του Σταύρου Λυγερού
Η Άγκυρα έχει κάνει ό,τι μπορεί για να εμποδίσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Λευκωσίας και να “γκριζάρει” την κυπριακή ΑΟΖ. Χρησιμοποίησε όλα τα μέσα για να αποτρέψει πετρελαϊκές εταιρείες να εμπλακούν στο πρόγραμμα ερευνών. Και σε μία αρχική φάση το είχε σχεδόν καταφέρει. Όταν, όμως, ανακαλύφθηκαν κοιτάσματα στην ισραηλινή και αιγυπτιακή ΑΟΖ, το κλίμα άλλαξε. Για την κυπριακή ΑΟΖ εκδήλωσαν ενδιαφέρον κολοσσοί, όπως η ExxonMobil και η Total, που έχουν πίσω τους τις ΗΠΑ και τη Γαλλία. Από τη στιγμή εκείνη η Άγκυρα είχε χάσει το παιχνίδι.
Μπορεί τον περασμένο Φεβρουάριο οι Τούρκοι να εμπόδισαν με πολεμικά σκάφη τη γεώτρηση της ιταλικής ΕΝΙ στο οικόπεδο 3, αλλά η Ουάσιγκτον και το Παρίσι δεν είναι Ρώμη. Ενώ, λοιπόν, από ταμπεραμέντο και κεκτημένη ταχύτητα ο Ερντογάν και οι δικοί του απειλούν, στην πραγματικότητα είναι ακινητοποιημένοι. Μην μπορώντας να αντιδράσει, η Άγκυρα κατέφυγε στη μέθοδο των απειλών και των προκλήσεων προς την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα, τις οποίες θεωρεί του χεριού της.
Εάν στείλει για σεισμικές έρευνες το ειδικό σκάφος “Μπαρμπαρόσα” στην κυπριακή ΑΟΖ δεν θα έχει δημιουργήσει τετελεσμένο. Το έχει, άλλωστε, ξανακάνει, χωρίς να κερδίσει τίποτα. Θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα εάν έστελνε το γεωτρύπανο “Πορθητής” να τρυπήσει σε οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Μία τέτοια κίνησή της θα την έφερνε σε αντίθεση με τη διεθνή εταιρεία που έχει αγοράσει τα δικαιώματα, αλλά θα δημιουργούσε τετελεσμένο, χωρίς, όμως, να είναι σαφές ποιες και πόσο έντονες θα ήταν οι διεθνείς αντιδράσεις.
Προς το παρόν, τέτοιο ενδεχόμενο δεν υφίσταται. Ο “Πορθητής” πραγματοποιεί γεώτρηση εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας ανατολικότερα της Αττάλειας και θα μείνει υποχρεωτικά εκεί για τους επόμενους μήνες. Είτε λόγω αμερικανικών προειδοποιήσεων, είτε λόγω τεχνικών δυσκολιών, ο Ερντογάν δεν έπαιξε αυτό το χαρτί. Δεν αποκλείεται καθόλου, όμως, να παίξει το χαρτί του “Μπαρμπαρόσα” στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Με εργαλείο το «Μπαρμπαρόσα»
Οι Τούρκοι έχουν επανειλημμένως δεσμεύσει θαλάσσιες περιοχές, οι οποίες με βάση την αρχή της μέσης γραμμής εκτείνονται δυτικά εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (η Ελλάδα δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ) και ανατολικά εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, μονάδα του ελληνικού ναυτικού παρακολουθεί από απόσταση οπτικής επαφής το τουρκικό σκάφος, προκειμένου να διαπιστώσει εάν πραγματοποιεί σεισμικές έρευνες.
Όταν προ καιρού το “Μπαρμπαρόσα” επιχείρησε να πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (με βάση την αρχή της μέσης γραμμής) η φρεγάτα “Νικηφόρος Φωκάς” παρεμπόδιζε με ελιγμούς τις έρευνες. Τότε, η Άγκυρα είχε αντιδράσει με απειλητικές κραυγές και με προειδοποιήσεις ότι δεν θα ανεχθεί την επανάληψη τέτοιας συμπεριφοράς.
Πάγιος στόχος των Τούρκων, άλλωστε, είναι όχι μόνο να αποκόψουν την Ελλάδα από την Κύπρο, αλλά και να την εκτοπίσουν ολοσχερώς από την Ανατολική Μεσόγειο, εγκλωβίζοντάς την σε μία ψυχρή ελληνοτουρκική αεροναυτική αντιπαράθεση στο Αιγαίο. Συχνά, μάλιστα, δεσμεύουν την περιοχή γύρω από το Καστελόριζο για την πραγματοποίηση στρατιωτικής άσκησης. Με τον τρόπο αυτό επιχειρούν να αποκόψουν το σύμπλεγμα του Καστελόριζου από την αλυσίδα των ελληνικών νησιών του Αιγαίου. Επιβεβαιώνουν την κρίσιμη στρατηγική σημασία που έχει το μικρό αυτό νησιωτικό σύμπλεγμα σε ό,τι αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και σε αμιγώς στρατηγικό επίπεδο.
Κύριο μέτωπο η Συρία
Το κύριο μέτωπο, πάντως, του Ερντογάν παραμένει η Συρία κι όχι η Ανατολική Μεσόγειος. Η κατάσταση ήταν ρευστή και γίνεται ακόμα περισσότερο μετά την απόφαση του προέδρου Τραμπ για απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη βορειοανατολική Συρία. Η ανακοίνωση της απόσυρσης προκάλεσε ενθουσιασμό όχι μόνο στη Μόσχα, αλλά και στην Άγκυρα. Ο Ερντογάν θεώρησε πως θα λύνονταν τα χέρια της για να καταλύσει με στρατιωτική επιχείρηση το πρόπλασμα κρατικών δομών που έχουν εγκαθιδρύσει εκεί οι Κούρδοι. Τα πράγματα, όμως, αποδείχθηκαν στη συνέχεια αρκετά διαφορετικά.
Η απόσυρση συνδέθηκε με την πτώση της θερμοκρασίας στο μέτωπο των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας και την ανάληψη αμοιβαίων πρωτοβουλιών για την εξομάλυνσή τους, μετά την απελευθέρωση του πάστορα Μπράνσον. Η Ουάσιγκτον δεν έχει παραιτηθεί από την προσπάθεια να επαναφέρει την Τουρκία στο δυτικό μαντρί. Από την άλλη πλευρά, όμως, ο γεωστρατηγικός εναγκαλισμός του Ερντογάν με τον Πούτιν, την υποχρεώνει να μη βάζει όλα τα αυγά της στο τουρκικό καλάθι.
Αυτό ισχύει και για τη Συρία και για την Ανατολική Μεσόγειο, όπου προωθεί μία εναλλακτική στρατηγική. Όχι απλώς ευνοεί, αλλά πλέον συμμετέχει στις τριγωνικές συνεργασίες (κοινός παρονομαστής είναι ο άξονας Ελλάδα-Κύπρος), οι οποίες διαμορφώνουν ένα νέο γεωστρατηγικό πλέγμα, που εκ των πραγμάτων απομονώνει γεωπολιτικά την Τουρκία.
Το κρίσιμο ερώτημα
Στην πραγματικότητα, οι Αμερικανοί παίζουν σε δύο ταμπλό: Το ένα είναι ότι με τα παραπάνω πιέζουν τον Ερντογάν απομονώνοντάς τον. Το άλλο είναι ότι προσπαθούν να τον δελεάσουν. Στο πλαίσιο αυτό του κάνουν που και που κάποια «δώρα». Προ καιρού, η αμερικανική πρεσβεία επικήρυξε τα τρία στελέχη που αποτελούν τη σημερινή ηγεσία του ΡΚΚ (Μουράτ Καραγιλάν, Τζεμίλ Μπαγίκ και Ντουράν Καλκάν).
Αντίστοιχες αμερικανικές κινήσεις έγιναν και στη Συρία. Η Άγκυρα δέχεται ό,τι της προσφέρει η Ουάσιγκτον, αλλά, όπως συνηθίζει, ζητάει κι άλλα. Σε κάθε ευκαιρία λέει ότι είναι κοροϊδία η διάκριση που κάνουν οι Αμερικανοί μεταξύ του ΡΚΚ και των YPG (στρατιωτικό σκέλος των Κούρδων της Συρίας).
Μπορεί η θερμοκρασία στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις να έχει πέσει αισθητά, αλλά υπάρχουν προβλήματα που παραμένουν άλυτα και συνεχίζουν να τις δηλητηριάζουν. Το κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, ήταν και παραμένει: Η κρίση στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας ήταν μία παρένθεση που έχει κλείσει οριστικά, ή παρένθεση είναι η ύφεση που επικρατεί αυτή την περίοδο; Αν και κατηγορηματική απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, η εκτίμησή μου είναι ότι περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει το ενδεχόμενο ανακύκλωσης της κρίσης παρά οριστικής υπέρβασής της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου