Χάος στο Ηνωμένο Βασίλειο

Άποψη

του Βασίλη Βιλιάρδου

Όπως φαίνεται, η Γερμανία κέρδισε πανηγυρικά τον πρώτο γύρο της σύγκρουσης με τη Μ. Βρετανία, επιβάλλοντας όλα όσα ήθελε – αφού η πρωθυπουργός της χώρας δεν κατάφερε να πετύχει κανέναν από τους στόχους της. Ούτε την έξοδο από την εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά, ούτε από τις δικαιοδοσίες του ευρωπαϊκού δικαστηρίου, ούτε καν από την τελωνειακή ένωση – οπότε δεν θα μπορέσει, μεταξύ άλλων, να στηρίξει μέσω της επιβολής δασμών την αναβίωση της βιομηχανίας της, στην οποία οφείλονται τα μεγάλα ελλείμματα του εμπορικού της ισοζυγίου (επίσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της, γράφημα), ιδίως απέναντι στη Γερμανία.

Ως εκ τούτου, εάν υπογραφεί η συμφωνία, τότε τα πρώτα χρόνια της εξόδου της από την ΕΕ θα βρεθεί σε μία ανάλογη κατάσταση με την Ελβετία – όπου θα υιοθετεί το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών κανόνων υποχρεωτικά, χωρίς όμως να μπορεί να συμμετέχει στις αποφάσεις που θα τους καθορίζουν. Από την πλευρά της Κομισιόν βέβαια η 585σέλιδη συμφωνία εξόδου παρουσιάσθηκε σαν να πρόκειται για το πιο φυσιολογικό πράγμα του κόσμου – παρά το ότι είναι μία σύμβαση που δένει χειροπόδαρα τη Μ. Βρετανία, φορώντας της κυριολεκτικά έναν ζουρλομανδύα.

Υπεύθυνη για αυτήν την ευρωπαϊκή «επιτυχία» φαίνεται να είναι κυρίως η γερμανίδα υπάλληλος της ΕΕ κυρία Weyland – εξειδικευμένη σε δύσκολες υποθέσεις. Η κυρία πήρε τη θέση ουσιαστικά του επικεφαλής των διαπραγματεύσεων κ. M. Barnier, όταν φάνηκε πως οι συζητήσεις δεν οδηγούσαν πουθενά (πηγή) – ανοίγοντας ένα «μυστικό τούνελ» για να παρακάμψει τις επίσημες διαπραγματεύσεις, χωρίς να το γνωρίζει ο υπεύθυνος υπουργός της Μ. Βρετανίας για το BREXIT (Raab). Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι κατά 99% σύμφωνο με τις επιθυμίες της Γερμανίας που, πριν από όλα, ήθελε να ηττηθεί κατά κράτος η Μ. Βρετανία – αποτελώντας έτσι παράδειγμα προς αποφυγή για όλες τις άλλες χώρες, όπως ακριβώς η Ελλάδα σε σχέση με τη διαγραφή χρεών (όπου ουσιαστικά δολοφονήθηκε με το PSI).

Υπάρχουν βέβαια επίσης προβληματικά σημεία, όπως αυτά που αφορούν την αγροτική και αλιευτική πολιτική και τα οποία εξαιρέθηκαν – ενώ η λύση τους δεν θα είναι καθόλου εύκολη, επειδή θα μπορούσαν να αντιδράσουν η Γαλλία και η Ισπανία, αφού τις ενδιαφέρει άμεσα. Ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία, η Δανία και η Πορτογαλία απαίτησαν επί πλέον αλλαγές, ενώ υπάρχει μία σύγκρουση της Ισπανίας με τη Μ. Βρετανία σε σχέση με το Γιβραλτάρ – οπότε καθορίσθηκε μία έκτακτη σύνοδος κορυφής στις 25 Νοεμβρίου, παρά το ότι η γερμανίδα καγκελάριος τάθηκε εναντίον των περαιτέρω διαπραγματεύσεων, έχοντας προφανώς πετύχει τους στόχους της.

Θέματα πάντως όπως το καθεστώς της Βόρειας Ιρλανδίας, η ειδική τελωνειακή ένωση με την ΕΕ κοκ., δεν φαίνεται να έχουν ικανοποιήσει καθόλου τους οπαδούς του BREXIT – οι οποίοι, όσον αφορά το πρώτο, πιστεύουν πως κινδυνεύει η ακεραιότητα του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ θεωρούν το δεύτερο ως ένα γερμανικό τρικ, για να φυλακισθεί η χώρα τους στους κανόνες της ΕΕ και στην τελωνειακή ένωση στο διηνεκές. Καλώς ή κακώς τώρα, η βρετανίδα πρωθυπουργός έχασε την εμπιστοσύνη των συμπολιτών της – τόσο αυτών που είναι υπέρ της παραμονής της χώρας στην ΕΕ, όσο και των υπολοίπων.

Η ήττα της Βρετανίας

Περαιτέρω, όλοι θεωρούν πως η κυρία May έπαιξε και έχασε, κάνοντας μεγάλα λάθη – κάτι που οφείλεται βέβαια σε μεγάλο βαθμό στη σκληρή στάση όλων των υπολοίπων μελών της ΕΕ, τα οποία δεν διαχωρίστηκαν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, έχοντας θεσπίσει ένα είδος δόγματος για την ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά που δεν μπορούσε να το διασπάσει η Βρετανίδα.

Σύμφωνα με το συγκεκριμένο δόγμα, το οποίο είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα της Γερμανίας, η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά και οι τέσσερις θεμελιώδεις κανόνες της (ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, αγαθών, υπηρεσιών και ανθρώπων), είναι πάνω από όλα – οπότε κανένας δεν μπορεί να το αγγίξει, ούτε καν πρώην μέλη της ΕΕ, όπως η Μ. Βρετανία. Έτσι η κυρία May, η οποία επιδίωκε μία ζώνη ελευθέρου εμπορίου κατά τις ανάγκες της (Checkers plan), απέτυχε παταγωδώς – όπως επίσης στο θέμα της Ιρλανδίας (τα ανοιχτά σύνορα με τη Β. Ιρλανδία) που από περιφερειακό πρόβλημα μετατράπηκε σε ευρωπαϊκό.

Ως εκ τούτου, με βάση τη συμφωνία που επετεύχθη, η πρωθυπουργός εγκλωβίσθηκε σε μία κατάσταση που σημαίνει λίγο μέσα και λίγο έξω από την ΕΕ – ή πως το BREXIT δεν σημαίνει BREXIT (πηγή). Όσον αφορά το χρηματοοικονομικό τομέα, η Βρετανία θα περιοριστεί σε μια βασική πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές, αντίστοιχη με αυτήν που έχουν οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία – ενώ θα κληθεί να καταβάλει περίπου 40 δις στερλίνες, συνεχίζοντας να συμβάλλει για ένα διάστημα στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό παρά το ότι δεν θα είναι μέλος της ΕΕ.

Από την άλλη πλευρά τώρα, με βάση τους κανόνες του συντηρητικού κόμματος, μπορεί να κατατεθεί μομφή εναντίον της πρωθυπουργού εάν το 15% των βουλευτών το απαιτήσουν (48) – κάτι που μάλλον συνέβη σήμερα. Λογικά, αμέσως μετά η κυρία May θα μπορούσε να αντικατασταθεί από κάποιο πιο αποφασισμένο στέλεχος του κόμματος υπέρ του BREXIT – κάτι που θα ήταν το χειρότερο σενάριο για την ΕΕ, ακόμη χειρότερο από τη μη ελεγχόμενη (no deal) έξοδο της Μ. Βρετανίας. Η αιτία είναι το ότι, εάν ως αντικαταστάτης της πρωθυπουργού επιλεγεί ένας «σκληρός οπαδός» του BREXIT, τότε η μέχρι σήμερα επιτυχημένη στρατηγική περιθωριοποίησης των αντιπάλων της ΕΕ θα αποτύγχανε – ενώ κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τι θα ακολουθούσε.

Με ένα άλλο παράδειγμα, εάν η Ελλάδα το 2012 δεν υπέγραφε το PSI, επιλέγοντας μία από τις δύο άλλες πολύ καλύτερες δυνατότητες της (ανάλυση), ο κ. Σόιμπλε που τα ήθελε όλα και τα πήρε όλα, θα αποτύγχανε – οπότε ίσως να είχε ξεκινήσει τότε η διάλυση της Ευρωζώνης, μέσα σε ένα περιβάλλον χρεοκοπίας τραπεζών και ενδεχομένως αρκετών άλλων κρατών.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, όταν έχεις τον αντίπαλο σου με την πλάτη στον τοίχο, μη επιτρέποντας του ούτε καν να αναπνεύσει, όπως η Γερμανία τη Μ. Βρετανία αφού επέβαλλε το 99% των επιθυμιών της, δεν είναι ότι καλύτερο – αφού ο αντίπαλος υποχρεωτικά θα αντιδράσει όσο πιο βίαια μπορεί (δυστυχώς δεν συνέβη κάτι τέτοιο με την Ελλάδα).

Ως εκ τούτου, μπορεί μεν η κυρία May να ηττήθηκε κατά κράτος, αλλά η σύγκρουση δεν έχει ακόμη τελειώσει – ενώ η Γερμανία συνηθίζει να κερδίζει όλες τις μάχες, αλλά είναι τόσο άπληστη που στο τέλος χάνει τον πόλεμο. Στα πλαίσια αυτά, εάν πράγματι η πρωθυπουργός αντικατασταθεί, η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με δύο μεγάλα προβλήματα – όπου το δεύτερο και σημαντικότερο παραμένει η Ιταλία.   

Βέβαια, για να είμαστε αντικειμενικοί, η μοναδική πιθανότητα να τα καταφέρει η Μ. Βρετανία είναι η εμπλοκή των Η.Π.Α., όπως στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο – αφού εάν ηττηθούν τόσο η Μ. Βρετανία, όσο και η Ιταλία (μέσω των επιτοκίων δανεισμού της και της ΕΚΤ), η Γερμανία θα κυριαρχήσει ολοκληρωτικά στην Ευρώπη. Ενδεχομένως δε θα συμμαχήσει με την Κίνα οπότε ο πλανήτης θα πάρει μία εντελώς διαφορετική γεωπολιτική μορφή – με καθόλου ευχάριστες εξελίξεις.