Τόσοι και τόσα είχαν την «Ημέρα» τους, τώρα πλέον
και η αυτοκτονία έχει την 10η Σεπτεμβρίου, ύστερα από απόφαση
της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.
Ο αυτοχειριασμός 1 εκατομμυρίου ανθρώπων ετησίως σε όλο τον κόσμο,
είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό φαινόμενο
ψυχικής ανέχειας . Στις Ινδίες η Βαντάνα Σίβα, γνωστή για τους αγώνες
της ενάντια στη σύγχρονη αποικιοκρατία των μεγάλων εταιρειών, αναφέρεται στις χιλιάδες
των αυτοκτονημένων αγροτών, που
πιάστηκαν στις μυλόπετρες της αγοράς και
των χρεών προς το τραπεζικό σύστημα. Στην Ελλάδα είπαμε πολλά και διάφορα στη
πρόσφατη περίοδο, σχετικά με τους πολίτες που έβαλαν τέλος στην ύπαρξή τους – άλλοτε λόγω φτώχειας,
άλλοτε λόγω ματαίωσης των (οικονομικών) προσδοκιών μιας ολόκληρης ζωής. Στη πρώτη περίπτωση η συμπάθειά μας
και το αίσθημα ενοχής για την μη
αποτροπή του αυτοχειριασμού, ήταν δεδομένα. Στη δεύτερη περίπτωση κληθήκαμε
συχνά να καταλάβουμε την έσχατη απελπισία από τη ματαίωση μιας «ζωής χαρισάμενης»,
που ξανοιγόταν μπροστά σε ανθρώπους κάποιας
οικονομικής επιφάνειας : Ήταν
μόνο η απώλεια ενός μέλλοντος ανέσεων, ή
επί πλέον και ένα «σύνδρομο» απογοητεύσεων και απορρίψεων από τον περίγυρό τους;
Σε κάθε περίπτωση, το
φαινόμενο αξιώνει από την κοινωνία μια ερμηνευτική διείσδυση στο βάθος
του. Αξιώνει κάτι περισσότερο από «γραμμές στήριξης υποψηφίων αυτοχειριασμού»,
από ψύχραιμες στατιστικές και από αυτοκυριαρχημένους αναλυτές , που στη θέση
της αυτοκτονίας θα μπορούσαν κάλλιστα να αναλύουν τις τιμές των ροδάκινων στην
ευρωπαϊκή αγορά. Σίγουρα, κάθε
θεραπευτική παρέμβαση απαιτεί
μια ψυχολογική αποστασιοποίηση του
θεραπευτή από τον θεραπευόμενο, και από την άποψη αυτή η κατάδυση στα ενδότερα
της απόγνωσης – που είναι η βάση της αυτοκτονίας – χρειάζεται ψυχραιμία
και ψύχραιμους. Όμως η
μερική βίωση της απόγνωσης, η ψυχολογική «μέθεξη» των μη απελπισμένων με
τους απελπισμένους , μπορεί να συμβάλλει
σε μια γενικότερη και εμπνευσμένη
πολιτική αποτροπής . Κι ακόμη σε έναν
γενικότερο κοινωνικό
παραδειγματισμό, περί της ματαιότητας του αυτοκαταστρέφεσθαι….
Προφανώς υπάρχει η ανάγκη ενός δημόσιου διαλόγου, ανάμεσα σε
ανθρώπους διαφόρων ειδικοτήτων και ευαισθησιών, με τη συμμετοχή του ευρύτερου
κοινού και με την έκθεση/ανάλυση κάθε δυνατής περιπτωσιολογίας. Μέσα σε αυτό το διάλογο θα είχαν θέση όλες οι
απόψεις που ορθώνουν μια διαφορετική στάση ζωής απέναντι στην αυτοκαταστροφή,
δείχνοντας ότι η ελπίδα ούτε καν πεθαίνει τελευταία, αλλά συζεί με τον άνθρωπο : Κατά πως έλεγαν οι Ρωμαίοι, « Dum spiro spero» – όσο αναπνέω ελπίζω…..
Όταν σκέπτομαι την αυτοκτονία είναι αδύνατο να παρακάμψω
ένα ποίημα μεγάλων διαστάσεων, που πραγματεύεται τη διαλεκτική αυτοκαταστροφής και αυτοερωτισμού. Είναι
το πόνημα του Αντώνη Αντωνάκου με τον
υπότιτλο «Ποιητική μονογραφία περί
αυτοχειρίας και αυνανισμού», που περιγράφει – ομολογουμένως με μεγάλη δόση
αστεϊσμών – τη σχέση δυο σημαντικών φαινομένων της ζωής. Και που τελικά εγκαλεί τους πάντες για την αυθεντική ζωή που
χάνουν, είτε ως αυτόχειρες («εστιάζοντας στην πληγή και στον πόνο που σπέρνουν
στους άλλους») είτε ως αυνανιστές, ως
«κοινωνικοί επαναστάτες εντός της οικίας τους»….
