του Θέμη Τζήμα
Με αφορμή την
Κύπρο και τις ανακοινώσεις του υπουργού οικονομικών της, περί μεγέθυνσης φέτος
της κυπριακής οικονομίας, διάφοροι σχολιαστές έχουν αρχίσει να οικοδομούν άλλο
ένα success story, όπως αυτά στα οποία αρέσκονταν το προηγούμενο διάστημα, επί
κυβερνήσεων Σαμαρά. Κάνοντας τη σύγκριση με την κυβέρνηση Τσίπρα και τα
προφανώς απογοητευτικά έως τραγικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας,
καταλήγουν στο βολικό για τους ίδιους συμπέρασμα, ότι μια συνεπής δεξιά
πολιτική βγάζει τις χώρες από την κρίση, ενώ οι αριστερές πολιτικές και
κυβερνήσεις τις βυθίζουν περαιτέρω. Οι αναλύσεις αυτές είναι και κακόπιστες και
λανθασμένες. Επιπλέον όμως είναι ενδεικτικές ενός στρεβλού τρόπου σκέψης
παγκοσμίως, που εν πολλοίς ευθύνεται για την επανάκαμψη της καπιταλιστικής κρίσης
που φαίνεται ότι βιώνουμε.
Η κριτική είναι κακόπιστη διότι πρώτον
ουδέποτε στην Ελλάδα των μνημονίων εφαρμόστηκε αντιμνημονιακή, πολλώ δε μάλλον,
αριστερή πολιτική.
Από το Φεβρουάριο του 2015 ξεκίνησε με ευθύνη των Τσίπρα-
Βαρουφάκη μια διολίσθηση προς νέο μνημόνιο που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι, με τη
συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο. Μέχρι τότε, ακόμα και οι πλέον μετριοπαθείς
σοσιαλδημοκρατικές προτάσεις του προ του 2015, προεκλογικού προγράμματος του
ΣΥΡΙΖΑ έμειναν αδρανείς και εν τέλει δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Η κάκιστη
διαπραγμάτευση Τσίπρα- Βαρουφάκη σαφώς επέτεινε την κρίση, αφού κέρδισε χρόνο
όχι υπέρ της χώρας αλλά υπέρ των πιστωτών. Ωστόσο, στην πραγματικότητα η
τακτική αυτή δεν ήταν πολύ διαφορετική από όσα έκαναν οι προηγούμενες
κυβερνήσεις και σίγουρα δεν ήταν αριστερή.
Η κακοπιστία όμως της εν λόγω κριτικής
από τα δεξιά, φαίνεται στο ότι παραλείπει βασικότατες διαφορές μεταξύ ελληνικής
και κυπριακής οικονομίας, τόσο σε σχέση με τα ποιοτικά τους στοιχεία και τα
μεγέθη τους, όσο και σε σχέση με προηγούμενα χρόνια ύφεσης.
Μόνο σε σχέση με το τελευταίο
στοιχείο, αξίζει να αναφέρουμε ότι η κυπριακή οικονομία μπήκε σε ύφεση -2.0% το
2009, πέρασε σε μεγέθυνση τα επόμενα δυο χρόνια-, 2010 και 2011 1.4% και 0.3%
αντίστοιχα- και βρέθηκε εκ νέου σε ύφεση τα επόμενα τρία χρόνια από το 2012 έως
το 2014, -2,4%, -5,4% και -2,3% αντίστοιχα, προτού πετύχει ασθενικούς ρυθμούς
μεγέθυνσης οριακά πάνω από τη στασιμότητα, το 2015.[1] Συνολικά δηλαδή βίωσε έως και το 2015
μείωση του ΑΕΠ της τάξης του -10,4%.
Η Ελλάδα αντίθετα, την ίδια περίοδο
είχε το 2009 ύφεση -4,4%, το 2010 -5,3%, το 2011 -8,9%, το 2012 -6,6, το 2013
-4,0%, το 2014 οριακή μεγέθυνση 0,7% και το 2015 ύφεση και πάλι -2,1%.[2] Τα ίδια ακριβώς χρόνια -2009 με 2014- βίωσε
συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 28,5%, δηλαδή σχεδόν τριπλάσια της Κύπρου.
Η ερημοποίηση της οικονομίας ποιοτικά
και ποσοτικά υπήρξε ασύγκριτα μεγαλύτερη. Χωρίς καμία μάλιστα διάθεση
υποστήριξης της κυβέρνησης Τσίπρα- η θέση του γράφοντος άλλωστε είναι γνωστή-
ακόμα και αν χρεώσουμε την ύφεση του 2015 σε κάποια υποτιθέμενη αριστερή πολιτική,
που καλό θα ήταν να μας εξηγήσει όποιος μπορεί πού την εντόπισε, η συρρίκνωση
του ΑΕΠ το 2015 είναι πολύ μικρότερη από αυτήν επί κυβερνήσεων Παπανδρέου,
Παπαδήμου και Σαμαρά, παρά μάλιστα την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων.
Κυρίως όμως, η αναζήτηση και η
αναγόρευση επιδόσεων όπως της Κύπρου σε success story υποδηλώνει μια επικίνδυνη
και λανθασμένη αλλά εξαιρετικά διαδεδομένη, συστημική ανάγνωση για το πότε
τελειώνει μια κρίση και εν προκειμένω η καπιταλιστική κρίση που ξεκίνησε το
2007. Η θεώρηση αυτή, προκειμένου να διακηρύξει το τέλος της κρίσης, παίρνει ως
σημείο αναφοράς το βαθύτερο, το αρνητικότερο σημείο εξέλιξης της κρίσης και
συγκρίνει τις επιδόσεις μιας οικονομίας με αυτό, λαμβάνοντας υπόψη ως έξοδο από
την κρίση έναν οποιονδήποτε ρυθμό μεγέθυνσης. Η όλη σύγκριση όμως είναι
στρεβλή.
Αν προ της έναρξης της τελευταίας
κρίσης μια οικονομία εκινείτο με ρυθμούς μεγέθυνσης (χ) και σήμερα παρά τον
όποιο θετικό ρυθμό κινείται σε ρυθμούς μεγέθυνσης (χ-) έχει αποτύχει να
αποκαταστήσει, έστω στο επίπεδο της στατιστικής απεικόνισης, την προ της κρίσης
δυναμική, άρα στην πραγματικότητα δεν έχει βγει από την κρίση απλά ίσως τείνει
να εξέλθει ή βρίσκεται σε ένα λιγότερο έντονο σημείο εξέλιξης της κρίσης. Χώρια
που χωρά μεγάλη συζήτηση για το αν η πορεία μεταβολής του ΑΕΠ ούτως ή άλλως
συνιστά επαρκές εργαλείο από μόνη της προκειμένου να αντιληφθούμε την ουσία
μιας οικονομικής πολιτικής και κατάστασης, δηλαδή ως προς την
αποτελεσματικότητά της για την κοινωνική ευημερία.
Έτσι η Κύπρος δεν προβλέπεται μέχρι
και το 2018 να “πιάνει” τους προ κρίσης ρυθμούς μεγέθυνσης. Το ίδιο ακριβώς
αποδεικνύουν τα στοιχεία και πάλι της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Πορτογαλία
και για σειρά ακόμα κρατών.
Ακόμα σημαντικότερο όμως σε σχέση με
την κυπριακή οικονομία όπως και με άλλες είναι ότι ούτε προβλέπεται να
ισοσκελίζουν τις απώλειες του ΑΕΠ που υπέστησαν από το 2009. Στην
πραγματικότητα, η στρέβλωση του πότε βγαίνει μια οικονομία από την κρίση δεν
είναι παρά ένα συσκοτιστικό άλλοθι για να μην αντιμετωπιστεί καμιά από τις
αιτίες που γέννησαν την κρίση και που βρίσκονται στην ίδια τη φύση του
νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, ο οποίος στην πραγματικότητα είναι ένας
“κρισιακός” καπιταλισμός.
Υπάρχει δηλαδή στο βαθμό που μπορεί να
προκαλεί κρίσεις μέσα από τις οποίες ρίχνει περιοριστικούς φραγμούς του μεγάλου
και κυρίως του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, προκειμένου το τελευταίο να αυξάνει
το μερίδιο ισχύος του στο σύστημα εξουσίας- υπερεθνικό και εθνικό- και να
παράγει νέες φούσκες άρα βραχύ- μεσοπρόθεσμη υπερκερδοφορία. Το κόστος φυσικά
μεταφέρεται σε λιγότερες ισχυρές μερίδες του κεφαλαίου και στην πραγματική
οικονομία της εργασίας. Εξ ου και η κρίση επανακάμπτει μέσα από ελαφρά
διαφοροποιημένες διαδρομές και μάλιστα με λιγότερα συστημικά εργαλεία
αντιμετώπισής της διαθέσιμα- πχ. πιστωτική χαλάρωση. Εξ ου και κακόπιστες,
ψευδείς ή και κυνικές οι αναλύσεις περί success stories: μέσα από τη διαμόρφωση
ενός αντί αριστερού κλίματος- για το οποίο είναι κατεξοχήν υπεύθυνη η κυβέρνηση
Τσίπρα- Καμμένου εξαιτίας του ότι αναβαπτίζει τα μνημόνια στο όνομα της
αριστεράς- προσπαθούν να αποκρύψουν ότι τρία μνημόνια μετά, η χώρα παραμένει σε
κρίση και επιπλέον ότι παγκοσμίως, περίπου μια δεκαετία μετά την έναρξη της
καπιταλιστικής κρίσης που αντιμετωπίστηκε χωρίς ίχνος μετακίνησης από τη
νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία, η κρίση επανακάμπτει και επαναοξύνεται εξαιτίας
ακριβώς αυτών των νεοφιλελεύθερων πολιτικών παγκοσμίως και στην Ελλάδα. Αν για
κάτι ευθύνεται η καθ' ημάς “αριστερά” είναι ότι αποδείχτηκε τόσο δεξιά. Εκεί
που αποτυγχάνει ο νεοφιλελευθερισμός, success stories δεν υπάρχουν παρά μόνο
κρίσεις, πόλεμος και δυστυχία.
Παραπομπές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου