Η βιογραφία ενός προϊόντος

Του Γιάννη Σχίζα
Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 15.5.15

Το λάδι είναι ίσως  το διασημότερο τρόφιμο  στον  ελληνικό χώρο . Το δέντρο από το οποίο προέρχεται κρίθηκε  άξιο «ιστόρησης»  από την Τατιάνα Σταύρου στο  βιβλίο   «Ελιά, η βιογραφία ενός δένδρου». Το βιβλίο είχε λαογραφικό, ιστορικό, λογοτεχνικό  χαρακτήρα,  γραφόταν δε  με διαλλείματα  επί 4 δεκαετίες.  Στις σελίδες του  δεν φιλοξενούνται  επεισόδια όπως αυτό επί ΠΑΣΟΚ  της δεκαετίας του 80, με Υπουργό  Γεωργίας  τον Ποτάκη, όταν προτεινόταν  ως αναδιάρθρωση η εκρίζωση ενός εκατομμυρίου ελαιόδενδρων  με στόχο  την καλλιέργεια αβοκάντο ! Επίσης  δεν περιεχόταν   ένα  επεισόδιο της πρώτης δεκαετίας του αιώνα μας, όταν οι Ευρωπαϊκές επιδοτήσεις- άκρως επιπόλαια και παρά τα  συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελιάς στον νοτιοελλαδίτικο χώρο -  ευνοούσαν ελαιώνες στο οπουδήποτε , με αποτέλεσμα να προκαλούν  την κριτική περιβαλλοντικών οργανώσεων και μελετητών (WWF και Δημήτρης Μπούσμπουρας)….

   Στις ημέρες μας  δυο  κύρια γεγονότα επιβάλλουν τον αναστοχασμό στις ποικίλες προσφορές του βιογραφούμενου  είδους: Είναι  ένα εξωστραφές γεγονός, με θέμα την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου, κι ακόμη ένα  εσωστραφές, με θέμα τον ιστορικό ελαιώνα των Αθηνών.

Η εκδήλωση «Εξαγωγές ελαιολάδου- προοπτικές και δυνατότητες» το διήμερο 16-17 Μαϊου αυτοσυστήνεται – καθόλου άδικα - ως «φυγή προς τα μπρος». Το ελαιόλαδο είναι μάλλον άγνωστο στην υπόλοιπη Βαλκανική χερσόνησο  , όπου συνηθέστατα  τα υγρά που προτείνονται ως συνοδευτικά της σαλάτας έχουν τη διατροφική αξία  μηχανέλαιου παραδοσιακής βέσπας !

 Πρόκειται φυσικά για σπορέλαια, που παράγονται με τη διαμεσολάβηση του εξάνιου, ενός υποπροϊόντος της διύλισης του πετρελαίου.

  Μια χώρα που θα έμπαινε «με το σπαθί της» στις βαλκανικές και κεντροευρωπαϊκές αγορές   επιχειρηματολογώντας ουσιαστικά και χωρίς τα «συνήθη» και  αν-ούσια  διαφημιστικά ευφυολογήματα,  θα μπορούσε να πείσει τους πάντες   για ένα προϊόν ποιοτικό,  με αντιοξειδωτικές, αντιχοληστερινικές και καλωπιστικές   ιδιότητες.  Θα μπορούσε να κάνει  τεράστιο οικονομικό σουξέ και με την ανάδειξη και άλλων ποιοτικών προϊόντων, ενδεχομένως φτάνοντας και την Ολλανδία, που είναι μεγάλος παραγωγός αγροτικών προϊόντων παρά το ότι έχει  μισή έκταση από την Ελλάδα.

Πριν λίγα χρόνια, πολλοί άνθρωποι  μάζευαν  ελιές από τα ελαιόδεντρα του Αττικού Άλσους , στη καρδιά του λεκανοπεδίου. Η υπόθεση είχε κάτι από το κινηματογραφικό έργο του Νίκου Παναγιωτόπουλου, που βασιζόταν  στο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου «Τα οπωροφόρα της Αθήνας» : Οι άνθρωποι αξιοποιούσαν το δημόσιο προϊόν ενός δημόσιου χώρου, που ευτυχώς έτυχε  μη κομπλεξικής διαχείρισης από έναν Αθηναίο δήμαρχο όπως ο Αντώνης Τρίτσης, ο οποίος   προτίμησε τις φυτεύσεις ελαιοδέντρων  ενώ τα δημαρχιακά ήθη εκείνης της εποχής ευνοούσαν τα «ταχυαυξή» και γκλαμουροειδή είδη . Παρ’ όλα αυτά θα ήταν άδικο  να μην σημειώσουμε ότι  επί δημαρχίας Μπέη στην Αθήνα χρησιμοποιήθηκαν αγριελιές  για τη φύτευση των κυκλοφοριακών νησίδων  , λόγω των απορρυπαντικών  ιδιοτήτων του συγκεκριμένου δέντρου….

Μέσα σε συνθήκες κρίσης και υπαρξιακής αγωνίας της χώρας, έχουν λιγοστέψει εκείνοι που δίνουν σημασία σε μια οικολογική «Αρχή» που καταξιώθηκε  ως αφετηρία  προστασίας της ποιότητας ζωής. Είναι η αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει», και μάλιστα με τον  «ντουμπλ φας» (διπλής όψεως) χαρακτήρα της: «Ο απορρυπαίνων να πληρώνεται» !

Στη τελευταία   υποκατηγορία αναφέρεται  ο Ελαιώνας των Αθηνών – μόνο που  εδώ θα έπρεπε να «πληρώνεται»  από μια δημόσια εξουσία ικανή να αντιπαρέρχεται τις νεαντερντάλιες ντιρεκτίβες του νεοφιλελευθερισμού και να αμείβει διαδικασίες, χώρους και ανθρώπους , με βάση την προσφορά τους.  Παρήγορο πάντως είναι το ότι  αυτή η παραγκωνισμένη βάναυσα έως ύποπτα  περιοχή των 9000 στρεμμάτων ,   με περίγυρο 5 δήμους και σύνορα  μόλις 2,5 χιλιόμετρα  από την Ακρόπολη  ,  ενέπνευσε πρόσφατα ένα πολιτιστικό και καλλιτεχνικό πολυγεγονός, όπως το  "ELΑΙωNAS Festival 2015…..