Κύπρος : Πυλώνες εναλλακτικής στρατηγικής

του Γιάννου Χαραλαμπίδη       

Είναι πλέον πρόδηλο το ναυάγιο της Γενεύης. Και γενικότερα των συνομιλιών. Τις κρατούν για ευνόητους λόγους στον αναπνευστήρα. Η Τουρκία δεν έκανε την έκπληξη. Μέχρι τον Απρίλιο, όταν ο Ερντογάν θα ολοκληρώσει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και θα καταστεί απόλυτος Σουλτάνος ώς το 2029, υπάρχει η αντίληψη, κατά το λογικότερον η ψευδαίσθηση, ότι κάτι θα γίνει. Τι, όμως, μπορεί να συμβεί; Ο Τούρκος Πρόεδρος θα είναι πιο ισχυρός παρά ποτέ, αλαζονικός και επιθετικός. Και, ως εκ τούτου, πιο άκαμπτος. Η αναθεωρητική του πολιτική και στρατηγική δεν αλλάζουν. Θέλει την Κύπρο επαρχία της Τουρκίας είτε με την de facto διχοτόμηση είτε με την de jure, δηλαδή με την Ομοσπονδία, με εγγυήσεις και παραμονή στρατού.

Προτεκτοράτο και εγγυήσεις

Η αδυναμία της Κυβέρνησης και των ηγεσιών του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ να υποβάλουν σχέδιο Β' και η παγίδευσή τους στον μονόδρομο του σχεδίου Α', καθιστούν την Κύπρο όμηρο μιας χρεοκοπημένης πολιτικής στο Κυπριακό, η οποία οδηγεί, είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, στη διχοτόμηση. Χωρίς, μάλιστα, να υπάρχει είτε στη μια είτε στην άλλη επιλογή η επαρκής για τους πολίτες ασφάλεια. Και αυτό συμβαίνει για τους εξής δυο λόγους:

1. Η Εθνική Φρουρά έχει τα χάλια της, από κάθε άποψη, με κύρια θύματα τους ίδιους τους αξιωματικούς της, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι άριστοι.

2. Η Εθνική Φρουρά θα διαλυθεί, εάν υπάρξει λύση. Εφόσον η Κύπρος θα είναι αποστρατιωτικοποιημένη, η ασφάλειά της θα περάσει εκ των πραγμάτων στην Τουρκία.

Αυτό θα ισχύσει ακόμη και αν υπογραφεί ένα Σύμφωνο Ειρήνης. Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν θα πάψει να είναι μακριά και από τη στιγμή που η Τουρκία θα διαθέτει την ισχύ και το γεωγραφικό πλεονέκτημα της εγγύτητας, ποιος αμφιβάλλει ότι δεν είναι αυτή που θα έχει ρόλο εγγυητή της Κύπρου από ξένες απειλές; Εάν λοιπόν το κράτος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις δυο βασικές του αποστολές, δηλαδή την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια, χάνει από την κυριαρχία του και τείνει να εξελιχθεί σε προτεκτοράτο. Υπόκειται σε καθεστώς φινλανδοποίησης.

Διπλές αλήθειες

Βεβαίως, αληθές είναι ότι, ούτε η Κυβέρνηση ούτε οι ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ μπορούν να δεχτούν το αδιέξοδο, διότι θα πρέπει να υποβάλουν εναλλακτική πολιτική και στρατηγική. Πώς να το πράξουν, όταν ακόμη υποστηρίζουν ότι δεν έχουν σχέδιο Β'; Άλλωστε, μια τέτοια ομολογία, χωρίς εναλλακτική επιλογή, θα τους εντάξει και αυτούς στο απορριπτικό στρατόπεδο. Το οποίο, αληθές είναι ότι δεν μπορεί να συντονιστεί μεταξύ του, ενώ ταυτοχρόνως δεν έχει καταθέσει, πλην της κριτικής, την όποια ολοκληρωμένη εναλλακτική στρατηγική πρόταση. Αληθές, όμως, είναι και κάτι άλλο: Η λύση της Ομοσπονδίας είναι αυτή του σχεδίου Ανάν ή παραλλαγή της, όπως αυτή επί της οποίας ο Πρόεδρος συζητά σήμερα στις συνομιλίες και δεν προχωρεί.

Εναλλακτική στρατηγική

Χρειάζονται, λοιπόν, νέα στρατηγική και σαφείς στόχοι, όπως είναι η δημοκρατική λύση, η αποτροπή της διχοτόμησης, οι συνθήκες ασφάλειας και η αναδιάρθρωση και συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. και στον ΟΗΕ. Οι στόχοι αυτοί, όπως και άλλοι, μπορούν να στηρίζονται στους εξής πυλώνες:

1. Άμεση καταγγελία της Τουρκίας και της πολιτικής της, καθώς και του κατοχικού ηγέτη, ως υπευθύνων για την αδυναμία λύσης, καθότι οι θέσεις τους είναι απαράδεκτες, κυρίως στα θέματα της ασφάλειας, αφού δεν συνάδουν ούτε με τη Χάρτα του ΟΗΕ (άρθρο 2) περί του σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών, αλλά ούτε και με τις Συνθήκες της Ε.Ε. Όπως έχει επισημάνει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, το σύστημα των εγγυήσεων και η παρουσία στρατευμάτων παραβιάζουν το άρθρο 4, παράγραφος 4 των Συνθηκών, ενώ ταυτοχρόνως υπάρχει ακόμη και αυτήν τη στιγμή, λόγω της κατοχής, καταστρατήγηση από μέρους της Τουρκίας των άρθρων 42, 7, που τάσσονται εναντίον εξωτερικών επεμβάσεων και επιθέσεων και καλούν τα κράτη-μέλη σε αλληλεγγύη, καθώς και του 222 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε., που αναφέρεται στην κοινή αντιμετώπιση ξένων επιθέσεων και δη τρομοκρατικών ή και προβοκατόρικων.

2. Κίνηση διαδικασιών με σκοπό να κηρυχθεί το σύστημα των εγγυήσεων ως μη συνάδον με τις Συνθήκες της Ε.Ε. και τις αρχές και αξίες της.

3. Η Τουρκία είναι κατοχική χώρα και η όλη στάση της δεν είναι σύμφωνη με εκείνην ενός υποψήφιου για ένταξη κράτους στην Ε.Ε. ή κράτους μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το ίδιο ισχύει και για τη σχέση της με τον ΟΗΕ. Συνεπώς, θα πρέπει να ζητηθεί η επιβολή κυρώσεων μέχρι που η Άγκυρα να αποσύρει τον στρατό της από την Κύπρο. Υπάρχει πρόσφατο το προηγούμενο της Ουκρανίας και το ψήφισμα σε βάρος του Ισραήλ για τον παράνομο εποικισμό. Σημειώνουμε, δε, ότι οι Ισραηλινοί, παρότι πανίσχυροι, αναγκάστηκαν να χαλάσουν συνοικισμούς των εποίκων.

4. Πρόταξη του σεβασμού των ήδη ειλημμένων από την Τουρκία υποχρεώσεων επί τη βάσει συμφωνιών, ως δείγμα της καλής της θελήσεως. Τέτοιες συμφωνίες είναι της Γ’ Γενεύης για την Καρπασία και η χωρίς όρους επιστροφή της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, όπως οι Δεύτερες Συμφωνίες Κορυφής του '79 μεταξύ Κυπριανού και Ντενκτάς προνοούν, καθώς και το Ψήφισμα 550 παρ. 6 του Σ. Ασφαλείας. Όταν η Τουρκία δεν σέβεται και δεν εφαρμόζει προηγούμενες υποχρεώσεις της και όταν δεν τηρεί συμφωνηθέντα, πώς θα είναι συνεπής σε μια λύση; Άλλωστε, ήταν προεκλογική θέση του Προέδρου η πρόταξη της επιστροφής της πόλης της Αμμοχώστου.

Μάλιστα, θα ερχόταν και ο Αμερικανός τέως Αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν για τον σκοπό αυτό, αλλά, τελικώς, άλλαξε διαδικασία. Και είναι προφανής η υποχώρηση της Κυβέρνησης και η επιβολή της τουρκικής θέσης ότι η Αμμόχωστος θα δοθεί με τη λύση και όχι πριν από αυτήν. Τις προάλλες, μάλιστα, ο Τ. Ερντογάν πήγε ένα βήμα μπροστά. Ζήτησε τον Πύργο Τηλλυρίας και τις ακτές ώς τη Μόρφου για να επιστρέψει την περίκλειστη πόλη!

5. Η εκπλήρωση των τουρκικών υποχρεώσεων όπως αυτές πηγάζουν από το πρόσθετο πρωτόκολλο, που σημαίνει τον τερματισμό του εμπάργκο σε βάρος των πλοίων και των αεροσκαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως η Ε.Ε. καθορίζει, καθώς και η δυνατότητα εξαγωγής προϊόντων στην Τουρκία όπως συμβαίνει με άλλες χώρες της Ε.Ε., στο πλαίσιο της τελωνειακής ένωσης. Καμιά προώθηση ή εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης δεν θα μπορεί να συμβεί εάν η Τουρκία δεν εκπληρώσει τα όσα είναι υποχρεωμένη να εκπληρώσει στο πλαίσιο της ενταξιακής της διαδικασίας.

Συμμαχίες και δημοκρατία

Σε αυτούς του πυλώνες δικαίου και πολιτικής, όπως καθορίζονται από την Ε.Ε. και το Διεθνές Δίκαιο, προστίθεται και η εξής ορθή βάση των συνομιλιών, όπως καθορίζεται από την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005. Σύμφωνα με την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου, που συνιστά αναπόσπαστο τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου, το μοναδικό κράτος που αναγνωρίζεται από την Ε.Ε. στην Κύπρο είναι αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Και προστίθενται τα εξής:Η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενταξιακή διαδικασία. Η θέση αυτή της Ε.Ε. διατυπώθηκε ως απάντηση σε γραπτή τουρκική επιστολή ότι η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία. Αντί η υφιστάμενη Κυβέρνηση και οι προηγούμενες να την θέσουν ως βάση των συνομιλιών, την έβαλαν στο ράφι και την χρησιμοποιούσαν ως εσωτερική κατανάλωση, ενώ την ίδια στιγμή γινόταν αποδεκτή η τουρκική αξίωση ότι η Άγκυρα δεν θα αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά το πολιτειακό σύστημα, που θα προκύψει από τη λύση.

Δηλαδή την ομοσπονδία των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών, που θα διχοτομούν και θα αντικαθιστούν άπαξ και διά παντός το ενιαίο και σήμερα υπό κατοχήν κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία εντάχθηκε ολόκληρη στην Ε.Ε. επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10, με το κεκτημένο να μην έχει εφαρμοστεί στο βόρειο τμήμα, λόγω της κατοχής. Δεύτερο, της βελτίωσης των κακώς εχόντων του Συντάγματος της Ζυρίχης. Αφενός η αντιδήλωση που σημαίνει την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία και αφετέρου επιλύει το πρόβλημα της συνέχειάς της, ενώ ταυτοχρόνως θέτει πλέον το Κυπριακό στην ορθή του βάση.

Και ανοίγει τον δρόμο για τους επόμενους πυλώνες μια βιώσιμης δημοκρατικής λύσης. Διότι δεν νοείται να είναι η λύση βιώσιμη εάν δεν είναι δημοκρατική. Συναφώς τονίζουμε τα εξής:

Α. Μεθοδολογικά θα πρέπει να υιοθετηθεί η διαδικασία του bottom up αντί top down. Δηλαδή θα πρέπει να καθορίσουν οι δημοκρατικές αρχές και αξίες της Ε.Ε. τη λύση και όχι να κατακρεουργούνται και να υπάρχουν είτε αποκλίσεις είτε αλλαγή του νομικού συγκείμενου της Κυπριακής Δημοκρατίας επί τη βάσει του πρωτογενούς δικαίου για να διαλυθεί το υφιστάμενο κράτος και να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος.

Β. Η κατάρτιση του Συντάγματος θα πρέπει να είναι υπόθεση Συντακτικής Συνέλευσης στο πλαίσιο των νόμων της Κυπριακής Δημοκρατίας για να αποτελεί, χωρίς καμιά αμφιβολία, τη συνέχειά της. Αλλιώς, θα είναι το Σύνταγμα δοτό ή, εάν εγκριθεί στη βάση διαδικασιών του ψευδοκράτους, μια τέτοια εξέλιξη θα ισοδυναμεί με την αναγνώριση και τη συνέχεια μετά τη λύση.

Αναδιάρθρωση της Κυπριακής Δημοκρατίας

Το θέμα της δημοκρατικότητας της λύσης είναι συναφές με το πολιτειακό και τη διοικητική αναδιάρθρωση του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αποκεντρωτικό, στη βάση του ισπανικού, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, μοντέλου, με δυο τουρκικές και τέσσερεις ελληνικές ζώνες - Επαρχίες με τοπική αυτοδιοίκηση, και μία Κυβέρνηση και εξουσία όπου θα ισχύει η αρχή ένας άνθρωπος μια ψήφος με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και με τη δυνατότητα, ως εκ τούτου, οπουδήποτε πολίτη, ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής, χρώματος ή φυλής να μπορεί να εκλέγεται στο ανώτατο αξίωμα του κράτους.

Και με τους πολίτες να ζουν, να εργάζονται και να ψηφίζουν όπου θέλουν. Αυτή είναι η βελτίωση της Ζυρίχης και όχι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Γιατί να κωλύονται οι Τούρκοι να συζητήσουν επί των δημοκρατικών αρχών; Ένας λόγος υπάρχει. Διότι θέλουν νομιμοποίηση της διχοτόμησης, συγκυριαρχία και τη μετατροπή της Κύπρου κατά τον πλέον επίσημο τρόπο σε τουρκικό προτεκτοράτο. Πρωτοβουλία κινήσεων δεν σημαίνει να περιμένεις από την Τουρκία και τους τρίτους περίγραμμα λύσης ή να κόβεις και να ράβεις επί του σχεδίου Ανάν, αλλά την παρουσίαση αρχών και περιγράμματος λύσης για συζήτηση.

Το Ισραήλ και το αέριο

Επειδή χωρίς ασφάλεια δεν λειτουργούν ούτε λύσεις ούτε κράτη, για τους λόγους που έχουμε ήδη καταγράψει, δεν μπορούν να ισχύσουν ούτε οι εγγυήσεις είτε η παραμονή τουρκικού στρατού. Δεν θα υπάρχει κυριαρχία. Εκείνο που χρειάζεται είναι: 1. Η δημιουργία στρατηγικών συμμαχιών ξεκινώντας από το Ισραήλ, γιατί εκεί υπάρχει πρόσφορο έδαφος, αλλά και για άλλους τρεις λόγους: Α. Αισθάνεται και αυτό την τουρκική απειλή μέσω της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής. Β. Υπάρχει κοινή βάση εξυπηρέτησης ενεργειακών συμφερόντων. Γ. Η Κύπρος δεν είναι απειλή για το Ισραήλ, το οποίο είναι περιφερειακή δύναμη.

Ασφάλεια και ΝΑΤΟ

Το ζητούμενο, βεβαίως, είναι η εξεύρεση ενός στρατού πιο ισχυρού από εκείνον της Τουρκίας, ο οποίος να αντικαταστήσει τον Αττίλα. Επειδή, όμως, δεν μπορεί να γίνει, και ορθώς τονίζεται αυτό, αποδεκτή η παρουσία ξένων στρατών, το λογικότερο είναι να ενταχθεί η Κυπριακή Δημοκρατία στο ΝΑΤΟ. Ούτως ή άλλως είμαστε ΝΑΤΟ, και θα παραμείνει ο έλεγχος της περιοχής μας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Η Τουρκία δεν μας θέλει στο ΝΑΤΟ, διότι επιδιώκει να μας εντάξει στον δικό της χώρο γεωστρατηγικής ευθύνης για να αποκτά η ίδια, όπως και η Βρετανία, οφέλη από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ μέσω της Κύπρου. Υπάρχει, λοιπόν, λογική εξήγηση γιατί μια αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ από την Κύπρο θα σκοντάψει σε τουρκικό βέτο. Η φόρμουλα, όμως, που μπορεί να προταθεί θα είναι win - win situation και είτε θα εξουδετερώνει τις τουρκικές αντιστάσεις είτε θα θέτει την Άγκυρα προ των ευθυνών της.

Διότι εάν δεν δεχθεί την πρόταση αμοιβαίου οφέλους, θα πρέπει να ξεχάσει την ενταξιακή της διαδικασία υπό την έννοια ότι: το τουρκικό βέτο στο ΝΑΤΟ νομιμοποιεί τη Λευκωσία να ασκεί βέτο στην τουρκική ενταξιακή διαδικασία. Και ας μη μας διαφεύγει το γεγονός ότι θα βρούμε πολλούς υποστηρικτές στην Ε.Ε. Οι ανασφάλειες των Τουρκοκυπρίων και της Τουρκίας θα καλυφθούν μέσω ΝΑΤΟ, όπου θα διαθέτουμε όλα τα δικαιώματα κράτους-μέλους. Υπό αυτές τις συνθήκες, τι θα πει η Τουρκία; Μήπως θα ισχυριστεί ότι το ΝΑΤΟ απειλεί τους Τουρκοκυπρίους και την ίδια; Ποιος θα την πιστέψει;

ΠΗΓΗ : SIGMALIVE