Καταστροφολογία και εθνικό νόμισμα

Του ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ*  

Από την εποχή του μεσοπολέμου η κυκλοφορία του (χαρτο)νομίσματος σε όλες τις χώρες είναι αναγκαστική. Αυτό σημαίνει ότι Α) εκδίδεται από μία τράπεζα που έχει το σχετικόπρονόμιο, κατά παραχώρηση από το κράτος. Β) γίνεται υποχρεωτικά δεκτό ως ανταλλακτικό μέσο σε όλη την επικράτεια.Γ) οι συμβάσεις εντός της επικράτειας καταρτίζονται και εκτελούνται σε αυτό το νόμισμα και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιτρέπεται κατάρτιση συμβάσεων σε διαφορετικό.  

Αυτές οι βασικές αρχές θα ισχύουν και στην περίπτωση που η Ελληνική Δημοκρατία αποφασίσει ότινόμιμο χρήμα στην χώρα θα είναι το εθνικό νόμισμα. Το τι θα συμβεί μεταβατικά είναι ζήτημαπολιτικών και κοινωνικών συσχετισμών και συναρτάται με την πολιτική που θα ηγεμονεύσει κατά την μετάβαση.  

Στην παρουσίαση της προγραμματικής διακήρυξης της Λαϊκής Ενότητας ο Παναγιώτης Λαφαζάνηςείπε ότι δεν θα θιγούν οι καταθέσεις.  

Παρεμπιπτόντως, αυτό είναι μια σαφής δέσμευση σε αντίθεση με τις δηλώσεις του μνημονιακού πλέονΣΥΡΙΖΑ που λέει ότι με τα 20 δις που δανείστηκε για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών «οι καταθέσεις είναι εξασφαλισμένες». Με την νέα ύφεση που θα υπάρξει είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν καινούργια μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μέχρι τώρα έχουν υπάρξει κι άλλες κεφαλαιακές ενισχύσειςτων τραπεζών που αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές. Τι θα συμβεί αν δεν επαρκέσουν τα 20 δις ευρώ τα επόμενα χρόνια ;  

Επιστρέφοντας στην θέση της Λ.Ε. , από τεχνική άποψη αυτή μπορεί να υλοποιηθεί ως εξής: Οι καταθέσεις κάθε πολίτη θα αποτελέσουν πιστώσεις στο νέο (κρατικοποιημένο) τραπεζικό σύστημα, σε λογαριασμούς συναλλάγματος πλέον, αφού νόμιμο χρήμα θα είναι το νέο εθνικό νόμισμα. Οι τράπεζες θα έχουν την υποχρέωση να το ανακαταθέτουν στην νέα (εθνικοποιημένη) κεντρική τράπεζα. Είναι προφανές ότι για ένα διάστημα ίσως 1-2- ετών θα υπάρχουν συναλλακτικοί περιορισμοί στις αναλήψεις σε συνάλλαγμα από αυτούς τους λογαριασμούς (όπως και στους υπόλοιπους λογαριασμούς σε συνάλλαγμα-δολλαρίων, στερλινών, ελβετικών φράγκων κλπ) που θα αρθούν σταδιακά. Είναι αυτονόητο ότι θα μπορούν οποτεδήποτε να αναληφθούν όλα τα ποσά στο εγχώριο νόμισμα με την ισοτιμία της ημέρας συναλλαγής (αυτό σε αντίθεση με την άμεση μετατροπή θα δημιουργήσει προσδοκία οφέλους από την –πιθανή- υποτίμηση και θα κρατήσει τις καταθέσεις αυτές στο πιστωτικό σύστημα).  

Επειδή υπάρχει μεγάλη δημαγωγία για τις επιπτώσεις της –τυχόν- αλλαγής στα λαϊκά νοικοκυριά, είναι χρήσιμο να έχουμε υπόψη και ορισμένα άλλα ζητήματα.  

1.τα δάνεια. Αυτονοήτως όλα τα δάνεια που έχουν συναφθεί στην Ελλάδα σε ευρώ θα μετατραπούν αυτοδικαίως σε οφειλές στο νέο νόμιμο χρήμα ( για τα δάνεια σε συνάλλαγμα θα πρέπει να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση – απαραίτητη και σήμερα, αφού έχει δημιουργηθεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα με τα δάνεια σε ελβετικό νόμισμα που ανατιμήθηκε περίπου 40% έναντι του ευρώ). Αυτό από μόνο του ευνοεί τους οφειλέτες , αν –όπως είναι το πιθανότερο- επαληθευτεί η πρόβλεψη για πληθωρισμό μεγαλύτερο από αυτόν της ευρωζώνης. Οπωσδήποτε θα χρειαστεί ρύθμιση των επιτοκίων (στις υπάρχουσες συμβάσεις συνδέονται με τα επιτόκια της ΕΚΤ ή τα διατραπεζικά επιτόκια της ευρωζώνης). Με βάση την γενικότερη φυσιογνωμία της Λαϊκής Ενότητας, είναι βέβαιο ότι η ρύθμιση των επιτοκίων θα στηρίξει τα λαϊκά νοικοκυριά και τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Προβάλλεται το επιχείρημα, ότι επειδή μέρος των δανειακών χαρτοφυλακίων έχει μεταβιβαστεί (εκχωρηθεί) από τις τράπεζες δήθεν οι δανειολήπτες θα υποχρεούνται να καταβάλουν σε ευρώ. Αυτό είναι εκτός από παράλογο και αντίθετο με το ισχύον σήμερα δίκαιο των εκχωρήσεων.  

2. περιουσίες. Κατά κόρον χρησιμοποιείται επίσης το επιχείρημα ότι θα εξαγοραστούν από τηνολιγαρχία και διάφορους αεριτζήδες και φοροφυγάδες οι περιουσίες φθηνά με επαναπατρισμό των κεφαλαίων που έχουν φυγαδευτεί ή/και ξένων κεφαλαίων, που θα επωφεληθούν από την υποτίμησητης δραχμής. Το επιχείρημα αυτό είναι έωλο νομικά, λογικά και ηθικά. Νομικά γιατί η διακίνηση κεφαλαίων θα ελέγχεται (άρα και η προέλευσή τους). Λογικά, αφενός διότι η υποτίμηση θα συνοδεύεται από πληθωρισμό και θα ζητούνται μεγαλύτερα ποσά σε εγχώριο νόμισμα, και αφετέρου διότι η –τυχόν-εισροή τέτοιων κεφαλαίων θα επηρεάσει θετικά το ισοζύγιο πληρωμών και θα επιδράσει ανοδικά (ή θα μειώσει την υποτίμηση) του εθνικού νομίσματος. Τέλος, ηθικά, διότι το επικαλούνται οι υπερασπιστές των μνημονίων που οδήγησαν σε μεγάλη υποτίμηση τις περιουσίες των Ελλήνων, πράγμα που δέχθηκε ακόμα και το ΣτΕ πρόσφατα θέτοντας ζήτημα μείωσης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Μια ματιά στις αγγελίες δείχνει τεράστια προσφορά για πώληση περιουσιών, ενώ τα στοιχεία δείχνουν ελάχιστες συναλλαγές και χαμηλές τιμές στις μεταβιβάσεις. Σε λίγο αναμένονται τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ που υπολογίζοντα (παράνομα σύμφωνα με το ΣτΕ) στις ισχύουσες αντικειμενικές αξίες.  

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και σε άλλα ζητήματα, αλλά θα κάναμε το κείμενο αυτό πολύ μεγαλύτερο. Νομίζουμε όμως ότι η αντίληψη έγινε σαφής.  

Αν ασχοληθεί κανείς σοβαρά με το ενδεχόμενο του εθνικού νομίσματος, διαπιστώνει εύκολα ότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση , ανάλογα βέβαια με το πολιτικό σχέδιο και τις κοινωνικές δυνάμεις που θα το σχεδιάσουν, θα το εγγυηθούν, θα το επιβάλουν και θα το εφαρμόσουν.  

Εγχώριο νόμισμα με εποπτεία της ΕΚΤ και εφαρμογή χωρίς εξαιρέσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (κάτι που υπονόησε ο Σόϊμπλε) μπορεί ασφαλώς να οξύνει περαιτέρω την ανθρωπιστική κρίση που προκάλεσαν τα μνημόνια.  

Στην διακήρυξη όμως της Λαϊκής Ενότητας υπάρχει πρόβλεψη (που αφορά προφανώς ενδεχόμενες παρεμβάσεις οργάνων της Ε.Ε.) για δημοψήφισμα, όπου ένας ενημερωμένος και αγωνιζόμενος λαός θα υπερασπιστεί την πατρίδα του και το μέλλον των παιδιών του.      

*Ο Γιάννης Χατζηαντωνίου είναι μέλος της ΣΕ του «Νέου Αγωνιστή», δικηγόρος στην Εθνική Τράπεζα

Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2015