Το πολιτιστικό αντίδοτο στη χρεοκοπία

Συνέντευξη στην εκπομπή ΣΤΑ ΑΚΡΑ/

“Όταν από την ψυχή των λαών λιγοστεύουν τα αξιακά καύσιμα, λιγοστεύει και το λαδάκι στο καντήλι της ιστορίας τους. Η τεράστια αγωνία ότι λιγοστεύουν και τα καύσιμα και το λαδάκι, με οδήγησαν να γράψω αυτό το βιβλίο, το οποίο είναι το επιστέγασμα των τριών άλλων που προηγήθηκαν και τα οποία είναι μια διαλογική τριλογία, ανατομίας στις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης.” Με αυτά τα λόγια, αυτό τον “αφορισμό” όπως τον χαρακτήρισε ο ίδιος, ξεκίνησε ο Λαοκράτης Βάσσης την τηλεοπτική του συνέντευξη στην εκπομπή ΣΤΑ ΑΚΡΑ (10 Απριλίου 2019), μιλώντας για το βιβλίο του “Το πολιτιστικό αντίδοτο στη χρεοκοπία” Εκδόσεις Ταξιδευτής 2017. Είναι μια από τις σπάνιες φορές που μια τηλεοπτική συνέντευξη “μετουσιώνεται” σε επιστημονική διάλεξη, αλλά και σε πνευματικό εμβατήριο που μεταγγίζει στις ψυχές τα “ιερά και άχραντα” του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μιλώντας για την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού δια μέσου των αιώνων αλλά και τη βαθύτερη ουσία του, που μπορεί να δώσει απαντήσεις στις εσωτερικές αναζητήσεις του ανθρώπου και στα αδιέξοδα που τον έχει οδηγήσει ο σύγχρονος καταναλωτικός , “ερυσιχθόνιος” δυτικός πολιτισμός.

Της Ελπίδας Πασαμιχάλη

Βαθύς γνώστης της αρχαίας αλλά και νεότερης ελληνικής γραμματείας ο συγγραφέας, φιλόλογος, διανοούμενος και πάνω από όλα Δάσκαλος Λαοκράτης Βάσσης, με λόγο που αφυπνίζει τις συνειδήσεις και έχει στις αποσκευές του τους θησαυρούς του Αριστοτέλη, του Θουκυδίδη, του Ρήγα, του Σεφέρη, του Σολωμού αλλά και των φωτισμένων αρχαιοελληνικών Μύθων. Μυεί το σκεπτόμενο κοινό και πάνω από όλα τους νέους, στον δημοκρατικό πατριωτισμό, στην αγάπη για την πατρώα γη και τις αξίες της, κάτι που ουδεμία σχέση έχει με την νοσηρή ελληνομανή υποκουλτούρα των αδαών ούτε όμως και με την ισοπεδωτική αποδόμηση που εξορκίζει οτιδήποτε ελληνικό ως ύποπτο….

Η λεγόμενη “οικονομική κρίση”, όπως συνηθίσαμε να την αποκαλούμε, που γονάτισε τη χώρα μας εδώ και μια δεκαετία, μια έκφραση που στην πραγματικότητα συγκαλύπτει το πραγματικό γεγονός της Χρεοκοπίας της χώρας, είναι μια τραγική στιγμή για την πορεία της Ελλάδας επισημαίνει ο Λαοκράτης Βάσσης και δεν περιορίζεται στις οικονομικές, χρηματοπιστωτικές παραμέτρους αλλά καθορίζει και μεταλλάσσει το πολιτικό γίγνεσθαι ενώ την ίδια στιγμή αποκαλύπτει τις ηθικές – πολιτιστικές ανεπάρκειες που προηγήθηκαν και οδήγησαν τη χώρα στο σημείο αυτό. (Διαβάστε επίσης: Νάνος Βαλαωρίτης, άρθρο: Η Ελλάδα στην εποχή της κρίσης- Ως πότε παλικάρια;)

Ο Λαοκράτης Βάσσης εξηγεί:

“’Οσο κι αν είναι παράδοξο δεν έχουμε καταλάβει εις βάθος τι ήταν η Χρεοκοπία του 2010. Περίπου την αντιμετωπίζουμε σαν ένα δύσκολο οικονομικό επεισόδιο, που προφανώς και ήταν. Είναι όμως δυστυχώς κάτι το πολύ βαθύτερο. Είναι ένα ρήγμα στην ιστορική μας κανονικότητα.

Καθώς έκτοτε η χώρα μας μετέπεσε σε κατάσταση μετα – νεοτερικής αποικίας. Τί σημαίνει “μετα – νεοτερική αποικία. Στις νεοτερικές ερχόταν ένας αρμοστής, ο οποίος αποφάσιζε για όλα. Στις μετα – νεοτερικές είναι οι ίδιοι οι θεσμοί εκπροσώπησης διαμεσολαβητικοί μεταξύ επικυρίαρχων και επικυριαρχούμενων. Κάνουμε δηλαδή εμείς οι ίδιοι τη βρώμικη δουλειά της επικυριαρχίας. Από το 2010 και μετά όσο και αν το απωθούμε έχουμε χάσει την εθνική μας αυτεξουσιότητα και την εθνική μας ανεξαρτησία. Και για τα πιο ασήμαντα ακόμα πρέπει να συμβουλευτούμε τους επικυρίαρχους. Η εκπροσώπηση μας είναι διαμεσολαβητική, μεταξύ ημών και των επικυρίαρχων.”.

Η κατάσταση έχει αλλάξει τώρα που βγήκαμε από τα μνημόνια;

“Σαφώς δεν έχει αλλάξει, παρότι είναι ένα καλό βήμα αυτό. Γιατί βγήκαμε από το Τρίτο Πρόγραμμα Στήριξης, όχι από τα Μνημόνια. Γιατί οι ρήτρες των μνημονίων, αυτές που ορίζουν τα της επικυριαρχίας, δεν έχουν αλλάξει. Αν δεν φύγουν από τη μέση οι ρήτρες, δεν θα βγει από το λαιμό μας η θηλιά της επικυριαρχίας. Δεν θα βγει αυτό που λέω εγώ στα ηπειρώτικα, η χανάκα. Η χανάκα είναι ένα ξύλινο τρίγωνο, το οποίο στα χωριά μας το βάζαν στο λαιμό των οικόσιτων ζώων για να μην μπαίνουν στους φραγμένους κήπους. Όπως λέει ο Βάρναλης σε έναν ωραίο του στίχο, “Λεφτεριά της χανάκας και του ξύλου, σφιχτόδενε τ’ αξύπνητο κοπάδι” Αυτή η αόρατη χανάκα υπάρχει στο λαιμό του τόπου μας κι αν αυτή δεν βγει που θα βγει μαζί με τις ρήτρες της επικυριαρχίας, δεν θα μπορούμε να μιλάμε επί της ουσίας για το τέλος των μνημονίων. “

Πως φτάσαμε λοιπόν σε αυτό το σημείο; Τι φταίει για που η ελπιδοφόρα και φιλόδοξη εποχή της Μεταπολίτευσης κατέληξε σε μια παταγώδη αποτυχία με την Χρεοκοπία της χώρας; Στο ερώτημα αυτό με το οποίο ο Λαοκράτης Βάσσης έχει καταθέσει τις σκέψεις του με την τριλογία βιβλίων “Ανοιχτή συζήτηση, Μεταπολίτευση, ΠΑΣΟΚ, Αριστερά”, “Η Χρεοκοπία της Μεταπολίτευσης πολιτικές αναγνώσεις” και “Το πολιτιστικό μας “Αλφαφητάρι” (Εκδόσεις Ταξιδευτής) η απάντηση ξεφεύγει από την “πεπατημένη” των οικονομικών – λογιστικών αναλύσεων και δεν μιλά για “οικονομική κρίση” αλλά για κρίση πολιτιστική.

Μεταπολίτευση: Προετοιμάσαμε οι ίδιοι την πτώση μας

“Θα πρέπει να αναγνώσουμε εις βάθος τη Μεταπολίτευση και να αναζητήσουμε στις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης, τη βαθύτερη αιιτιότητα της Χρεοκοπίας. Η οποία είναι σαφώς πολιτική πρωτίστως , αφού η πολιτική από τον Αριστοτέλη ακόμα είναι η διευθύνουσα λειτουργία των κοινωνιών, αλλά πίσω από την πολιτική υπάρχει η πολιτιστική αιτιότητα. Αν δεν είχε υπάρξει μια βαθιά κρίση πολιτιστική υπό την έννοια της πνευματικής, ηθικής και αξιακής κατάπτωσης, δεν θα φτάναμε ποτέ στη χρεοκοπία δεν θα μπορούσαν ποτέ οι πολιτικοί μας να κάνουν όσα έκαναν ή να παραλείψουν να κάνουν όσα έπρεπε για να μη φτάσουμε στη χρεοκοπία. Άρα στο βάθος της μεταπολιτευτικής αιτιότητας πρέπει να ψάξουμε τη βαθιά ηθική κρίση, η οποία μας οδήγησε στον γκρεμό. Δηλαδή προετοιμάσαμε οι ίδιοι την πτώση μας. Βεβαίως δεν ανήκω σε αυτούς που αγνοούν τα αντικειμενικά αίτια της χρεοκοπίας. Αλλά τα αίτια αυτά υπήρχαν και για άλλους λαούς, της Ευρώπης και όχι μόνο. Το ότι εμείς χρεοκοπήσαμε σημαίνει ότι πέραν των αντικειμενικών αιτίων υπήρχαν και κάποια βαθύτατα υποκειμενικά αίτια, τα οποία πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια μας να τα ιδούμε, να τα καταλάβουμε, για να τα αντιμετωπίσουμε.

Αυτά τα αίτια είναι πρωτίστως πολιτιστικά. Ας πούμε η ψυχή μας η ίδια διαβρώθηκε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Έχω πολλές φορές την αίσθηση ότι αυτά τα χρόνια τα οποία εξ αντικειμένου ήταν πολύ προνομιακά, δεν είχαμε πολέμους, μετά την τραγική απώλεια στην Κύπρο, είχαμε πολλά πακέτα, ανάπτυξη, δυνατότητες δανεισμών, είχαμε δημοκρατία, με τις αναπηρίες της αλλά δημοκρατία μακρά, εμείς οι ίδιοι εκλέγαμε πια, δεν διόριζε κανείς βασιλιάς τον θυρωρό του, αυτές οι δεκαετίες που εξ αντικειμένου ήταν τόσο προνομιακές ήταν αυτές που στο βάθος προετοίμασαν την μεγάλη χρεοκοπία, από την οποία θα κάνουμε πολύ καιρό να βγούμε. Και θα πρέπει να δούμε πως. Εγώ υποστηρίζω πως ενδεχομένως ένα από τα σημαντικότερα αίτια είναι πως δεν χαράχτηκε μια πολιτιστική πολιτική βάθους και προοπτικής, πάνω στην οποία να στηριχτεί η πολιτική αλλά και να στηριχτεί ο τόπος ολόκληρος.

Μετά τη Χούντα υπήρξε μια περίοδος πολιτιστικής αμηχανίας.

Στην προσπάθεια μας να φύγουμε από τα στερεότυπα της Χούντας (Πατρίς -Θρησκεία – Οικογένεια) και από τα ακραία στερεότυπα της εθνικής ιδεολογίας χωρίς να το καταλάβουμε βρεθήκαμε στο άλλο άκρο. Διότι πρέπει να αποφύγεις τις στερεοτυπικές ακρότητες αλλά να μην αναιρέσεις τα θεμέλια του τόπου σου. Ας πούμε να φύγεις από την αρχαιολατρία αλλά να μην φύγεις από τους αρχαίους. Να φύγεις από τον βυζαντινισμό αλλά να μην ΄φύγεις από τις αξίες του Βυζαντίου. Να φύγεις από πολλά πράγματα νοσηρά, ας πούμε από μια ομφαλοσκοπική και ελληνολατρική θεώρηση του κόσμου αλλά να μην πας στην άλλη άκρη που είναι η αποδόμηση παντός εθνικού και παντός ελληνικού. Χωρίς να το καταλάβουμε γλιστρήσαμε σιγά σιγά σε μια υποκατάστατη εθνική ιδεολογία, η οποία είναι στο βάθος της ιδεολογία ιστορικού αναθεωρητισμού και ιστορικοπολιτιστικής αποδόμησης. .

Βεβαίως υπήρξαν φωνές και συνειδήσεις που κατάλαβαν, αλλά ήταν τόσο ένοχο το παρελθόν, που σε μια προσπάθεια απενοχοποίησης από τα αρνητικά παλιά, οδηγηθήκαμε στο άλλο άκρο. Πολλές φορές σκέφτομαι ότι η Ελλάδα συμπιέζεται ανάμεσα σε δύο πόλους. Στον πόλο ενός νοσηρού ελληνοκεντρισμού, ελληνομανούς υποκουλτούρας με πολλά ρεύματα, και από την άλλη μεριά ένας άλλος πόλος απο- εθνοποιητικής αποδόμησης και απο-εθνοποιητικής ατοπίας. ‘Όπου παν τι το ελληνικό θεωρείται ύποπτο εθνικισμού, ελληνολατρίας κ.λ.π. Δεν μπορέσαμε να διεμβολίσουμε αυτό το δίπολο, και να το διεμβολίσουμε με τα ωραιότερα που έχουμε στην υπόσταση μας. Ας πούμε με λογική Ρήγα Φεραίου, με λογική Διονυσίου Σολωμού, με λογική Ανδρέα Κάλβου. Και με λογική της τριαδικής ποιητικής θεότητας του καιρού μας, Σεφέρης, Ελύτης Ρίτσος.

Δεν πήραμε το απόσταγμα αυτών για να ράνουμε την ψυχή μας, και την ψυχή των ελληνοπαίδων. Αυτό το απόσταγμα είναι εκείνο που αναζητώ μέσα σε αυτό το βιβλίο, για να μπορέσουμε να βγούμε στην μετα- μνημονιακή ανοικτή δημοσία της ιστορίας μας. Γιατί αυτό το απόσταγμα είναι από την ίδια του τη φύση ανοικτών οριζόντων. Δεν οδηγεί αυτό το απόσταγμα σε ομφαλοσκοπικές. αυτοδοξαστικές θεωρήσεις. Έχει μέσα του το μέτρο. Έχει μέσα του την αρμονία. Έχει μέσα του όλα τα στοιχεία της φιλοσοφίας του ελληνισμού που σου επιτρέπει, πατώντας γερά στον τόπο σου, να αγναντεύεις να σέβεσαι και να αγαπάς όλους τους τόπους του κόσμου. Και εννοείται πως αν δεν αγαπάς σωστά τον τόπο σου δεν μπορείς να αγαπάς και τους άλλους τόπους του κόσμου ή να αγαπάς την ανθρωπότητα ολόκληρη. “

Δημοκρατικός πατριωτισμός και ελληνικός πολιτισμός

Ο Λαοκράτης Βάσσης στα βιβλία του στέκεται στην αναγκαιότητα να καλλιεργηθεί στους Έλληνες και ειδικά στους νέους ο δημοκρατικός πατριωτισμός. Πως τον αντιλαμβάνεται εξηγεί ο ίδιος και τον συνδέει άμεσα με τη βαθύτερη ουσία του ελληνικού πολιτισμού:

“Ξέρετε ως δάσκαλος διδάσκω πως ο πατριωτισμός μοιάζει με ένα τραπέζι, που έχει τέσσερις γωνιές. Τέσσερα πόδια. Το πρώτο είναι αυτό της σχέσης σου με τον τόπο. Με την πατρώα γη, με τις αξίες της πατρώας γης. Γιατί αν δεν πατάς σε τόπο κινείσαι σε μια μεταφυσική ατοπία. Από τον τόπο μπορείς να αγνανετεύεις όλους τους τόπους του κόσμου. Διαμετρικά, στην απέναντι γωνία, υπάρχει ο διεθνισμός. Όπου έχει τη σοφία ενός Γκράμσυ. Λέει ο Γκράμσυ, “Η αφετηρία για τους λαούς είναι εθνική. Το μέλλον είναι διεθνιστικό”. Από την άλλη μεριά είναι η Δημοκρατία. Και από την άλλη πλευρά ο Ουμανισμός. Βάλτε τα στη σειρά Φιλοπατρία, Διεθνισμός, Δημοκρατία, Ουμανισμός Συναιρούμενα αυτά ττα τέσσερα φτιάχνουν τον Πατριωτισμό. Αυτή την τεράστια δύναμη η οποία σε κάνει αγαπώντας τον τόπο σου να αγαπάς και όλους τους τόπους του κόσμου. Να είσαι δηλαδή ένας άνθρωπος που έχεις βαθιά πολιτιστική ιθαγένεια και βαθιά ουμανιστική οικουμενική συνείδηση.

Αυτά αποτελούν την πεμπτουσία του ελληνικού πολιτισμού. Αυτός ο πολιτισμός με τις αξιακές του ίνες να διαπερνούν τους αιώνες και τις χιλιετίες μέχρι σήμερα. -με την ίδια γλώσσα, με λέξεις από τον Όμηρο, τις οποίες μπορεί να ακούει κανείς ακόμη και στο πιο ακραίο χωριό του τόπου μας από ανθρώπους που δεν έχουν συνείδηση του βάθους και των πολιτιστικών φορτίσεων που έχουν αυτές οι λέξεις. Αν δούμε αυτή την πορεία, θα δούμε και τις μεγάλες κορυφώσεις. Την κορύφωση της αρχαιότητας. Την κορύφωση των ελληνιστικών χρόνων. Την κορύφωση του Βυζαντίου και της ελληνικής εκδοχής του Χριστιανισμού. Το Βυζάντιο, το τόσο κατηγορημένο από τη Δύση για πάρα πολλούς λόγους, στο οποίο ούτε εμείς στα διακόσια χρόνια σταθήκαμε ικανοί να αναδείξουμε τη βαθύτερη πολιτιστική ουσία. Όλοι αυτοί οι αναβαθμοί δίνουν αυτό που λέμε πολιτιστική ουσία της ψυχής μας. Και εμείς θα πρέπει κάποια στιγμή να ωριμάσουμε, και να συμφιλιωθούμε δημιουργικά γιατί αυτά δεν είναι αναμεταξύ τους σε καμιά αντίθεση. Εμείς τα προσεγγίζουμε λαθεμένα, και δεν αντιλαμβανόμαστε αυτό το εσωτερικό νήμα το οποίο τα διαπερνά,.”

Από το πνευματικό αέτωμα της κλασσικής αρχαιότητας στο Βυζάντιο και στο σήμερα

Για να ξεφύγουμε από το δίπολο του νοσηρού ελληνοκεντρισμού από τη μια και της απο- εθνοποιητικής αποδόμησης από την άλλη, οφείλουμε να κοιτάξουμε στο βάθος και στην ουσία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

“Τι είμαστε. Αν ξεκινήσει κανείς από το πνευματικό αέτωμα της κλασσικής αρχαιότητας, Λόγος, Κάλλος, Μέτρο, Αρμονία. Θα πάει στα τρία αλληλοσυμπληρούμενα ιδεώδη. Στο ιδεώδες για τον άνθρωπο. Καλός Καγαθός Πολίτης. Το ιδεώδες για τη Δημοκρατία. Αυτή η μεγάλη διαχρονική προσφορά στον κόσμο. Και το τρίτο ιδεώδες, το ιδεώδες του πολιτισμού. Του πολιτισμού της αρχαιότητας. Με θέατρα, με λατρευτικές εκδηλώσεις με αθλητισμό.

Αλλά δεν είναι αυτά. Διότι πολλές φορές νομίζουμε πως με τα μάτια γυρίζοντας στο παρελθόν, πως εμείς υπάρχουμε δια των αρχαίων Ελλήνων. Αυτά μεταστοιχειώθηκαν. Πέρασαν στον οικουμενικό Ελληνισμό. Πέρασαν στον Ελληνισμό του Βυζαντίου. Πέρασαν στο σήμερα. Και αυτό το οποίο δεν ξέρουμε καλά εμείς οι νεοέλληνες. Είναι το μεγάλο βάθος του ζώντος παραδοσιακού πολιτιστικού μας προτύπου. Έκανε μια πολύ ωραία μελέτη ο σπουδαίος νεοελληνιστής καθηγητής της Φιλοσοφικής Ιωαννίνων ο Ερατοσθένης Καψωμένος. Μελετώντας την ελληνική Ποίηση ανέδειξε μέσα από αυτή, γιατί είναι η πιο ποιοτική έκφραση της ψυχής του Ελληνισμού η Ποίηση μας, τις ποιοτικές συντεταγμένες του παραδοσιακού πολιτιστικού μας προτύπου. Του ζώντος προτύπου. Και ανέδειξε πάνω από όλα τις τρεις ισορροπίες, από τις οποίες έχει ανάγκη ο σύγχρονος παγκόσμιος πολιτισμός. Η πρώτη ισορροπία μεταξύ ατόμου και κοινωνίας. Την έλυσε η αρχαιότητα με τη Δημοκρατία. Ισορροπία ατόμου φύσης, Μια βαθιά οικολογική φιλοσοφία που διαπερνά τη φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων. Και βέβαια την ισορροπία Πολιτισμού – Φύσης, την οποία τόσο έχει ανάγκη ο σημερινός κόσμος”

Ο Μύθος του Φαέθοντα και ο Μύθος του Ερυσίχθονα

“Σήμερα δεν αντιλαμβανόμαστε το βάθος της ουσίας του ελληνικού πολιτισμού και κάποιων Μύθων. Για παράδειγμα το Μύθο του Φαέθοντα. Αυτή η ύβρις του Φαέθοντα που σήμερα είναι ύβρις όλου του λεγόμενου Δυτικού πολιτισμού με αυτή την ανεξέλεγκτη και πέρα από ηθικές αρχές πρόοδο. Θα καταλήξουμε στη μοίρα του Φαέθοντα αν δεν αντιληφθούμε πως “Χωριζομένη σοφίας και της άλλης αρετής η Επιστήμη πανουργία και ου σοφία φαίνεται”.

Είναι ένας άλλος εκπληκτικός μύθος, βαθύτατα οικολογικός, ο Μύθος του Ερυσίχθονα. Ο Ερυσίχθων  ήταν ένας μυθικός βασιλιάς της Θεσσαλίας. Ο οποίος διέπραξε το έγκλημα να κόψει το δέντρο στο οποίο φώλιαζαν οι Νύμφες., για να φτιάξει το παλάτι του με τη ξυλεία του δέντρου. Του φώναξε το δέντρο. “Μη με κόβεις”. Το έκοψε. Και η Δήμητρα τον καταράστηκε να πεινάει διαρκώς. Και ο πεινασμένος βασιλιάς άρχισε να τρώει τα πάντα. Δεν άφησε τίποτα. Στο τέλος πούλησε και την κόρη του, για να βρίσκει να τρώει. Και όταν πια δεν είχε τι άλλο να φάει, άρχισε να τρώει τις ίδιες του τις σάρκες. Γι αυτό αποκαλώ τον σύγχρονο πολιτισμό, Ερυσιχθόνιο πολιτισμό. Είναι ένας πολιτισμός που τρώει τις σάρκες του. Και ο ελληνικός πολιτισμός, όχι μόνο της αρχαιότητας , ούτε μόνο ο οικουμενικός, ούτε ο βυζαντινός πολιτισμός, ο σύγχρονος πολιτισμός, με το ζων παραδοσιακό του πρότυπο, και τις τρεις ισορροπίες ανάμεσα στον άνθρωπο και την κοινωνία, τον άνθρωπο και τη φύση, τον πολιτισμό και τη φύση, δίνει την απάντηση.

“Η ευρωπαϊκότητα είναι μια σύμφυτη ιδιότητα μας”

Φαίνεται παράξενο, δεν είναι καθόλου αλαζονικό γιατί σας μιλάει γι αυτά ένας άνθρωπος ο οποίος διδάσκει πάντα την έλλογη αυτοεκτίμηση. Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε πως δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Πως είμαστε ένα μέρος του κόσμου και πως η αγάπη στον τόπο μας έχει νόημα μόνο αν αγαπάμε και τους άλλους τόπους. Κι αν αγαπάμε σωστά τον τόπο μας τότε μπορούμε να αγαπάμε σωστά και τους άλλους τόπους. Λέω λοιπόν πως αυτή η έλλογη αυτοεκτίμηση μας επιβάλλει να δούμε την ουσία μας., και να μην είμαστε ψοφοδεείς έναντι του κόσμου. Να μην θέλουμε, όπως κάνουν κάποιοι σοβαροφανείς υποτίθεται και προσαρτηματικής λογικής διανοούμενοι, που θέλουν να γίνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε. Ας πούμε να γίνουμε Ευρωπαίοι. Λες και εμείς δεν είμαστε Ευρωπαίοι. Η ευρωπαϊκότητα είναι μια σύμφυτη ιδιότητα μας. Είμαστε συνιδρυτική δύναμη της Ευρώπης και κατά ένα τρόπο η εννοιολογική συγκρότηση της Ευρώπης ορίζεται στο δικό μας πολιτισμό. ¨Αρα η ευρωπαϊκότητα δεν είναι προκτώμενη ιδιότητα, είναι μια ιδιότητα ενυπάρχουσα. Και αν υπάρχουν κάποια θέματα στα οποία είμαστε πίσω, ας πούμε θέματα τεχνοκρατικής προσαρμογής σε κατακτήσεις της Ευρώπης, που βεβαίως και υπάρχουν, αυτά δεν αναιρούν την αλήθεια της ταυτοτικής ουσίας μας. Άρα δεν χρειάζεται καμιά συμπλεγματική στάση απέναντι στην Ευρώπη, στάση ψοφοδεών, να γίνουμε κάτι άλλο, ούτε και στάση αφελώς αλαζονική όπως κάποιοι ανόητοι, πως όταν εμείς κτίζαμε Παρθενώνες αυτοί κλπ κλπ. Αυτά είναι ακρότητες ανθρώπων ελληνομανούς υποκουλτούρας, που δεν έχουν καμία σχέση με την βαθύτατη πνευματική αξιοπρέπεια που αναδίδει ο πολιτισμός μας. Δεν μας επιτρέπει να είμαστε ούτε ψοφοδεείς αλλά ούτε και αλαζόνες έναντι των άλλων.

Με τον Θουκυδίδη “κάτω από το μαξιλάρι”

“Ανήκω σε αυτούς που θα ήθελαν κάθε Ελληνάκι που τελειώνει το Λύκειο, να παίρνει ως ανεκτίμητης αξίας δώρο, μια δερματόδετη έκδοση του Θουκυδίδη, με επικαιροποιημένα τα σχόλια του Ιωάννη Κακριδή και να το έχει κάτω από το μαξιλάρι. Πραγματικά θλίβομαι από την κακοποιητική συμπεριφορά έναντι των κλασσικών γραμμάτων.

Έχομε πάντα θέμα σχέσης με τους μεγάλους σταθμούς του πολιτισμού μας. Η ζώσα παραδοσιακή μας ποιότητα έχει να πει πολλά πράγματα στον δυτικό πολιτισμό σήμερα. Ας πούμε, εμείς που είμαστε μέσα στην καρδιά του δυτικού πολιτισμού, έχουμε να πούμε κάτι διαφορετικό. Στη Δύση, κυρίως λόγω Ρώμης, η γνώση και η πράξη αντιμετωπίζονται ως αυταξίες. Για εμάς. Για τον ελληνικό πολιτισμό, η γνώση και η πράξη είναι μέσα προς σκοπόν. Ο σκοπός είναι η αρετή, η τελείωση. Αν δεν συνδέσουμε τη γνώση και την πράξη με την αρετή, με υπέρτατους σκοπούς όπως η τελείωση του ανθρώπου και η προστασία της φύσης, θα συνεχίσουμε ως ανθρώπινος πολιτισμός τον κατήφορος στον οποίο σερνόμαστε. Μια δεύτερη παρατήρηση. Στη Δύση επικράτησε μια εργαλειακού τύπου εκδοχή του Ορθού Λόγου. Αυτό που λέμε Καρτεσιανικός Ορθολογισμός. Ο ελληνικός Ορθός Λόγος είναι μια αρμονική σύνθεση του νου της βούλησης και του συναισθήματος. Είναι ένας Λόγος με Ψυχή. Αυτός ο Ορθός Λόγος είναι που έχει ανάγκη ο Πολιτισμός σήμερα. Κι ερχόμαστε στον Θουκυδίδη. Κυριάρχησε στον σύγχρονο κόσμο ένα “πρότυπο” καταναλωτικό. Το οποίο γύρισε ανάποδα την κλίμακα των αξιών. Αντί να είναι ο άνθρωπος στην κορυφή και στη βάση ο υλικός πολιτισμός ως μέσον για να πάμε στην κορυφή, έγιναν τα υλικά αγαθά σκοπός και ο άνθρωπος μέσον για να πάμε στον σκοπό.”

“Να ξαναβρούμε τη συγκινησιακή μας αθωότητα”

Ζούμε σε μια κατάσταση κρίσιμα παρακμιακή για τον τόπο, που ορίζεται από τρεις παραμέτρους. Τη βιολογική μας κατάρρευση τη δημογραφική, την πολιτιστική μας κατάρρευση και τη χρεοκοπία. Αν δεν πατήσουμε γερά στον τόπο μας, αν δεν ξαναγαπήσουμε σωστά τον τόπο μας., δεν θα μπορέσουμε να σηκωθούμε όρθιοι και να βρούμε όρθια περπατησιά στο μέλλον. Το να ξανα- αγαπήσουμε σωστά τον τόπο, είναι συνδεδεμένο με την επιστροφή σε ότι αποκάλεσα συγκινησιακή αθωότητα. Θα πρέπει κάποια ιερά κιαι όσια να αγγίζουν το βάθος της ψυχής μας, να μας συγκινούν, διότι μόνο τότε να βρούμε τη δύναμη να αντιμετωπίσουμε τα δύσκολα φορτία που πρέπει να σηκώσουμε στους ώμους μας. Πρέπει να πατήσουμε γερά στον τόπο. Πρέπει να σηκώσουμε όλα τα βάρη αυτού του τόπου στους ώμους μας για να μπορέσουμε να τον βγάλουμε σην ανοιχτή δημοσιά της ιστορίας μας. Και θα ήθελα θεωρώντας πολύ σημαντικό αυτό τον νέο πατριωτισμό τον οποίο ευαγγελίζομαι έναν πατριωτισμό ελευθερίας, δημοκρατίας, ουμανισμού, θα ήθελα να κλείσω αυτή την κουβέντα με λόγια του Γιώργου Σεφέρη. Από το βιβλίο “Το πολιτιστικό μας αλφαβητάρι” Είμαστε ένας λαός με παλικαρίσια ψυχή/ Που κράτησε τα βαθιά κοιτάσματα της μνήμης του σε καιρούς ακμής και σε αιώνες διωγμών και άδειων λόγων/ Τώρα που ο τριγυρνός μας κόσμος μοιάζει να θέλει να μας κάνει τρόφιμους ενός οικουμενικού πανδοχείου/ θα την απαρνηθούμε άραγε αυτή την μνήμη;/ Θα το παραδεχτούμε τάχα να γίνουμε απόκληροι;Δεν γυρεύω μήτε το σταμάτημα μήτε τον γυρισμό προς τα πίσω. Γυρεύω τον νου, την ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων που προχωρούν εμπρός”.

info@bookbar.gr

INFO

Το πολιτιστικό αντίδοτο στη χρεοκοπία

Λαοκράτης Βάσσης

Ταξιδευτής 2017

Σελ. 182, Τιμή € 13,00

.