνιγμα. Γιατί ο Γεώργιος Παπανδρέου υποχώρησε στη μέση της προσπάθειας; Γιατί δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ συμβούλιο του Στέμματος; Είναι πιθανόν ο Άτσεσον να ξεπεράστηκε από άρνηση του Ρασκ; Ιδού στάδιον δόξης λαμπρόν για τον ιστορικό που θα βγάλει άκρη, πενήντα χρόνια μετά το γεγονός».

Δεν βλέπω τον λόγο γιατί να μην είμαι όσο γίνεται αυστηρός με ένα επιστήμονα της περιωπής του κ. Βερέμη (απόφοιτο των πανεπιστημίων Βοστώνης και Οξφόρδης -Trinity College- επισκέπτη-καθηγητή στο Princeton, Research Associate του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (Λονδίνο), ερευνητή στο Harvard, καθηγητή στο St. Antony’s College της Οξφόρδης, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ.λπ., κ.λπ.).

Αν πίστευα στα DNA θα έλεγα πως ούτε το ελληνικό DNA δεν είναι σε θέση σήμερα να σώσει κάποιους στην Ελλάδα, όπως και στην Κύπρο από την προχειρότητα, την επιπολαιότητα και την ανευθυνότητα της τρέχουσας παρακμής.

Ούτε τα έγγραφα της 17ης Αυγούστου ούτε της 19ης, που αναφέρει ο κ. Βερέμης, είναι εκείνα που «δίνουν στον αναγνώστη την εντύπωση» ότι οι Αμερικανοί «συζητούσαν σοβαρά το ελληνικό σχέδιο μονομερούς ένωσης»! Τα πρωτίστως σημαντικά έγγραφα είναι της 22ας Αυγούστου, της 23ης και ένα (αγγλικό) της 25ης, συν άλλα υποστηρικτικά τους, ανάμεσα στα οποία και τα της 17ης και της 19ης!

Είναι για να διερωτάται κανείς αν είναι στη Βοστώνη και στην Οξφόρδη που μαθαίνουν οι Έλληνες ιστορικοί επιστήμονες να ρίχνουν μια τυχαία ματιά σε μερικούς τίτλους κεφαλαίων ενός βιβλίου, σε μερικές τυχαίες σελίδες του και μετά να διατυπώνουν «απόψεις» για ένα τόσο σοβαρό θέμα και να ψάχνουν, μάλιστα, «νέους», μελλοντικούς «ιστορικούς» να εξιχνιάσουν το… «αίνιγμα», προκειμένου λαμπρώς να δοξαστούν!

 

Το «γιατί ο Γεώργιος Παπανδρέου υποχώρησε», και όχι βέβαια «στη μέση της προσπάθειας», αλλά στο τέλος της, μετά την άρνηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να δεχτεί την πρόταση, είναι γραμμένο μέσα στο Κουράγιο Πηνελόπη, αν ο κ. Βερέμης διάβαζε όλες τις σελίδες του προτού αποφανθεί περί του… «αινίγματος»!

Πώς είναι δυνατόν να ισχυρίζεται ότι «δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ συμβούλιο του Στέμματος»; Συμβούλιο του Στέμματος πραγματοποιήθηκε στις 19 Αυγούστου υπό την προεδρία του βασιλιά Κωνσταντίνου, με συμμετοχή του πρωθυπουργού Παπανδρέου, του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως Παναγιώτη Κανελλόπουλου, των υπουργών Εξωτερικών Κωστόπουλου και Αμύνης Γαρουφαλιά. Εκεί ελήφθη η απόφαση πρότασης προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο για κήρυξη της Ενώσεως από τα κοινοβούλια Κύπρου-Ελλάδος και η δέσμευση προάσπισης της Κύπρου από την ελληνική μεραρχία, αν παρίστατο ανάγκη, που δεν θα παρίστατο γιατί γνώριζαν και συμφωνούσαν και οι Αμερικανοί με την απόφαση, δεσμευόμενοι να σταματήσουν κάθε άλλη απόπειρα επέμβασης, τούρκική ή σοβιετική.

«Είναι πιθανόν», διερωτάται τόσο επιπόλαια ο κ. Βερέμης, «ο Άτσεσον να ξεπεράστηκε από άρνηση του Ρασκ;».

Πρώτον δεν είναι ο Άτσεσον που εισηγήθηκε την Ένωση, αλλά ο Ρασκ. Ο Άτσεσον οδήγησε τα πράγματα στο σημείο όπου θα μπορούσε να επιτευχθεί η ένταξη της Κύπρου δια της ενώσεως στο ΝΑΤΟ και ν’ αποφευχθεί πόλεμος μέσα στο ΝΑΤΟ, ο δε Ρασκ δεν «αποφάσισε» (δεν «αποφασίζονται» τέτοια πράγματα) την Ένωση αλλά την πρόταση προς την Ελλάδα να πραγματοποιήσει την Ένωση δίνοντας την υπόσχεση των ΗΠΑ ότι κανένας δεν θα παρενοχλούσε την εφαρμογή της (έγγραφο 479, της 23ης Αυγούστου 1964).

Όλα αυτά ήταν γνωστά στην Ελλάδα από πριν (υπάρχουν στο Κουράγιο Πηνελόπη όλα τα αναγκαία έγγραφα) και γι’ αυτό λήφθηκε η απόφαση στις 19 από το Ανακτοσυμβούλιο και προτάθηκε στον Μακάριο από τον Γαρουφαλιά στις 20 Αυγούστου 1964. Επιβεβαίωση ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος αρνήθηκε την πρόταση και ζητούσε μάλιστα εχέγγυα για την καριέρα του αν έλεγε «ναι», παρέχει και ο συνταξιούχος της Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου (και σημαίνων αγωνιστής της ΕΟΚΑ) Λουκής Καρανίκκης, ο οποίος με οδηγίες του Υπουργού Εσωτερικών και Αμύνης Πολύκαρπου Γιωρκάτζη άκουγε και ηχογραφούσε όλες τις εισερχόμενες στην Κύπρο και εξερχόμενες από την Κύπρο τηλεφωνικές συνδιαλέξεις. Άκουσε τον Γαρουφαλιά να διαβιβάζει στον Παπανδρέου τις αντιδράσεις και τα «αιτήματα» του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Περισσότερες λεπτομέρειες (χωρίς διεκδικήσεις πεδίων δόξης λαμπρών) υπάρχουν στο βιβλίο Εγκώμια στην παρακμή των ελλήνων του πνεύματος, Αρμός 2018.

Άντης Ροδίτης.