ΤΟ ΙΜΠΕΡΙΟΥΜ ΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

Του ΚΩΣΤΑ ΗΣΥΧΟΥ*

 ........Αυτές τις μέρες δοκιμάζουν στην ήπειρο που γέννησε και γεννά επαναστάτες "ποιοτικότερα" πραξικοπήματα....... 
 

Δεν πρόκειται για τίτλο χολιγουντιανής ταινίας, αλλά για την νέα επιθετική στρατηγική των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική και Καραϊβική. Είναι γεγονός ότι ο βόρειος γείτονας ποτέ δεν παραιτήθηκε από το να επανακτήσει "την πίσω αυλή του".  

Η δραστηριότητα των ιμπεριαλιστικών εργαλείων και παγκόσμιων μηχανισμών (Παγκόσμια Τράπεζα, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών κλπ. ) εναρμονίστηκε με τις νέες δυναμικές αξιοποίησης των διαπλεκόμενων ΜΜΕ, σε λατινοαμερικανικές χώρες, όπου ο επηρεασμός των πολιτικών εξελίξεων επιταχύνθηκε με αμείωτη δυναμική.  

"ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ"

Το δικτατορικό καθεστώς Πινοσέτ στη Χιλή, αλλά και η δικτατορία Βιντέλα στην Αργεντινή και η δικτατορία Φουτζιμόρι στο Περού στις δεκαετίες του '70 και του '80, αποτέλεσαν τα πρώτα δυναμικά νεοφιλελεύθερα εργαστήρια κοινωνικής γενοκτονίας, φυσικής εξόντωσης δεκάδων χιλιάδων αγωνιστών, κομμουνιστών και αριστερών πολιτών.

Η κυριαρχία της πιο επιθετικής μορφής της οικονομίας της αγοράς στις χώρες αυτές άνοιξε ένα κύκλο αντεπίθεσης,

μεγάλων πολιτικών αγώνων των κοινωνικών κινημάτων και της αριστεράς συνολικότερα, που θέσπισε διαδικασίες ηπειρωτικής ολοκλήρωσης μέσα από τα παγκόσμια αντι-νεοφιλελεύθερα, αντικαπιταλιστικά κοινωνικά φόρουμ, που γεννήθηκαν στο Πόρτο Αλέγκρε και στη συνέχεια εξαπλώθηκαν σε άλλες ηπείρους.  

Μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες όπως οι Ούγκο Τσάβες, Νέστορ Κίρχνερ, Έβο Μοράλες, Ραφαέλ Κορέα, Φερνάντο Λούγκο και Μανουέλ Ζελάγια (οι δύο τελευταίοι ανατράπηκαν σχετικά νωρίς από τις ντόπιες ολιγαρχίες με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον), ανάμεσα σε άλλους, συμφώνησαν να σπάσουν τα δεσμά της νέο-αποικιοκρατίας και εξάρτησης από τις ΗΠΑ. Μέσα από αρκετές αντιφάσεις και καθυστερήσεις και με διαφορετικές πολιτικές ταχύτητες ανά χώρα, θέσπισαν την ΟΥΝΑΣΟΥΡ (πολιτική συνεργασία της Λ.Α. και της Καραϊβικής), δυνάμωσαν την ΜΕΡΚΟΣΟΥΡ (εμπορική συνεργασία ανάμεσα σε ορισμένες χώρες), δημιούργησαν την ΑΛΜΠΑ (η πιο προχωρημένη μορφή αντί νεοφιλελεύθερης συνεργασίας με ατμομηχανές την Βενεζουέλα και την Κούβα). Προχώρησαν σε νέες δυναμικές συμμαχίες μεταξύ τους αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.  

Η παγκόσμια ακτινοβολία μιας μαρτυρικής γης και τα πολιτικά παραδείγματα της γενέτειρας του Τσε, του Εμιλιάνο Ζαπάτα, του Φιντέλ Κάστρο, του Τσίκο Μέντεζ, του Φαραμπούντο Μαρτί, του Χοσέ Μαρτί και πολλών άλλων άρχισαν να επηρεάζουν σοβαρά τα ευρωπαϊκά κινήματα και αριστερές συλλογικότητες στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα.  

Τα ίδια επιχειρήματα, που εδώ και δεκαετίες εμπεριείχαν τις γνωστές αντικομμουνιστικές αιχμές, πιο ραφιναρισμένα και με την απαραίτητη "επιστημονική" μιντιακή επεξεργασία, ξεκίνησαν την εκστρατεία σπίλωσης, λάσπης και διαστρέβλωσης σε βάρος ηγετών και χωρών που άνοιγαν νέους δρόμους πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα του νεοφιλελεύθερου μνημονιακού στρατοπέδου, άρχισαν εκστρατείες τύπου "θα γίνουμε Αργεντινή" η "Βενεζουέλα εξάγει την επανάστασή της" και άλλα άκρως χιουμοριστικά, ειρωνικά οκτάστηλα. Μέρος των ΜΜΕ εφάρμοσαν ένα σχέδιο τηλεοπτικής εικονικής πραγματικότητας με μια απόλυτη διαστρέβλωση, με ψεύδη και στημένα "πλάνα αρχείου", με ανιστόρητες περιγραφές (την πτώση της κυβέρνησης Ντε λα Ρούα στο Μπουένος Άϊρες το 2001 και τις τότε μαζικές διαδηλώσεις τις παρουσίαζαν ως διαδηλώσεις του 2012!). Τα ίδια μιντιακά κόλπα εφάρμοσαν οι ντόπιες ολιγαρχίες στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στην Ιρλανδία. Σε ολόκληρη την Ευρώπη έπρεπε το λατινοαμερικάνικο πείραμα να σκοτωθεί "εν τη γενέσει" του.  

Το "μικρόβιο" της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας, το σπάσιμο της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ έπρεπε να "απομονωθεί και να πεθάνει" πριν προλάβει να πολλαπλασιαστεί στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, όπου η καπιταλιστική οικονομική κρίση μετατράπηκε σε μνημόνια, ατελείωτη λιτότητα, φτώχεια και δυστυχία και όπου οι νεότερες γενιές θα πλήρωναν το βαρύτερο φόρο της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης.  

ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

Τα τελευταία 20 χρόνια σημειώθηκαν θεαματικές κοινωνικό-οικονομικές αλλαγές με ταξικό πρόσημο και τεράστιες επιπτώσεις και στην γεωπολιτική σκακιέρα σε παγκόσμιο επίπεδο.  

Η Βραζιλία έγινε μέλος των ΜΠΡΙΚΣ και παγκόσμια δύναμη στην ενέργεια, στην καινοτομία εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μεγάλα υποθαλάσσια βάθη, η 5η ανερχόμενη οικονομία, εκτοπίζοντας την Μεγάλη Βρετανία. Ταυτόχρονα διοργάνωσε το Παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και πήρε το χρίσμα για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, ανοίγοντας ένα τεράστιο κεφάλαιο αδιαφάνειας των μεγάλων έργων, αλλάζοντας κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες, που έφεραν για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια μηδενική ανάπτυξη και οριακή ύφεση.  

Τα σκάνδαλα διαφθοράς κρατικών λειτουργών έφεραν τεράστια απογοήτευση σε εκατομμύρια Βραζιλιάνους, ενώ πυροδοτήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις κατά των πολιτικών της κυβέρνησης. Η ολιγαρχία καραδοκούσε και έθεσε σε εφαρμογή ένα θεσμικό κοινοβουλευτικό πραξικόπημα σε βάρος της προέδρου Ρουσσέφ. Ο νέος προσωρινός πρόεδρος και εκπρόσωπος της ολιγαρχίας Μισέλ Τεμέρ υπόσχεται μεγάλο κύμα ιδιωτικοποιήσεων, νέα φιλο-αμερικανική εξωτερική πολιτική και νέους νεο-φιλελεύθερους ορίζοντες. Ο ίδιος δεν έχει ψηφιστεί από τον λαό, ενώ το πρόγραμμα του ενορχηστρώθηκε από κορυφαίους τραπεζίτες, βιομηχάνους και καναλάρχες μεγάλων δημοσιογραφικών συγκροτημάτων. Η νέα κυβέρνηση του αριθμεί 46 υπουργούς, όλοι τους λευκοί! Σε μια χώρα που ο 49% του πληθυσμού είναι μη λευκοί.  

Νέοι άνεμοι άλλαξαν συσχετισμούς στη κοινωνία, στην πολιτική και στην γεωπολιτική σκακιέρα. Τόσο η επαναστατική αριστερά (Κούβα, Βενεζουέλα), όσο και μια σειρά από αντι-νεοφιλελεύθερες δυνάμεις με σοσιαλδημοκρατικές παραδόσεις, αλλά και αντι-ιμπεριαλιστικές πτυχές, κέρδισαν σειρά εκλογικών αναμετρήσεων τα τελευταία είκοσι χρόνια. Εθνικοποιήθηκαν ενεργειακές πηγές στην Βενεζουέλα, στη Βολιβία, στην Αργεντινή, στο Εκουαδόρ, στη Βραζιλία και όχι μόνο. Το κράτος επένδυσε σε δημόσιες υπηρεσίες, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αναπτύχθηκαν. Η μείωση της ανεργίας έφτασε σε μικρά, μονοψήφια νούμερα, τα κοινωνικά κινήματα και το εργατικό κίνημα σημείωσαν μεγάλες νίκες. Ταυτόχρονα ένα μέρος της άρχουσας τάξης ανά χώρα, προσαρμόστηκε στις νέες πολιτικές πραγματικότητες.  

Στην περίπτωση της Βραζιλίας οι μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες στον τομέα των τροφίμων φρέναραν την αγροτική μεταρρύθμιση, πάγιο αίτημα των κινημάτων των "Εργατών χωρίς Γη", με εκατομμύρια μέλη. Οι πρώτοι συμβιβασμοί έγιναν με μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες και εταιρίες αποψίλωσης των δασών του Αμαζόνιου, που αναζητούσαν νέες κτηνοτροφικές εκτάσεις. Η συγκατοίκηση κυβέρνησης – ΜΜΕ με το τεράστιο μιντιακό συγκρότημα Globo, ήταν οι νέες πραγματικότητες μιας σοσιαλδημοκρατίας, που έχανε όλο και περισσότερο το ριζοσπαστισμό και έβλεπε τον "πολιτικό ρεαλισμό".  

Στη Βενεζουέλα, για μεγάλο διάστημα, η μονοκρατορία των ιδιωτικών ΜΜΕ έμεινε αναλλοίωτη, η παντοκρατορία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και των ιδιωτικών τραπεζών έμεινε απείραχτη. Η μονοπώληση της διατροφικής βιομηχανίας ήταν ανεξέλεγκτη, με τους ολιγάρχες να διαφεντεύουν την παραγωγική αλυσίδα και τις εισαγωγές. Η ακαλλιέργητη γη κυμαινόταν σε ποσοστά άνω του 70%! Οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ σε διατροφικά προϊόντα αυξανόντουσαν αντί να αντικαθίσταται από την εγχώρια παραγωγή στον πρωτογενή τομέα, η ντόπια ολιγαρχία έλεγχε τις τιμές, την διανομή και προχωρούσε σε σαμποτάζ προϊόντων όποτε το επιθυμούσε.  

Τα ελεγκτικά όργανα ατονούσαν ενώ η διαφθορά στον κρατικό μηχανισμό όλο και αυξανόταν. Το κυριότερο, η μονο-παραγωγική πετρελαϊκή εξάρτηση δεν ανατράπηκε και δεν συνδυάστηκε με την ανάπτυξη άλλων τομέων της οικονομίας (τουρισμός, αγροτική οικονομία, αειφόρος ανάπτυξη, εναλλακτικές μορφές ήπιας ενέργειας). Τα τεράστια έσοδα από τις πετρελαϊκές εξαγωγές μειώθηκαν ραγδαία με την νέες μειωμένες παγκόσμιες τιμές του αργού πετρελαίου, που σε μεγάλο βαθμό επιδοτούσε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση προς όφελος των λαϊκών τάξεων, την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη μέσω τεράστιων κοινωνικοπολιτικών προγραμμάτων. Ο προϋπολογισμός της χώρας ανατράπηκε από εξωγενείς αιτίες, καλά σχεδιασμένες. Τα κοινωνικά προγράμματα υποβαθμίστηκαν και ατόνησαν για εκατομμύρια πολίτες. Το βασικότερο, ο επαναστάτης ιστορικός ηγέτης της μπολιβαριανής επανάστασης Ο. Τσάβες ήταν νεκρός. Η ιστορία θα έχει πολλά να πει για αυτήν την απώλεια.  

Η αντεπίθεση ξεκίνησε από νωρίς, υποτιμήθηκε ο ρόλος της καθημερινότητας, της οικονομίας και των μεγάλων αλλαγών που έπρεπε να δρομολογηθούν με ριζοσπαστισμό και αποφασιστικότητα.  

Στην Αργεντινή, παρά τις αρχικές προβλέψεις πολλών επικριτών των αριστερών Περονιστών, μετά τον θάνατο του Ν. Κίρχνερ η ριζοσπαστική ορμή στις κοινωνικές πολιτικές και την εξωτερική πολιτική συνεχίστηκε από την Κριστίνα Κίρχνερ. Υπήρξαν όμως και λάθος στρατηγικές, όπως στην οικονομική ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού μοντέλου. Η μεγάλη μείωση της κτηνοτροφικής παραγωγής και της αγροτικής οικονομίας προς όφελος των εξαγωγών της μεταλλαγμένης σόγιας έφερε τεράστια έσοδα, παραβλέποντας τον ρόλο των μεγάλων γαιοκτημόνων που χειραγωγούσαν τις οικονομικές στρατηγικές της χώρας.  

Η παρουσία και η διόγκωση της δύναμης του μιντιακού κολοσσού "Grupo Clarín" προετοίμαζε το έδαφος για την επάνοδο του νεοφιλελευθερισμού.  

Οι εργατικές διεκδικήσεις δυνάμωσαν αφού το οικονομικό μοντέλο είχε οριακές αναπτυξιακές παραμέτρους. Η Κίνα αναδεικνύεται σε βασικό οικονομικό εταίρο, αυξάνοντας το αρνητικό οικονομικό ισοζύγιο συναλλαγών σε βάρος της Αργεντινής.  

Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός δεν θα έχανε αυτή την μεγάλη ευκαιρία σε Βενεζουέλα, Βραζιλία και Αργεντινή, τρεις χώρες που είχαν ξεκινήσει ένα ταξίδι στη πολιτική χειραφέτηση από τον ιμπεριαλισμό. Μελέτησε τα λάθη και τις παραλείψεις των κυβερνήσεων και προετοίμαζε σχέδια θεσμικής ανατροπής τους. Αυτή τη φορά τα τανκς και οι σφαίρες δεν θα έκαναν τη βρώμικη δουλειά. Το έργο είχε σκηνοθετηθεί από τα πανίσχυρα ΜΜΕ και οι μαριονέτες πολιτικοί είχαν προετοιμαστεί για το ρόλο τους.  

Δικαστήρια στήνονται για απερχόμενους προέδρους, τα παγκόσμια πανίσχυρα ΜΜΕ κάνουν "πάρτι". Θεωρούν και εκτιμούν ότι τελειώνουν με λαούς που κέρδισαν τη ουτοπία, όπως θα έλεγε ο Εδουάρδο Γκαλεάνο. Κάνουν λάθος. Οι ήττες είναι συγκυριακές και δεν έχουν στρατηγικό χαρακτήρα για την αριστερά. Τα κινήματα ανασυντάσσονται και αναπτύσσονται. Η αριστερά οφείλει να αναστοχαστεί, να ανασυγκροτηθεί σε μια νέα παγκόσμια δύναμη.  

Στην Ελλάδα είμαστε μάρτυρες αυτής της νέας πραγματικότητας. Η δήθεν αριστερά του "ρεαλισμού" συνθηκολόγησε, ενέδωσε, μεταλλάχτηκε. Έγινε νεο-μνημονιακή και διαχωρίζει πλέον το "καλό μνημόνιο" από το "κακό". Η αριστερά των αγώνων που δεν περιμένει την "Δευτέρα παρουσία" οφείλει να ανασυγκροτηθεί και να αντεπιτεθεί. Με πρόγραμμα, όραμα, αποφασιστικότητα, αντοχή και νεανική προμετωπίδα.  

Ήδη οι δρόμοι του Ρίο, του Σάο Πάολο, του Μπουένος Άιρες και άλλων πόλεων πλημμυρίζουν από διαδηλωτές που πολεμούν για το δίκαιο και την αποτροπή της νέας ιμπεριαλιστικής επίθεσης. Η Ελλάδα των πλατειών μπορεί να ξαναγίνει η ατμομηχανή της μεγάλης ανατροπής και στην πατρίδα μας. Η αλληλεγγύη της παγκόσμιας αριστεράς είναι προϋπόθεση για την αποτροπή νέας ιμπεριαλιστικής χειραγώγησης στην Λατινική Αμερική.  

Σήμερα στην Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο γινόμαστε μάρτυρες θεσμικών και κοινοβουλευτικών πραξικοπημάτων σε εξέλιξη σε χώρες που οι λαοί τους επέλεξαν με δημοκρατικό τρόπο άλλους δρόμους κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης.

Εξάλλου και στη Ελλάδα το 4^ο- διαρκές μνημόνιο είναι και αυτό συνταγματικό, θεσμικό, κοινοβουλευτικό πραξικόπημα. Αυτές τις μέρες δοκιμάζουν στην ήπειρο που γέννησε και γεννά επαναστάτες "ποιοτικότερα" πραξικοπήματα.  

Τα εγχώρια παπαγαλάκια και το νεο-μνημονιακό μπλοκ θα παίξουν το γνωστά τους συνθήματα. Από το "Μένουμε Ευρώπη", για το οποίο πήραν δυναμική λαϊκή απάντηση με το ιστορικό ΟΧΙ του 62%, τώρα, ενδεχόμενα σε πολύ σύντομο διάστημα, θα εισπράξουν την λαϊκή οργή και την ενότητα ενός λαού που συνεχίζει να έχει ιστορική μνήμη. Ενός λαού που είναι τραυματισμένος και νιώθει προδομένος. Ενός λαού που θα σηκωθεί ξανά στα πόδια του. Μιας νεολαίας που στον εφιάλτη της ανεργίας και της μετανάστευσης συνεχίζει να τραγουδά, να ερωτεύεται και να αγωνίζεται.  

Μπορεί κάποιος υπουργός που νιώθει υπερήφανος για τα νέα μέτρα να χλευάζει και να περιμένει σεισμούς που δεν έρχονται. Να ξέρει όμως ότι οι κοινωνικές και πολιτικές ανατροπές είναι απρόβλεπτες. Την τελευταία λέξη την είχε και θα την έχει πάντα ο λαός. 

  

*Μέλος της προσωρινής ΠΓ της ΛΑ.Ε, συντονιστής Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων της ΛΑ.Ε, πρώην Αν. Υπουργός Εθνικής Άμυνας

Τρίτη 17 Μαΐου 2016