ΟΙ ΜΗΧΑΝΟΒΙΟΙ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ

Εδώ και πολλά χρόνια ασχολούμαι με την καταστρεπτική παρουσία των μηχανόβιων μέσα στα δάση : Εκκινώντας από την αυτονόητη θέση, ότι το «πεδίο όχλησης» που δημιουργούν οι μοτοσυκλέτες είναι κατά πολύ μεγαλύτερο του μικρού όγκου που καταλαμβάνουν στο χώρο. Σε κάποια εκδοτικά σημειώματα του περιοδικού ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ έχω θέσει το ζήτημα της ανταγωνιστικής ή εχθρικής «συνύπαρξης» του τοπίου με τον ήχο(ή θόρυβο…): Λαμβανομένου υπόψη ότι «το τοπίο δεν είναι ‘‘πράγμα’’ αλλά σχέση» *, είχα υποστηρίξει ότι η διαταραχή της σχέσης παρατηρητή και παρατηρούμενου χώρου (από τους θορύβους των μοτοσυκλετών) ουσιαστικά καταλύει το τοπίο…
Παλιότερα, σε διάφορες βόλτες στον Υμηττό, συμμετείχα κι εγώ στη δράση κάποιων οικολογιζόντων, που έκλειναν δασικούς δρόμους με πέτρες για να τους κάνουν απροσπέλαστους για διάφορα οχήματα…Πρόσφατα, σε μια πορεία στην Πάρνηθα από το Φλαμπούρι προς Θρακομακεδόνες, διαπίστωσα ότι κάποιοι θαυμάσιοι άνθρωποι είχαν αποφράξει ορισμένα καίρια σημεία μονοπατιών, για να εμποδίσουν κάποιους ανεύθυνους μοτοσυκλετιστές να κινούνται…

Ευτυχώς, ο κοινός νους δεν έχει εκλείψει από αυτή τη χώρα. Οι άνθρωποι που κατανοούν την ασυμβατότητα της μηχανοκίνητης κυκλοφορίας με τις λειτουργίες της φύσης σε ορισμένες περιοχές , τείνουν γενικώς να αυξάνονται, χωρίς όμως να υπερτερούν της άλλης πλευράς…Υπενθυμίζω τις επίμονες δράσεις των εθελοντών Πιερίας για την προστασία του Ολύμπου – που στόχευαν στην έξωση της μηχανοκίνησης από τον εθνικό δρυμό. Κι ακόμη μπορώ να τσιτάρω μια αναφορά που έκανα για την εποχούμενη κυκλοφορία στο βιβλίο μου «ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»(Αθήνα, 2003),ιδιαίτερα στο κεφάλαιο «ΟΙ δρόμοι που χωρίζουν»:

« Τα κρυφά σημεία που χάνονται», τα 4Χ4 που σκαρφαλώνουν στα ορεινά καταφύγια , οι οδηγοί μοτοκρος που προπονούνται σε ορεινά μονοπάτια, [126. Γιάννης Σχίζας, “Τζογος εναντίον φύσης”,Εποχή 3.2.2002 ] οι διάφορες μορφές μηχανοκίνησης που είναι άσχετες με την εξυπηρέτηση των τοπικών κοινωνιών, μειώνουν το ζωτικό χώρο της φύσης . “Η τυχαία και διάσπαρτη ενόχληση μέσα στο χώρο αναγκάζει τα ζώα να κινηθούν σε κατάσταση πανικού μέσα στο πλέγμα των πόλων μόνιμης και συμπτωματικής ενόχλησης, σε αναζήτηση καταφυγίου” – έγραφε το 1992 ο Τρ. Αδαμακόπουλος, σχολιάζοντας την τέλεση αυτοκινητιστικών αγώνων και την παρουσία εκδρομέων με μοτοσυκλέτες ή τζιπ στη διαδρομή Μέτσοβο – Γρεβενά – Ζαγόρι: Κι ακόμη υπογράμμιζε ότι αυτή η προσφυγοποίηση των ζώων και ιδιαίτερα όσων έχουν υψηλές χωρικές απαιτήσεις, παραβλάπτει την συντήρηση και αναπαραγωγή τους, που είναι εξαιρετικά κρίσιμη προκειμένου για είδη ευρισκόμενα στα όρια των βιώσιμων μεγεθών(αρκούδα, λύκος και αγριόγιδο) .Πολύ πιό χειρότερα από την εντός δρόμων οδήγηση, η “εκτός δρόμου” (Off road) οδήγηση , που προωθείται μάλιστα από οργανωμένες επιχειρήσεις , “ποδοπατεί” το φυσικό τερραίν όσο εκατοντάδες μαζί οδοιπόροι , απειλεί ίσως και σπάνια φυτά και προκαλεί βαρύτατες οχλήσεις σε ζώα που “ενδιαιτώνται” μακριά από δρόμους και καταφύγια και που ενδεχομένως έχουν ανάγκη από μιά ζώνη προστασίας . Δηλώνει στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” ο ιδιοκτήτης μιας τέτοιας επιχείρησης : “Πηγαίνουμε όπου μπορούμε να φτάσουμε” . Και “απαντά” στο ερώτημα για το εάν οι εκτός δρόμου οδηγοί κουρσεύουν τη φύση με τις τετρακίνητες κούρσες τους : “Απεναντίας, είσαι ένα με τη φύση. Άλλωστε εκεί δεν μπορείς να πας αλλιώς. Ικανοποιείς ένα αρχέγονο συναίσθημα, της κυριαρχίας και της νίκης σαν του κυνηγού, αλλά χωρίς να κάνεις κακό στη φύση. Πάμε παντού. Δεν πάμε όμως π.χ. στο σπίτι της αρκούδας....”[128. Κ.Κυριακόπουλος, Ελευθεροτυπία 3.7.01]


Πρόσφατα μια νέα κριτική νότα επί του ζητήματος βγήκε από την ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ, σε ανακοίνωσή της στις 6.12.2010 :

«Αφορμή για το σημερινό δημοσίευμα (είναι) τα παράπονα περιπατητών και ποδηλατών που περιδιαβαίνουν την ύπαιθρο και τα βουνά και βρίσκουν παρατημένες σημάνσεις (κορδέλες, ταμπέλες κλπ), σκουπίδια ή ζημιές σε μονοπάτια από παλιούς αγώνες enduro που είχαν οργανωθεί εκεί. Τέτοια κρούσματα έχουν παρατηρηθεί στα Πιέρια, στο Μουρίκι , στην περιοχή από Άργιλο προς Μεταμόρφωση - Μπούρινο κλπ.
Οι αγώνες με μηχανές enduro υπάγονται στην ευρύτερη κατηγορία του «μηχανοκίνητου αθλητισμού». Αυτό το είδος διασκέδασης ή και άθλησης κερδίζει συνεχώς νέους οπαδούς είτε με την μορφή του απλού θεατή/τηλεθεατή (Formula 1, rally Ακρόπολις, κ.α.), είτε με την μορφή της ίδιας συμμετοχής σε αυτοσχέδιους ως επί το πλείστον αγώνες. Το χαμηλό κόστος συμμετοχής στους αγώνες enduro (σε αντίθεση με εκείνους των αυτοκινήτων) προσελκύει συνεχώς νέους «εντουράδες».
Όμως η χαλαρή και ασαφής νομοθεσία που διέπει την οργάνωση και επίβλεψη τέτοιων αγώνων δημιουργεί διάφορα προβλήματα. Τα βασικότερα παρατηρούνται όταν οι αγώνες οργανώνονται μέσα ή δίπλα σε περιοχές φυσικού κάλλους και οικολογικής σημασίας (δασικά /λιμναία οικοσυστήματα) και αφορούν κυρίως κρούσματα ηχορρύπανσης, ρύπανσης, αλλοίωσης του ανάγλυφου, διατάραξης της άγριας ζωής κλπ.»

Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η βολή που είχαν ρίξει τον Απρίλιο αυτής της χρονιάς οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ της Αίγινας, με αφορμή την τέλεση αγώνων μοτοσυκλέτας σε ευαίσθητες περιοχές της νησιωτικής φύσης :

«Σύμφωνα με τους ίδιους τους μοτοσικλετιστές στο portal της Αίγινας "Το καραβάνι τον αγωνιζόμενων κινήθηκε σε μια διαδρομή που περιλάμβανε άσφαλτο, δασικούς δρόμους και ορεινά μονοπάτια, περνώντας από τις περιοχές, Κυψέλη, Αγίους Ασώματους, Τζικιδες, ανηφορίζοντας προς το μοναστήρι τις Χρυσολεόντισσας σε χώρο που παραχώρησε η Μονή για το σκοπό αυτό".
Η φράση και μόνο αυτή μας δείχνει την ασέβεια προς τον νόμο αλλά και το μέγεθος της ζημιάς: ολόκληρη η Αίγινα οργώθηκε οριζοντίως και καθέτως από τις ρόδες δύο φορές ώστε κατάφεραν με αυτόν τον τρόπο σε ένα νησί με διάμετρο όχι πολύ πάνω από 25 χιλιόμετρα να διασχίσουν 110. Είναι προφανές πως η Αίγινα είναι πολύ μικρή σε κλίμακα για τέτοιου είδους διοργανώσεις.
Θάμνοι και μικρά δέντρα ποδοπατήθηκαν, χώμα εκσφενδονίστηκε με την περιστροφή, η ησυχία διαταράχτηκε, σκουπίδια σκορπίστηκαν παντού, η καθημερινότητα όσων (της πλειοψηφίας των κατοίκων) δεν ενδιαφέρονται για τέτοια θορυβώδη θεάματα διαταράχτηκε, απειλώντας ακόμη και την σωματική ακεραιότητα. Κατά το ρεπορτάζ της Νέας Εποχής "Η εκδήλωση τελικά πραγματοποιήθηκε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα". Εμάς αυτό που μας προβληματίζει είναι ακριβώς η λέξη "τελικά" που μοιάζει να γράφεται με ανακούφιση. Τι θα είχε γίνει αν "τελικά" είχαμε ένα ατύχημα; Θα ψάχναμε ακόμη, όπως πολύ πρόσφατα στο Πολυδένδρι όπου σε ανάλογους αγώνες σκοτώθηκε ένα παιδί, ποιος είχε την ευθύνη και δεν θα τον βρίσκουμε; Μπορούν τουλάχιστον οι διοργανωτές να μας απαντήσουν αν είχαν πληρώσει ασφάλιστρα σε ασφαλιστική εταιρία που θα κάλυπτε την περίπτωση ατυχήματος; Ας μας πουν ακόμη πώς ερασιτέχνες δημοσιογράφοι μιας μικρής τοπικής εφημερίδες μπορούν να αντικαθιστούν τους ειδικούς και να αποφαίνονται πως δεν υπήρξε καμία ουσιαστική ζημιά στα μονοπάτια και στο δάσος, πόσο μάλιστα που η άποψή τους προκαταλαμβάνεται από το γεγονός πως ήταν και χορηγοί. Μπορούν να μας απαντήσουν αν πατήθηκαν σπάνια και απειλούμενα είδη λουλουδιών;»


Και το επιμύθιο σε όλα αυτά από τον υποφαινόμενο : Τουλάχιστον να ξέρουμε τι μας γίνεται. Να ξέρουμε σε ποια κόλαση οδηγούν την ελληνική ύπαιθρο οι ανεγκέφαλες πρακτικές ορισμένων και η ανοχή των υπολοίπων. Να ξέρουμε τα μνημόσυνα των τοπίων, που κινδυνεύουμε να τελούμε στο όχι και τόσο απώτερο μέλλον….

*Γ.Σχίζας, «Υμηττός», Αθήνα 1991, εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ

Οι φωτογραφίες είναι του Σωματείου Εθελοντών Πιερίας