O Σόϊμπλε θέλει την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης

«….Το κρίσιμο ερώτημα που εγείρεται είναι πως θα αντιδράσει ο πρωθυπουργός εάν λόγω της μαζικής διαφωνίας κινδυνεύσει να χάσει τον πολιτικό έλεγχο; Θα υπαναχωρήσει ή θα κάνει το άλμα που του ζητούν οι αντίπαλοί του να εγκαταλείψει όσους διαφωνούν, να περάσει τη συμφωνία από τη Βουλή με τις ψήφους μνημονιακών κομμάτων και να σχηματίσει μία νέα κυβέρνηση, συμμαχώντας με το Ποτάμι κι όχι μόνο….» 

του Σταύρου Λυγερού

πηγη :  ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Αυτή τη φορά δεν πρόκειται για σχήμα λόγου. Ο χρόνος τελειώνει. Στις 5 Ιουνίου η Αθήνα πρέπει να πληρώσει στο ΔΝΤ την πρώτη από τις τέσσερις δόσεις του επόμενου μήνα συνολικού ύψους 1,5 δισ. Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της εάν εντωμεταξύ δεν έχει με κάποιον τρόπο χρηματοδοτηθεί. Κατά την ίδια πηγή, το μήνυμα έχει σταλεί και στους δανειστές, ενώ αυτή τη φορά δεν υπάρχουν κάπου διαθέσιμα ή κρυμμένα κονδύλια για να λύσουν το πρόβλημα.

Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η συμφωνία πρέπει να επιτευχθεί εγκαίρως, προκειμένου να αποφευχθεί η αθέτηση πληρωμών. Εκτός κι αν η ερώτηση του Μαριά προς τον Ντράγκι ανοίξει μία άλλη διέξοδο. Ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής επικαλείται κανονισμό, που προβλέπει πως κατ’ εξαίρεσιν η ΕΚΤ μπορεί να χρηματοδοτήσει χώρες-μέλη για να αποπληρώσουν χρέος ειδικά προς το ΔΝΤ.

Από νομικής απόψεως, η μη αποπληρωμή μίας δόσης προς το ΔΝΤ δεν ισοδυναμεί αυτομάτως με κήρυξη της Ελλάδας σε καθεστώς χρεοκοπίας. Είναι προφανές, όμως, πως θα προκαλέσει μία ανεξέλεγκτη αρνητική δυναμική. Θα έχουμε νέο κύμα απόσυρσης καταθέσεων και φυγής κεφαλαίων που αναπόφευκτα θα αποσταθεροποιήσει το ήδη εύθραυστο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Αυτός είναι ο λόγος που ο Δραγασάκης ζητάει συμφωνία στο επίπεδο των εμπειρογνωμόνων πριν από τη σύνοδο κορυφής στη Ρίγα (21-22 Μαϊου). Κι αυτό, ώστε στη συνάντηση που θα έχει εκεί ο Τσίπρας με τη Μέρκελ και άλλους ηγέτες να μπει και η άτυπη πλην ισχυρή σφραγίδα στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, αυτό κρίνεται απαραίτητο, επειδή στην Αθήνα έχουν περιέλθει πληροφορίες πως τα γεράκια με επικεφαλής τον Σόιμπλε, συνεπικουρούμενα από τον Τόμσεν του ΔΝΤ, επιδιώκουν να τορπιλίσουν την επίτευξη έστω και ενός ετεροβαρούς συμβιβασμού

. Γι’ αυτό και στις διαπραγματεύσεις προβάλουν ολοένα και πιο υπερβολικές απαιτήσεις.

Στόχος τους είναι ή να οδηγήσουν την κυβέρνηση Τσίπρα σε άνευ όρων παράδοση ή να εξωθήσουν την Ελλάδα σε αθέτηση πληρωμών και κατ’ επέκτασιν στην πρόκληση οικονομικού πανικού. Ας σημειωθεί πως ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών έχει αναφερθεί στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ελλάδας (εντός της Ευρωζώνης) και το επιτελείο του έχει επεξεργασθεί μέτρα διαχείρισης αυτού του σεναρίου.

Τα γεράκια του ευρωιερατείου θεωρούν πως κατ’ αυτό τον τρόπο θα στρέψουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού εναντίον της κυβέρνησης Τσίπρα, υποχρεώνοντάς την έστω και τότε να "ξεβρακωθεί" πολιτικά και να αποδεχθεί την εξαιρετικά επώδυνη συμφωνία που προωθούν. Εάν και τότε αρνηθεί να παραδοθεί, θα αποσταθεροποιηθεί, γεγονός που πιστεύουν πως θα ανοίξει την προοπτική για αναδιάταξη του εγχώριου πολιτικού σκηνικού κατά πως τους συμφέρει.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός έχει δημοσίως προειδοποιήσει πως εάν βρεθεί οριστικά αντιμέτωπος με απαιτήσεις που συνιστούν παράδοση θα προκηρύξει δημοψήφισμα. Συνεργάτες του υπογραμμίζουν πως ελπίζει και κάνει ό,τι μπορεί για να μη φθάσει σ’ αυτό το σημείο. Προσθέτουν, όμως, πως οι εξελίξεις δεν εξαρτώνται μόνο από την Αθήνα. Εάν δεν του αφήσουν ανοικτή άλλη διέξοδο, το δημοψήφισμα θα καταστεί μονόδρομος.

Κατά τις ίδιες πηγές, το ερώτημα θα είναι ναι ή όχι στο τελεσίγραφο των δανειστών. Ο Τσίπρας θα προτρέψει τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν όχι. Θα δηλώσει, μάλιστα, πως εάν το τελεσίγραφο γίνει αποδεκτό από τον λαό, η κυβέρνησή του θα παραιτηθεί επειδή δεν είναι διατεθειμένη να εφαρμόσει ακραίες μνημονιακές πολιτικές.

Αξίζει να αναφερθεί πως εδώ και περίπου 10 ημέρες ο Σόιμπλε εμφανίζεται δημοσίως πολύ ανοικτός στο ενδεχόμενο προκήρυξης δημοψηφίσματος στην Ελλάδα. Πανομοιότυπες δηλώσεις έχουν κάνει μετά από αυτόν και άλλα μέλη του Eurogroup, επιβεβαιώνοντας πως πρόκειται για γραμμή.

Στο μέγαρο Μαξίμου δεν πιστεύουν ότι πρόκειται για πολιτική μπλόφα, ότι τα γεράκια κάνουν τέτοιες δηλώσεις για να στείλουν το μήνυμα πως το δημοψήφισμα δεν αποτελεί διαπραγματευτικό όπλο της Αθήνας. Σύμφωνα με συνεργάτες του, ο Τσίπρας έχει πληροφορίες πως ο Σόιμπλε και οι σύμμαχοί του έχουν αποφασίσει να φθάσουν στα άκρα. Εάν δεν καταφέρουν να κάμψουν την όποια αντίσταση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, θα εξωθήσουν την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης.

Δεν είναι τυχαίο πρόσφατο κυβερνητικό ενημερωτικό σημείωμα που έκανε λόγο για σχέδιο διαίρεσης της Ευρώπης, προσθέτοντας, όμως, πως οι παράγοντες που το προωθούν είναι μειοψηφία. Είναι η δεύτερη φορά που το μέγαρο Μαξίμου χωρίζει και δημοσίως τους δανειστές σε δύο τάσεις.

Η πρώτη είναι τα γεράκια του ευρωιερατείου με επικεφαλής τον Σόιμπλε, τα οποία συμπλέουν με το ΔΝΤ όσον αφορά την επιβολή ακραίων μέτρων λιτότητας. Το ίδιο είχε συμβεί και τους τελευταίους μήνες της κυβέρνησης Σαμαρά. Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμη μία διευκρίνιση. Το περιβόητο email Χαρδούβελη ήταν διαπραγματευτική θέση κι όχι συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Τρόικας. Συμπεριλάμβανε όσα από τα προαπαιτούμενα της 5^ης αξιολόγησης του Μνημονίου είχε αποδεχθεί η κυβέρνηση Σαμαρά. Η Τρόικα δεν είχε ποτέ συμφωνήσει να κλείσει την 5^η αξιολόγηση στη βάση του email Χαρδούβελη.

Η δεύτερη τάση στους κόλπους του ευρωιερατείου είναι οι υποστηρικτές ενός (ετεροβαρούς) συμβιβασμού με εμφανή εκπρόσωπο τον Γιούνκερ. Είναι αυτός που διαπραγματεύεται με τον Έλληνα πρωθυπουργό και σε μεγάλο βαθμό του υποδεικνύει κινήσεις. Ο πρόεδρος της Κομισιόν δεν δρα μόνος του. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες συνεννοείται με την Μέρκελ, τον Ολάντ και τον Ντράγκι, χωρίς αυτό να σημαίνει πως πάντα ενεργεί σε συμφωνία μαζί τους.

Στόχος του Γιούνκερ (και της Αθήνας) είναι να κλειδώσει μία ενδιάμεση συμφωνία, στη βάση των συγκλίσεων που έχουν ήδη επιτευχθεί. Έτσι η Ελλάδα θα εξασφαλίσει η αναγκαία μερική χρηματοδότηση για να αποφευχθεί η αθέτηση πληρωμών και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Φαίνεται, μάλιστα, ότι προς αυτή τη λύση προσανατολίζεται και ο Ντάισελμπλουμ. Αντιθέτως, τα γεράκια απαιτούν συμφωνία στη βάση των προαπαιτούμενων της 5^ης αξιολόγησης πριν εκταμιευθεί έστω και ένα ευρώ και βεβαίως πριν συζητηθεί οτιδήποτε άλλο, όπως η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Ο λόγος που ο πρόεδρος της Κομισιόν κινείται κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν είναι η συμπάθειά του για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Είναι η εκτίμησή του πως η ανελαστική τακτική του Σόιμπλε συνιστά πολιτικό τυχοδιωκτισμό, με την έννοια ότι οδηγεί σε ρήξη, η οποία θα θέσει την Ευρωζώνη σε περιττή δοκιμασία.

Η εκλογική νίκη των Συντηρητικών στη Βρετανία και η επιβεβαίωση της δέσμευσης του Κάμερον για διεξαγωγή το 2017 δημοψηφίσματος (με ερώτημα την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ) είναι ένας πρόσθετος λόγος που ωθεί τους μετριοπαθείς του ευρωιερατείου προς την κατεύθυνση ενός συμβιβασμού με την κυβέρνηση Τσίπρα για να κλείσει το ελληνικό μέτωπο.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, αυτή τη στιγμή η εικόνα των διαπραγματεύσεων έχει ως εξής:

·       Για τον ΦΠΑ, είχε διαφανεί σύγκλιση σ’ ένα χαμηλό συντελεστή της τάξεως του 6,5% για τα απολύτως απαραίτητα και σ’ ένα υψηλό συντελεστή της τάξεως 18% τα υπόλοιπα. Υπήρχε συμφωνία, μάλιστα, να δοθεί κίνητρο για χρήση πλαστικού χρήματος. Πιο συγκεκριμένα, όσοι πληρώνουν με κάρτα θα πληρώνουν ΦΠΑ 15% αντί για 18%. Με το επιχείρημα ότι το δημόσιο δεν θα έχει με αυτούς τους συντελεστές αυξημένα έσοδα, οι δανειστές πιέζουν για ενιαίο υψηλό συντελεστή 23%, ενώ συζητείται και το σενάριο τριών συντελεστών.

·       Στο μέτωπο των εργασιακών σχέσεων, το νομοσχέδιο του Σκουρλέτη μάλλον θα τροποποιηθεί. Η κυβέρνηση αποκλείει τις ομαδικές απολύσεις, πιέζεται να μη νομοθετήσει έστω και τη σταδιακή επαναφορά του κατώτατου μισθού και συζητάει μία ενδιάμεση φόρμουλα για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, η οποία θα διαμορφωθεί από κοινού με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας.

·       Ενώ φαινόταν πως θα συμφωνηθεί για φέτος πρωτογενές πλεόνασμα όχι μικρότερο του 1,5% του ΑΕΠ, οι δανειστές απαιτούν πάνω από 2,5% και πάνω από 3% για το 2016. Ένα δεύτερο σενάριο είναι για τη διετία το πρωτογενές πλεόνασμα να είναι χαμηλότερο, αλλά για το 2017 και μετά να είναι πολύ υψηλότερο. Η ελληνική πλευρά είναι διατεθειμένη να φθάσει μέχρι το πολύ 2% και για φέτος και για το 2016.

·       Η κυβέρνηση αποδέχεται δημοσιονομικό κενό της τάξεως των 2,5 δισ, αλλά οι δανειστές απαιτούν πολύ μεγαλύτερο. Είναι δεδομένο πως η κατάργηση φόρων έχει εγκαταλειφθεί. Απλώς, η κυβέρνηση επιδιώκει οι νέοι φόροι να πλήξουν κυρίως τα μεγάλα εισοδήματα.

·       Στο μέτωπο του ασφαλιστικού η ελληνική πλευρά συμφωνεί με την (με κάποιες εξαιρέσεις) κατάργηση των πρόωρων συντάξεων. Αρνείται κατηγορηματικά, όμως, να εφαρμόσει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος για τις επικουρικές συντάξεις, η οποία θα οδηγούσε σε δραστική συρρίκνωσή τους. Επίσης αρνείται να εφαρμόσει και τον μνημονιακό τρόπο υπολογισμού των κυρίων συντάξεων, ο οποίος οδηγεί σε σταδιακές μειώσεις. Και βεβαίως ούτε καν συζητάει την επιβολή ρήτρα μηδενικού ελλείμματος για τις κύριες συντάξεις που ζητούν οι δανειστές. Εάν ίσχυε τέτοια ρήτρα, εάν δηλαδή το κράτος έπαυε να χρηματοδοτεί τα ασφαλιστικά ταμεία, οι κύριες συντάξεις θα συρρικνώνονταν σε τέτοιο βαθμό που θα καθιστούσαν αδύνατη την επιβίωση της μεγάλης πλειονότητας των συνταξιούχων. Ας σημειωθεί ότι η ελληνική πλευρά θα δώσει τη μάχη των διαπραγματεύσεων με βάση τη μελέτη-σχέδιο που εκπονεί ο καθηγητής Ρομπόλης (σύμβουλος του Δραγασάκη) και η οποία προβλέπει χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος από πολλές τρίτες πηγές.

·       Η κυβέρνηση θα προχωρήσει τις δρομολογημένες ιδιωτικοποιήσεις, αλλά θα αλλάξει τους όρους. Ο τρόπος που θα κινηθεί θα εξαρτηθεί καθοριστικά από το εάν θα επιτευχθεί συμφωνία. Το δημόσιο, πάντως, θα κρατήσει ένα ποσοστό, αν και όχι όσο επεδίωκε αρχικά. Αυτό που θεωρεί κόκκινη γραμμή είναι πως ένα μεγάλο τμήμα των εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις (της τάξεως του 50%) θα πηγαίνει στον κουμπαρά για τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος. Ειδικά για τον ΟΛΠ, η παραχώρηση και του πρόσθετου πακέτου μετοχών στην Cosco θα εξαρτηθεί από το εάν η Κίνα διευκολύνει χρηματοδοτικά την Ελλάδα, αγοράζοντας πολύ μεγαλύτερη ποσότητα εντόκων.

Για το μέγαρο Μαξίμου, όμως, πρόβλημα δεν είναι μόνο οι δύσκολες διαπραγματεύσεις με τους δανειστές. Είναι και η διαχείριση των εσωκομματικών (και ενδοκυβερνητικών) αντιδράσεων που προκαλούν οι μεγάλες υποχωρήσεις όχι μόνο από το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, αλλά και από τις προγραμματικές δηλώσεις.

Κάνουν λάθος όσοι θεωρούν πως αντιδράσεις θα προκύψουν μόνο από την Αριστερή Πλατφόρμα. Έντονες αντιδράσεις εκδηλώνονται και από άλλες εσωκομματικές πτέρυγες, ακόμα και από δεδηλωμένους εσωκομματικούς υποστηρικτές του Τσίπρα, από στελέχη της προεδρικής πλειοψηφίας.

Η οξύτατη κριτική που ο Δραγασάκης δέχθηκε στην Πολιτική Γραμματεία είναι ενδεικτική του κλίματος που επικρατεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα πιο ενδεικτική είναι η χωρίς περιστροφές ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά το πέρας της συνεδρίασης. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αντιδράσεις θα εκδηλωθούν με πολύ πιο έντονο τρόπο στην επικείμενη σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής και αναμένεται να προσλάβουν καταιγιστικές διαστάσεις όταν οι παραβιάσεις των κόκκινων γραμμών αποτυπωθούν σε συμφωνία. Είναι αξιοσημείωτο πως προειδοποιητικές βολές έχουν ρίξει και στελέχη των ΑΝΕΛ.

Η παροιμιώδης και όχι πάντα βάσιμη αισιοδοξία του Τσίπρα δεν είναι καθόλου σίγουρο πως αυτή τη φορά θα επιβεβαιωθεί. Η ασάφεια που επικρατεί όσον αφορά το ακριβές περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων και κατ’ επέκτασιν την πορεία της χώρας προκαλεί πολυγλωσσία στο κυβερνητικό στρατόπεδο, η οποία με τη σειρά της έχει θολώσει το πολιτικό τοπίο. Εάν, μάλιστα, επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες ότι αρκετοί βουλευτές της συμπολίτευσης είναι αποφασισμένοι να καταψηφίσουν μία συμφωνία (εάν τελικώς επιτευχθεί) που θα παραβιάζει τόσο κατάφωρα τις κόκκινες γραμμές, το τοπίο θα γίνει ακόμα πιο θολό.

Το κρίσιμο ερώτημα που εγείρεται είναι πως θα αντιδράσει ο πρωθυπουργός εάν λόγω της μαζικής διαφωνίας κινδυνεύσει να χάσει τον πολιτικό έλεγχο; Θα υπαναχωρήσει ή θα κάνει το άλμα που του ζητούν οι αντίπαλοί του να εγκαταλείψει όσους διαφωνούν, να περάσει τη συμφωνία από τη Βουλή με τις ψήφους μνημονιακών κομμάτων και να σχηματίσει μία νέα κυβέρνηση, συμμαχώντας με το Ποτάμι κι όχι μόνο. Το περιβάλλον του το αποκλείει, αλλά η δυναμική των γεγονότων αναμένεται να του θέσει επώδυνα διλήμματα.

Για να ξεπεράσουν τον σκόπελο, στο μέγαρο Μαξίμου συζητούν και παραδοσιακούς κοινοβουλευτικούς ελιγμούς, όπως η κατάθεση πρότασης για ψήφο εμπιστοσύνης. Θεωρούν ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα κλείσουν την πόρτα σε διαφοροποιήσεις βουλευτών στην επίμαχη ψηφοφορία για την έγκριση της συμφωνίας (εάν τελικώς επιτευχθεί). Κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο πως ένας τέτοιος ελιγμός θα φέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα σ’ ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.

Η κατάσταση ενδεχομένως να περιπλεχθεί και από τη στάση του Βαρουφάκη. Ο παραγκωνισμός του, σε συνδυασμό με τη δημόσια προειδοποίησή του πως δεν πρόκειται να υπογράψει μία κακή συμφωνία, τον καθιστούν δυνάμει απρόβλεπτη μεταβλητή στη συνάρτηση των πολιτικών εξελίξεων.

Πολλά, πάντως, θα κριθούν από τον τρόπο που οι πολίτες θα δεχθούν τη συμφωνία. Το κλίμα που επικρατεί σήμερα τους έχει ωθήσει να κάνουν πολλές εκπτώσεις όσον αφορά τις προσδοκίες τους. Εάν η υπό διαπραγμάτευση συμφωνία δεν επιβαρύνει αισθητά την ήδη δύσκολη θέση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και αφήνει ελπίδες για μία σταθεροποίηση της οικονομίας και μία βελτίωση το 2016 κατά πάσα πιθανότητα θα υπάρξει ανοχή.

Σ’ αυτή την περίπτωση, ο Τσίπρας θα έχει τα πολιτικά περιθώρια να χειρισθεί αποτελεσματικά το εσωτερικό μέτωπο. Εάν, όμως, η κοινωνία διαβάσει τη συμφωνία σαν επιστροφή σ’ ένα ακόμα πιο δύσβατο μνημονιακό μονοπάτι και οι δημοσκοπήσεις αντί για ανακούφιση καταγράψουν κύμα δυσαρέσκειας, ο Τσίπρας θα έχει την τύχη όποιου πατάει σε δύο βάρκες: θα πέσει στη θάλασσα.