Το φιλανθρωπικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα

(Απόσπασμα από το βιβλίο Δεκαεφτά αντιφάσεις και το τέλος του καπιταλισμού, του Ντέιβιντ Χάρβεϊ, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2015, σελ. 342-344)
Δημοσιεύεται στο ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Σε ένα εκπληκτικό και αποκαλυπτικό mea culpa που δημοσιεύτηκε στους New York Times, ο Peter Buffet, συνθέτης και γιος του θρυλικού δισεκατομμυριούχου επενδυτή Warren Buffet, αφηγείται τη συνάντησή του με τον κόσμο της καπιταλιστικής φιλανθρωπίας, όταν πριν από μερικά χρόνια πήρε μια δωρεά από τον πατέρα του για να δημιουργήσει ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα. Από νωρίς, αφηγείται, «διαπίστωσα κάτι που άρχισα να το αποκαλώ Φιλανθρωπική Αποικιοκρατία… Άνθρωποι (στους οποίους περιλαμβανόμουν και εγώ) που ήξεραν ελάχιστα πράγματα για έναν συγκεκριμένο τόπο πίστευαν ότι θα μπορούσαν να λύσουν κάποιο τοπικό πρόβλημα… λαμβάνοντας ελάχιστα υπόψη τους την κουλτούρα, τη γεωγραφία ή τους κοινωνικούς κανόνες». Διαχειριστές επενδύσεων, ηγέτες επιχειρηματικών ομίλων και αρχηγοί κρατών «αναζητούσαν απαντήσεις με το δεξί χέρι σε προβλήματα που άλλοι στην ίδια αίθουσα είχαν δημιουργήσει με το αριστερό χέρι».
Ενώ η φιλανθρωπία γίνεται τεράστιος επιχειρηματικός κλάδος (με 9,4 εκατομμύρια ανθρώπους που απασχολούνται με τη διαχείριση 316 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες), οι παγκόσμιες ανισότητες συνεχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, «καθώς το σύστημα που δημιουργεί τεράστιο πλούτο για τους λίγους καταστρέφει όλο και περισσότερες ζωές και κοινότητες». Η φιλανθρωπία γίνεται μια μορφή «καθησυχασμού της συνείδησης», η οποία απλώς «επιτρέπει στους πλούσιους να κοιμούνται καλύτερα τη νύχτα, ενώ δίνουν σε άλλους όσα αρκούν για να μην εκραγεί το καζάνι. Σχεδόν κάθε φορά που κάποιος νιώθει καλύτερα κάνοντας κάτι καλό, στην άλλη άκρη του κόσμου (ή στην απέναντι πλευρά του δρόμου) κάποιος άλλος αλυσοδένεται ακόμα περισσότερο σε ένα σύστημα το οποίο δεν θα επιτρέψει την αληθινή ανάπτυξη της φύσης του ή τη δυνατότητα να ζήσει μια χαρούμενη και γεμάτη ζωή. (1)
[…]
Η αξία της φιλανθρωπίας, γράφει ο Buffet, κρίνεται «σαν να είναι η απόδοση μιας επένδυσης το μοναδικό μέτρο της επιτυχίας». Η εφαρμογή των αρχών της μικροχρηματοδότησης σε έναν άτυπο τομέα που πλέον θεωρείται τομέας μικροεπιχειρήσεων με δικαιώματα ατομικής ιδιοκτησίας μπορεί να ηχεί ορθολογική από οικονομική άποψη. Όμως, ρωτά ο Buffet, «τι συμβαίνει πραγματικά; Οι άνθρωποι θα μάθουν σίγουρα να ενσωματώνονται στο δικό μας σύστημα του χρέους και της αποπληρωμής με τόκο. Δεν θα τους αποτρέψει το γεγονός ότι κερδίζουν δύο δολάρια την ημέρα προκειμένου να μπουν στον κόσμο μας των αγαθών και των υπηρεσιών και έτσι να μπορούν να αγοράζουν περισσότερα. Όμως όλα αυτά δεν ταΐζουν το κτήνος;»
Peter Buffet, The Charitable–Industrial Complex, New York Times, 26 Ιουλίου 2013.