Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
ΑΠΌ ΤΟ SIGMALIVE
Οι σχέσεις Τουρκίας - Ε.Ε. διέρχονται περίοδο κρίσης. Δεν είναι η πρώτη φορά. Ούτε θα είναι και η τελευταία. Μάλιστα, μέχρι πρότινος -ακόμη είναι στο τραπέζι, δεν απορρίφθηκε επισήμως- υπήρχε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό, δηλαδή την εμβάθυνση των σχέσεων Τουρκίας - Ε.Ε., ως αντάλλαγμα για την περίπτωση αναστολής των ενταξιακών διαδικασιών και απόφασης ότι η Τουρκία δεν θα έχει καθεστώς πλήρους ένταξης, που είναι και το πιθανότερο.
Μάλλον το γνώριζαν όλοι εξ υπαρχής, διότι με βάση το άρθρο 23 των Συμπερασμάτων του Δεκεμβρίου του 2004, τονίζεται ότι: Εάν οι διαδικασίες, που είναι ανοικτές, δεν καταλήξουν, τότε η Ε.Ε. θα βρει άλλους τρόπους για να διατηρήσει την Τουρκία αγκιστρωμένη στην Ένωση. Και μια από αυτές είναι η εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης. Ένταξη βολική από την πίσω πόρτα, οφέλη και λιγότερες υποχρεώσεις, που είναι όμως παγίδα για την Κυπριακή Δημοκρατία και ειδικότερα στην περίπτωση λύσης του Κυπριακού.
Τουρκικές εταιρείες στην Ε.Ε.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εάν προχωρήσει η εμβάθυνση - εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, θα γίνει σε δύο κυρίως τομείς, που εμφανίζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Στην παροχή υπηρεσιών και στις προσφορές. Δηλαδή θα φιλελευθεροποιηθούν αυτοί οι τομείς και για τις δύο πλευρές και, ως εκ τούτου, οι τουρκικές εταιρείες θα δρουν στην κοινή αγορά επί ίσοις όροις με τις ευρωπαϊκές και αντίστροφα. Η λογική αυτή βοηθά τις μεγάλες εταιρείες της Ε.Ε., γερμανικές, γαλλικές, ιταλικές και άλλες να μπουν στην τουρκική αγορά και τις τουρκικές στην ευρωπαϊκή.
Εδώ θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην περίπτωση της Κύπρου και δη σε μια ενδεχόμενη λύση: Τον περασμένο Οκτώβριο, στις συζητήσεις της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχαν τεθεί δύο βασικά ζητήματα ως προϋποθέσεις λύσης: Το ένα ήταν όπως έχουν οι Τούρκοι πολίτες καθεστώς Ευρωπαίων πολιτών στην Κύπρο μετά τη λύση, και το άλλο ήταν το καθεστώς ευρωπαϊκών εταιρειών και υπηρεσιών για τις τουρκικές εταιρείες. (Αυτά είναι δημοσιευμένα στην εφημερίδα «Σημερινή» και στο sigmalive για όσους θέλουν να διαβάσουν περισσότερα). Αργότερα, μάλιστα, είχαν γίνει και δηλώσεις από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από άλλους πολιτικούς, όταν πλέον είχαν τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από την τουρκική πλευρά. Και, μάλιστα, με τη μορφή κόκκινων γραμμών, δηλαδή προϋποθέσεων για τη λύση.
Στοχευμένες κινήσεις και προστασία αγοράς
Αληθές είναι ότι: 1. Ο Έσπεν Μπαρθ ΄Ειντε είχε προωθήσει ενώπιον της Ε.Ε. τη θέση περί εφαρμογής του καθεστώτος του Ευρωπαίου πολίτη για τους Τούρκους, κατά τρόπον ώστε να ισχύει σε τοπικό επίπεδο. Δηλαδή να μην επηρεάζονται και τα λοιπά κράτη-μέλη της Ε.Ε., τα οποία είναι αρνητικά σε μια τέτοια εξέλιξη. Με άλλα λόγια, εάν θα γινόταν και αν θα γίνει πληθυσμιακή εισβολή, να πνιγεί μόνον η Κύπρος. Στη βάση μιας τέτοιας φόρμουλας θα έχουμε μια νομιμοποίηση του εποικισμού. 2. Το ζήτημα αυτό, δηλαδή των Τούρκων πολιτών, περιλαμβάνεται στο έγγραφο Γκουτέρες. Είναι προς συζήτηση, εάν επαναρχίσουν οι συνομιλίες.
Η μεγάλη, όμως, παγίδα θα είναι η εξής: Εάν πριν από τη λύση του Κυπριακού, με δική μας σύμφωνη γνώμη, προχωρήσει ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με την Ε.Ε., τόσο στο θέμα της απόκτησης από τουρκικές εταιρείες δικαιωμάτων ίδιων με τις ευρωπαϊκές (προσφορές κ.λπ.), καθώς και της παροχής υπηρεσιών, θα συνιστά κεκτημένο! Δηλαδή η οικονομική εισβολή της Τουρκίας θα φέρει τη δική μας υπογραφή, καθώς και τη σφραγίδα της Ε.Ε. Ερώτημα: Πώς οι κυπριακές εταιρείες θα είναι δυνατό να ανταγωνιστούν τα τουρκικά μεγαθήρια είτε στις τηλεπικοινωνίες είτε στον τομέα των κατασκευών; Εάν, δε, λάβουμε υπόψη την τουρκική στρατηγική, τότε ποιος αμφιβάλλει ότι θα είναι στοχευμένες οι κινήσεις της Τουρκίας για τον έλεγχο της οικονομίας και του πληθυσμού; Με βάση, επιπρόσθετα, και τα υπερδικαιώματα, που θα έχουν οι Τουρκοκύπριοι και, ουσιαστικά, η Άγκυρα, μέσω των συνταγματικών δομών, των συγκαλυμμένων βέτο και της εκ Περιτροπής Προεδρίας, η Τουρκία θα μετατρέψει την Κύπρο σε προτεκτοράτο.
Από τώρα, θα πρέπει να είμαστε προνοητικοί, υπό την έννοια ότι θα πρέπει να εγείρουμε ενστάσεις επί των δύο αυτών πυλώνων της εμβάθυνσης (Υπηρεσίες και Προσφορές), με το σοβαρό επιχείρημα της προστασίας της κυπριακής από την τουρκική αγορά, λόγω μεγεθών, αφού θα καταργηθεί ο υγιής ανταγωνισμός, την ίδια στιγμή που εγείρονται μείζονος σημασίας ζητήματα εθνικού συμφέροντος, σε μια μοναδική sui generis κατάσταση. Άρα, δύο είναι οι βασικοί άξονες πολιτικής: Πρώτος, καμιά συζήτηση επί της εμβάθυνσης της τελωνειακής ένωσης δεν μπορεί να προκύψει, εφόσον η Τουρκία δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της προς την Κυπριακή Δημοκρατία, όπως αυτές ισχύουν από την υφιστάμενη σχέση της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας - Ε.Ε. και προνοούν την άρση επιβολής εμπάργκο σε βάρος των πλοίων και των αεροσκαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και την άρση της απαγόρευσης κυπριακών προϊόντων στην τουρκική αγορά.
Επί του σημείου τούτου, θα πρέπει να μελετηθεί η προσφυγή ακόμη και ενώπιον της Ευρωπαϊκής Δικαιοσύνης για αθέμιτο ανταγωνισμό, που πλήττει τα συμφέροντα και του κράτους και των πολιτών και των κανόνων της αγοράς και της οικονομίας της Ε.Ε., εφόσον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως καθ’ ύλην αρμόδια για την επιτήρηση της εφαρμογής των συνθηκών και των συμφωνηθέντων δεν δράσει ανάλογα. Δεύτερον, προστασία της μικρής κυπριακής αγοράς από τη μεγάλη τουρκική. Τα μεγέθη είναι σημαντικά και η προστασία των μικρών σε τέτοιες περιπτώσεις αγορών μπορεί να προκύψει και από την Ε.Ε. και από τον WTO (Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου).
Εάν η θέση της κυπριακής Κυβέρνησης δεν είναι ξεκάθαρη και τεκμηριωμένη, σε περίπτωση που προχωρήσει από τη μια η διαδικασία των συνομιλιών και, από την άλλη, ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης της Ε.Ε. με την Τουρκία, η Κυπριακή Δημοκρατία θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Διότι θα χρησιμοποιηθεί η τελωνειακή ένωση, που θα λάβει στην ουσία μορφή «συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου», ως εργαλείο νομιμοποίησης της οικονομικής και εμπορικής εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο.
Κόστος και όφελος των μερών
Επί του παρόντος, σε επίπεδο Ε.Ε. δεν υπάρχει το δίλημμα, εάν θα πρέπει επίσημα να ανασταλούν οι ενταξιακές διαδικασίες ή ακόμη και να διακοπούν, όπως Αυστρία και Δανία υποστηρίζουν. Η κυπριακή Κυβέρνηση λέει τρία όχι: Ένα για την τελωνειακή ένωση, ένα για το θέμα της βίζας σε Τούρκους πολίτες και ένα για το άνοιγμα νέων ενταξιακών κεφαλαίων.
Οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν από την Ε.Ε. μετά την άνοιξη, όταν θα γίνει και η εισήγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς το Συμβούλιο. Μία εξ αυτών, η οποία έχει τροχοδρομηθεί, είναι ο περιορισμός της προενταξιακής βοήθειας κατά τα δύο τρίτα. Εάν κατατεθεί η έκθεση την άνοιξη, η απόφαση του Συμβουλίου θα πάει, λογικά, για τη σύνοδο του Ιουνίου (22, 23 του μηνός). Εκτιμάται ότι η Ε.Ε. δεν θέλει να δώσει την ευκαιρία στον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να ισχυριστεί ότι οι Βρυξέλλες τορπίλισαν τη διαδικασία, όταν μάλιστα η ενταξιακή διαδικασία είναι παγωμένη, λόγω τουρκικής υπαιτιότητας.
Πάντως, με τον τρόπο κατά τον οποίο σχεδιάζεται ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, στη λογική του ελεύθερου εμπορίου, ως αντάλλαγμα της μη πλήρους ένταξης: Πρώτον, βοηθείται ο Ερντογάν, διότι θα έχει νέα οικονομικά και εμπορικά οφέλη, ενώ θα απαλλαγεί από τις υποχρεώσεις σε μια σειρά τομέων για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Κάθε τουρκικό καθεστώς δεν επιβιώνει λόγω της δημοκρατίας, αλλά λόγω των δημοκρατικών ελλειμμάτων.
Επ’ αυτών στηρίζεται η συνοχή του. Δεύτερον, διευκολύνονται οι ευρωπαϊκές εταιρείες σε μια μεγάλη αγορά όπως αυτή της Τουρκίας και κυρίως αποκτούν οφέλη οι μεγάλες τουρκικές εταιρείες από μιαν αγορά όπως είναι αυτή της Ε.Ε. Σήμερα, η Ε.Ε. είναι για την Τουρκία η πρώτη αγορά εξαγωγών παγκοσμίως με ποσοστό της τάξης του 44,5%. Οι εισαγωγές της Τουρκίας από την Ε.Ε. φτάνουν το 38% και είναι η τέταρτη χώρα σε εξαγωγές της Ε.Ε. Το 2016 οι εξαγωγές στην Τουρκία έφτασαν τα 78 δις ευρώ και οι εισαγωγές στα 66,7 δις ευρώ.
Η όποια αναστολή των ενταξιακών διαδικασιών και η μη προώθηση της τελωνειακής ένωσης δεν αλλάζει το υφιστάμενο εμπορικό καθεστώς μεταξύ των μερών. Εφόσον δεν προχωρήσει ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, δεν διευκολύνεται περισσότερο απ’ ό,τι σήμερα ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά. Στον κ. Ερντογάν δεν συμφέρει η όξυνση των σχέσεων με την Ε.Ε., διότι η τουρκική οικονομία και το τουρκικό εμπόριο δεν έχουν τις αντοχές των αντίστοιχων ευρωπαϊκών. Αυτό διεφάνη και στην κρίση της Τουρκίας με τη Ρωσία.
Άλλωστε, ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τουρκική οικονομία είναι το ανισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών, γεγονός που μαζί με άλλες παραμέτρους την οδηγεί σε υποτιμήσεις της τουρκικής λίρας για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας. Συνεπώς, οι φωνασκίες Ερντογάν γίνονται για εσωτερική κατανάλωση.
Γνωρίζει ότι θα έχει ο ίδιος μεγαλύτερο κόστος απ’ ό,τι όφελος και το κόστος που ο ίδιος και η χώρα του θα έχουν θα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό της Ευρώπης. Η οποία, από την πλευρά της, τραβά το σχοινί με το γάντι χωρίς να θέλει να ματώσει τα χέρια της...
Δύο πυλώνες στρατηγικής
Γίνονται αντιληπτές οι αλληλεξαρτήσεις μεταξύ της Τουρκία και της Ε.Ε., που επηρεάζουν τις αποφάσεις σε επίπεδο Συμβουλίου. Η Τουρκία είναι μεγάλη αγορά για την Ε.Ε. και αντίστροφα και θεωρείται στρατηγικός εταίρος, λόγω της θέσης της και της ισχύος της. Υπό αυτές τις συνθήκες, για να είναι δυνατή η ενίσχυση του ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη λήψη των αποφάσεων σε επίπεδο Ε.Ε., θα πρέπει να ληφθούν αντισταθμιστές πολιτικές έναντι των τουρκικών πλεονεκτημάτων στις εξής κατευθύνσεις:
1. Ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στον ενεργειακό χάρτη μέσω του αγωγού EastMed, ώστε να μπορούν να αντισταθμίζονται τα οφέλη που παρέχει η Τουρκία στην ΕΕ με τα δικά μας. Εάν ο αγωγός περάσει προς Τουρκία, χάνουμε πλεονεκτήματα που μας ανήκουν και περνούν προς την Τουρκία. 2. Ο αγωγός του EastMed δημιουργεί από μόνος του συνθήκες μεγαλύτερης ασφάλειας, αφού θα μεταφέρει και φυσικό αέριο του Ισραήλ προς την Ελλάδα και μέσω της Ιταλίας στην Ευρώπη. Έχουμε δηλαδή τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός υποσυστήματος ασφάλειας, που μπορεί μερικώς να αντικαταστήσει τον ρόλο που «πωλεί» η Τουρκία στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ ότι μπορεί να διαδραματίσει.
Ο έλεγχος μιας περιοχής από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή είναι σημαντικός. Και μπορεί να μας ανήκει μαζί με το Ισραήλ και την Ελλάδα, αφού μέσω συμφερόντων και δη ενεργειακών θα έχει τις ευλογίες της Ε.Ε., η οποία είναι έτοιμη να συνεισφέρει οικονομικά. 3. Η κατασκευή του EastMed κλείνει την πύλη στον αγωγό Τουρκίας - Ισραήλ. Σ
ημειώνουμε εδώ ότι, με αφορμή τα όσα γράφονται και δη στον τουρκικό Τύπο, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την κατασκευή του αγωγού από το Ισραήλ στην Τουρκία ως το τέλος του έτους ή και αργότερα, λόγω διαφορών και στα θέμα της τιμής και επί άλλων ζητημάτων. Άλλωστε, ένας τέτοιος αγωγός για να κατασκευαστεί πρέπει να περάσει μέσω των ΑΟΖ είτε της Κύπρου είτε του Λιβάνου. Στην πρώτη περίπτωση η Κύπρος έχει πρόβλημα με την Τουρκία ή αντίστροφα και, στη δεύτερη, σε αυτήν του Ισραήλ με το Λίβανο παρουσιάζει πρόβλημα, εφόσον δεν υπάρχει σχετική μεταξύ των μερών συμφωνία. Η Κύπρος δεν μπορεί να ασκήσει βέτο και να απαγορεύσει την κατασκευή του αγωγού, όμως μπορεί να εγείρει μια σειρά ζητημάτων, που αφορούν την εξουσία που ασκεί στην ΑΟΖ κατά τρόπον ώστε η Τουρκία, για να ολοκληρωθεί το έργο, θα πρέπει να έρθει σε επαφή με την Κυπριακή Δημοκρατία και να προχωρήσει σε αποδοχή ή ακόμη και αναγνώρισή της.
Τα ανωτέρω θέλουν σοβαρότητα, μελέτη και ένταξή τους σε στρατηγικό σχεδιασμό. Εδώ είναι τα δύσκολα...
*Δρ Διεθνών Σχέσεων
ΠΗΓΗ : SIGMALIVE CYPRUS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου