Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 3.5.14
Θέλει αρετήν και τόλμην η παραγωγική ανασυγκρότηση, θέλει αντιπαράθεση με τους παλαμακιστές της «ελεύθερης αγοράς», θέλει σύγκρουση με τις θεσμίσεις της Νέας Τάξης, όμως θέλει και κάτι άλλο : Δηλαδή «ασκήσεις» σε περιορισμένα κοινωνικοοικονομικά πεδία, με στόχο την ανίχνευση δυνατοτήτων και την ανάδειξη «πιλοτικών» λύσεων ευρύτερης ισχύος …
Γράφω αυτά με αφορμή πρόσφατη παρέμ
βαση του βουλευτή Νίκου Συρμαλένιου για την ανασυγκρότηση της πρωτογενούς παραγωγής στις νησιωτικές περιοχές. Η διαχρονική εποπτεία αυτών των περιοχών δείχνει μια ισχυρή τάση τουριστικής μονοκαλλιέργειας, με σταδιακή έξωση των γεωργικών, κτηνοτροφικών και μελισσοκομικών δραστηριοτήτων. Αυτό συχνά εκθειάζεται υπογείως ως «εξειδίκευση» της οικονομίας και προσαρμογή στο διεθνή καταμερισμό έργων , όμως από την άλλη πλευρά συνοδεύεται από ριζική αλλοίωση του τουριστικού προϊόντος, ακάθεκτη διείσδυση Διεθνών Τουριστικών Ομίλων, οικονομική και πολιτισμική αποξένωση των εγχώριων κοινωνιών.
Η θεωρία του «συγκριτικού πλεονεκτήματος» απαιτεί την εξάλειψη του πρωτογενούς τομέα και τη διαμόρφωση αμιγών ζωνών αναψυχής, ενώ αντίθετα η στήριξη του τυροκόμου της Μυκόνου ή του πατατοκαλλιεργητή της Νάξου δυσφημίζεται ως κατάλοιπο εποχών κρατικισμού και προκαλεί τον ειρωνικό ξερόβηχα της συμβατικής οικονομολογίας.
[Εν όψει, "τέχνη δρόμου", από την Κοζάνη] Όμως, ελάχιστα συνεκτιμάται η συμβολή πολλών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα στη διαμόρφωση του τοπίου, στη παραγωγή ειδικών ποιοτικών προϊόντων, στην ενεργειακή οικονομία, στη διατήρηση και ακτινοβολία της παράδοσης, στην ευζωϊα του νησιωτικού πληθυσμού – που με τη σειρά της μεταφράζεται σε μια φιλικότερη σχέση υποδοχής του ξένου στοιχείου… Εδώ η ιδεολογία της
«εξω-τραφούς» ανάπτυξης σπάζει τα μούτρα της : Γιατί η κερδοσκοπική ονείρωξη τουριστικών δομών τύπου Ντουμπάϊ – π.χ με πίστες για χειμερινά σπορ ή με γήπεδα γκολφ σε άξενα, ξηροθερμικά περιβάλλοντα – οδηγεί , μέσω του ανταγωνισμού, σε εκθετική αύξηση των εξόδων παραγωγής τουριστικών υπηρεσιών….
Η αγορά δεν μπορεί να επιβραβεύσει ή να τιμωρήσει δομές που αντίστοιχα παράγουν εξωτερικά οφέλη ή δυσλειτουργίες στην κοινωνία. Η αγορά τείνει στη μονολειτουργικότητα, ακυρώνοντας κάποιες παραγωγικές εφεδρείες που κάθε χώρα και περιοχή πρέπει να διαθέτει για περίπτωση ανάγκης, έστω και αν αυτό σημαίνει ορισμένα ακριβότερα προϊόντα.
Αυτό το σκεπτικό δεν αποτελεί συνηγορία με κάποιες ροβινσονιάδες περί ολοκληρωμένης ανάπτυξης, που σκάνε μύτη εν μέσω κρίσης. Η χώρα και οι περιοχές της δεν μπορούν παρά να αγοράζουν και να πουλάνε. Όμως η υποταγή στην ανεξέλεγκτη δράση της αγοράς εγκυμονεί κινδύνους - εισοδηματικών και ποιοτικών ανατροπών - για τα λαϊκά εισοδήματα και τις δευτεροκλασάτες χώρες.
Η αγορά υπόσχεται διαφάνεια ενάντια στον κρατικισμό, όμως οι διεθνείς εκπρόσωποί της αξιώνουν την ποιοτική αδιαφάνεια : μη σήμανση των μεταλλαγμένων προϊόντων, ανάμιξη του μεσογειακού ελαιολάδου με κάτι αισχρά βορειοευρωπαϊκά σπορέλαια, ακόμη και παραγωγή γιαουρτιού με χρήση γάλα σκόνης…
Θέλει αρετήν και τόλμην η παραγωγική ανασυγκρότηση, θέλει αντιπαράθεση με τους παλαμακιστές της «ελεύθερης αγοράς», θέλει σύγκρουση με τις θεσμίσεις της Νέας Τάξης, όμως θέλει και κάτι άλλο : Δηλαδή «ασκήσεις» σε περιορισμένα κοινωνικοοικονομικά πεδία, με στόχο την ανίχνευση δυνατοτήτων και την ανάδειξη «πιλοτικών» λύσεων ευρύτερης ισχύος …
Γράφω αυτά με αφορμή πρόσφατη παρέμ
βαση του βουλευτή Νίκου Συρμαλένιου για την ανασυγκρότηση της πρωτογενούς παραγωγής στις νησιωτικές περιοχές. Η διαχρονική εποπτεία αυτών των περιοχών δείχνει μια ισχυρή τάση τουριστικής μονοκαλλιέργειας, με σταδιακή έξωση των γεωργικών, κτηνοτροφικών και μελισσοκομικών δραστηριοτήτων. Αυτό συχνά εκθειάζεται υπογείως ως «εξειδίκευση» της οικονομίας και προσαρμογή στο διεθνή καταμερισμό έργων , όμως από την άλλη πλευρά συνοδεύεται από ριζική αλλοίωση του τουριστικού προϊόντος, ακάθεκτη διείσδυση Διεθνών Τουριστικών Ομίλων, οικονομική και πολιτισμική αποξένωση των εγχώριων κοινωνιών. Η θεωρία του «συγκριτικού πλεονεκτήματος» απαιτεί την εξάλειψη του πρωτογενούς τομέα και τη διαμόρφωση αμιγών ζωνών αναψυχής, ενώ αντίθετα η στήριξη του τυροκόμου της Μυκόνου ή του πατατοκαλλιεργητή της Νάξου δυσφημίζεται ως κατάλοιπο εποχών κρατικισμού και προκαλεί τον ειρωνικό ξερόβηχα της συμβατικής οικονομολογίας.
[Εν όψει, "τέχνη δρόμου", από την Κοζάνη] Όμως, ελάχιστα συνεκτιμάται η συμβολή πολλών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα στη διαμόρφωση του τοπίου, στη παραγωγή ειδικών ποιοτικών προϊόντων, στην ενεργειακή οικονομία, στη διατήρηση και ακτινοβολία της παράδοσης, στην ευζωϊα του νησιωτικού πληθυσμού – που με τη σειρά της μεταφράζεται σε μια φιλικότερη σχέση υποδοχής του ξένου στοιχείου… Εδώ η ιδεολογία της
«εξω-τραφούς» ανάπτυξης σπάζει τα μούτρα της : Γιατί η κερδοσκοπική ονείρωξη τουριστικών δομών τύπου Ντουμπάϊ – π.χ με πίστες για χειμερινά σπορ ή με γήπεδα γκολφ σε άξενα, ξηροθερμικά περιβάλλοντα – οδηγεί , μέσω του ανταγωνισμού, σε εκθετική αύξηση των εξόδων παραγωγής τουριστικών υπηρεσιών….
Η αγορά δεν μπορεί να επιβραβεύσει ή να τιμωρήσει δομές που αντίστοιχα παράγουν εξωτερικά οφέλη ή δυσλειτουργίες στην κοινωνία. Η αγορά τείνει στη μονολειτουργικότητα, ακυρώνοντας κάποιες παραγωγικές εφεδρείες που κάθε χώρα και περιοχή πρέπει να διαθέτει για περίπτωση ανάγκης, έστω και αν αυτό σημαίνει ορισμένα ακριβότερα προϊόντα.
Αυτό το σκεπτικό δεν αποτελεί συνηγορία με κάποιες ροβινσονιάδες περί ολοκληρωμένης ανάπτυξης, που σκάνε μύτη εν μέσω κρίσης. Η χώρα και οι περιοχές της δεν μπορούν παρά να αγοράζουν και να πουλάνε. Όμως η υποταγή στην ανεξέλεγκτη δράση της αγοράς εγκυμονεί κινδύνους - εισοδηματικών και ποιοτικών ανατροπών - για τα λαϊκά εισοδήματα και τις δευτεροκλασάτες χώρες.
Η αγορά υπόσχεται διαφάνεια ενάντια στον κρατικισμό, όμως οι διεθνείς εκπρόσωποί της αξιώνουν την ποιοτική αδιαφάνεια : μη σήμανση των μεταλλαγμένων προϊόντων, ανάμιξη του μεσογειακού ελαιολάδου με κάτι αισχρά βορειοευρωπαϊκά σπορέλαια, ακόμη και παραγωγή γιαουρτιού με χρήση γάλα σκόνης…
