Τα βασικά χαρακτηριστικά του Προϋπολογισμού 2019

Του Γιάννη Τόλιου*

Εισαγωγή

Η κατάθεση του Προϋπολογισμού 2019 αξιοποιείται από τη κυβέρνηση ως μοχλός εξωραϊσμού της πολιτικής της και δημιουργίας προσδοκιών ότι μπαίνουμε στο δρόμο της οριστικής εξόδου από τα Μνημόνια και τις πολιτικές λιτότητας, στην οδό της ανάπτυξης και σταδιακής βελτίωσης της ζωής του ελληνικού λαού. Προβάλλει επίσης με ιδιαίτερη ένταση, εν όψει των πολλαπλών εκλογών, το γνωστό «δίλημμα», ότι η επιλογή είναι μεταξύ «προοδευτικών και δεξιών» δυνάμεων, μεταξύ Τσίπρα – Μητσοτάκη, κά.!

1.Υπεραισιόδοξες προβλέψεις με εκλογικές σκοπιμότητες
Με βάση τα επίσημα στοιχεία, χρειάζεται κατ’ αρχάς να δούμε την πορεία της ελληνική οικονομίας και τις προοπτικές της, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη γενικότερη πορείας της διεθνούς οικονομίας και ιδιαίτερα της ευρωζώνης. Η τελευταία το 2019, προβλέπεται να έχει να έχει αύξηση του ΑΕΠ 1,9%, έναντι 2% το 2018 και 2,4% το 2017, ο πληθωρισμός θα κινηθεί περί το 2%, ενώ η ανεργία γύρω στο 8,5%. Η ελληνική οικονομία από την πλευρά της, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης του Προϋπολογισμού 2019, παρά τα σημάδια ασθενικής ανάκαμψης τα τελευταία χρόνια (αύξηση ΑΕΠ 2018 γύρω στο 2% σε σχέση με προβλέψεις για 2,5%, ανεργία γύρω στο 18,5%), δεν εμφανίζει δυναμική ανάκαμψης και έξοδο από την κρίση.

Οι περισσότεροι δείκτες παρουσιάζουν οριακή βελτίωση (σχεδόν μηδενική αύξηση κατανάλωσης και επενδύσεων, οριακή μείωση ανεργίας με προγράμματα ελαστικής εργασίας και φυγή νέων στο εξωτερικό, υπερφορολόγηση λαϊκών στρωμάτων κυρίως με έμμεσους φόρους, μείωση κοινωνικών δαπανών, συρρίκνωση αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, ένταση κατασχέσεων και πλειστηριασμών κά). Αντίθετα η κερδοφορία των μεγάλων επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια σημειώνει «άνθιση» (η αναλογία κερδοφόρων και ζημιογόνων επιχειρήσεων έφθασε στα προ κρίσης επίπεδα), ενώ η «φτωχοποίηση» του ελληνικού λαού συνεχίζεται καλύπτοντας μια περίοδο δέκα ετών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΑΕΠ από 242,1 δις € το 2008, λόγω κρίσης και Μνημονίων, βυθίστηκε σταδιακά ως το 2016 στα 174,4 δις (μείωση -28%), ενώ 2018 προβλέπεται να ανέλθει στα 185,6 δις €.

Το 2019, οι προβλέψεις για το ΑΕΠ αναφέρουν αύξηση 2,5%, η οποία θεωρείται υπεραισιόδοξη από τον ΟΟΣΑ, ΕΕ και ΔΝΤ (προβλέπουν γύρω στο 2%) δεδομένου ότι η αύξηση της κατανάλωση θα είναι οριακή (ιδιωτική 1,1% και δημόσια 0,6%), ενώ οι επενδύσεις θα κινηθούν στα ίδια επίπεδα με 2018. (Οι κρατικές περικόπτονται κατά 550 εκατ. για να πιαστούν τα «πρωτογενή πλεονάσματα» και οι ιδιωτικές παρ’ ότι προβλέπεται αύξηση 11,9%, θεωρείται ανεδαφική αφού ίδιες προβλέψεις υπήρχαν το 2018 και τελικά θα αυξηθούν μόλις 0,8%). Από την άλλη δεν προβλέπεται καμιά θετική εξέλιξη στο ξεπέρασμα της πιστωτικής στενότητας των τραπεζών και παροχή ρευστότητας στις επιχειρήσεις. Τέλος το εξωτερικό ισοζύγιο θα βελτιωθεί ελαφρά σε σχέση με το 2018 (εξαγωγές +5,8% και εισαγωγές +5,2%), ενώ θα επιδεινωθεί ο πληθωρισμός (από 0,8% σε 1,2%).

Η υπεραισιοδοξία εξέλιξης βασικών οικονομικών δεικτών, στο νέο Προϋπολογισμό 2019, εκδηλώνεται με την πρόβλεψη επίτευξης υψηλών «πλεονασμάτων» (3,96% του ΑΕΠ το 2018 και 4,25% το 2019), στη βάση του οποίων …«θεμελιώνονται» προεκλογικές υποσχέσεις, για παροχές ύψους 910 εκατ. € το 2019, ορισμένες μεταχρονολογημένες για το 2020.!
2.Έσοδα και δαπάνες νέου Προϋπολογισμού 2019
Ο νέος Προϋπολογισμός 2019 προβλέπει έσοδα 53 δις, δαπάνες 59 δις και ταμειακό έλλειμμα 6 δις (κυρίως τόκοι δημόσιου χρέους), που θα καλυφθεί βασικά με βραχυπρόθεσμο δανεισμό. Ειδικότερα η αύξηση εσόδων σε ταμειακή βάση, ανέρχεται σε 435 εκατ. (κυρίως φόρων από ΦΠΑ 200 εκατ., Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης 140 εκατ. κά), ενώ προβλέπεται μείωση αναπτυξιακών και κοινωνικών δαπανών. Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης για «κοινωνικό μέρισμα» και διάφορες παροχές, είναι σε μεγάλο βαθμό «στον αέρα», αφού τον τελευταίο λόγο θα έχουν οι υπερεθνικοί θεσμοί (ΕΕ, ΕΚΤ, ΕΜΣ), οι οποίοι πιέζουν για εφαρμογή όλων των δεσμεύσεων (υπάρχουν 16 δράσεις σε εκκρεμότητα) και την διασφάλιση «πλεονασμάτων», τουλάχιστον 3,5% ΑΕΠ, για πληρωμή τοκοχρεολυσίων. Χρησιμοποιούν δε ως …«φραγγέλιο πειθάρχησης», τη μη επιστροφή τόκων εκ μέρους της ΕΚΤ από ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, κά.!

Έτσι παρ’ ότι οι παλιές συντάξεις προσωρινά σώζονται από περικοπές, οι νέες «ψαλιδίζονται» (με βάση το Νόμο Κατρούγκαλου 2016) και όλες μαζί θα υποστούν σταδιακή μείωση 8-10%, αφού θα παραμείνουν «παγωμένες» ως το 2022.!! Ταυτόχρονα αυξάνει η ….«ουρά αναμονής» των νέων συνταξιούχων για τη χορήγηση σύνταξης. Επίσης περικόπτονται κονδύλια στήριξης ευπαθών κοινωνικών ομάδων σε σχέση με τις εξαγγελίες Α.Τσίπρα στη ΔΕΘ. Προβλέπεται επίσης οριακή μείωση ΕΝΦΙΑ (10% μεσοσταθμικά) και μείωση κατά 1/3 των ασφαλιστικών εισφορών σε ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες. Ταυτόχρονα δίδονται φοροαπαλλαγές στις μεγάλες επιχειρήσεις (μείωση φορολογίας κερδών και μερισμάτων από 29% σε 25% και επιδότηση κατά 50% των ασφαλιστικών εισφορών για νέους απασχολούμενους ως 24 ετών). Αντίθετα η μείωση του αφορολόγητου 40% από το 2020 διατηρείται, ενώ η επαναφορά του κατώτατου μισθού στα προ κρίσης επίπεδα (751 €) έχει παραπεμφθεί στις «καλένδες», παρ’ ότι τα κέρδη των ΑΕ & ΕΠΕ τα τελευταία χρόνια, βρίσκονται σε «άνθιση».!

Σημαντικές είναι επίσης οι περικοπές στη μισθοδοσία των εργαζόμενων στο δημόσιο, καθώς και των κοινωνικών δαπανών (συντάξεις, υγεία, πρόνοια, απασχόληση, κοινωνικά επιδόματα κά). Ειδικότερα οι δαπάνες μισθοδοσίας περιορίζονται κατά 3,8% (από 13,5 δις σε 13 δις) και η επιχορήγηση στα ασφαλιστικά ταμεία κατά 935 εκατ. Επίσης οι επιχορηγήσεις στα Νοσοκομεία μειώνονται κατά 75 εκατ., στα επιδόματα ανεργίας κατά 63 εκατ., οι παροχές ασθενείας κατά 380 εκατ. κά. Από την άλλη αυξάνονται οι δαπάνες για προγράμματα απασχόλησης κατά 140 εκατ. (στην ουσία ανακύκλωσης ανέργων). Σημαντικές περικοπές γίνονται στις μεταβιβάσεις προς τους ΟΤΑ (από 3,2 δις σε 2,4 δις), ενώ παράλληλα μεταφέρονται οι αρμοδιότητες καταβολής προνοιακών επιδομάτων από τους Δήμους στον ΟΠΕΚΑ. Ειδικότερα οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι προς του ΟΤΑ (ΚΑΠ), περικόπτονται από 3,1 δις σε 2,4 δις και οι επιχορηγήσεις στου ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, από 90 σε 43 εκατ. Αντίθετα οι στρατιωτικές δαπάνες (σε μεγάλο βαθμό εξυπηρετούν σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ) αυξάνονται από 3.280 σε 3.359 εκατ. (+2,4%), ενώ οι δαπάνες για Αθλητισμό-Πολιτισμό μειώνονται από 318 σε 305 εκατ. € (-4,2%).! Τέλος όσον αφορά τις δοσοληψίες με την ΕΕ, προβλέπεται καθαρή μείωση κονδυλίων από 4,1 δις σε 3,8 δις €.!

3.Δημόσιο χρέος, «πλεονάσματα», ιδιωτικοποιήσεις, τράπεζες
Στο μεγάλο θέμα του Χρέους, ο νέος Προϋπολογισμός δεν φέρνει κάτι καινούργιο, αλλά συνεχίζει την πολύμορφη καταλήστευση του ελληνικού λαού για πληρωμή των τοκοχρεολυσίων (13-14 δις ετησίως) με «αιματηρά πλεονάσματα» από τη φορολεηλασία λαϊκών στρωμάτων, μειώσεις μισθών και συντάξεων, περικοπές κοινωνικών και αναπτυξιακών δαπανών, καταλήστευση δημόσιας περιουσίας, ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, κατασχέσεων για χρέη στις ΔΟΥ, κά. Είναι χαρακτηριστικό ότι το δημόσιο χρέος στο τέλος του 2018 εκτιμάται σε 335 δις € ή 180,4% του ΑΕΠ, ενώ το σύνολο των δαπανών εξυπηρέτησης (τοκοχρεολύσια) στο διάστημα 2009-2017, ανήλθαν 336,2 δις.!
Ιδιαίτερα αρνητικές είναι οι εξελίξεις στα χρέη φορολογούμενων προς το δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία και «κόκκινα δάνεια» στις τράπεζες. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ (Ανεξ.Αρχ.Δημ.Εσοδ.), το Σεπτέμβρη ’18, το συνολικό ύψος χρεών στις ΔΟΥ, ήταν 103 δις (από τα οποία 16,3 δις είναι «ανεπίδεκτα είσπραξης»), ενώ ο αριθμός των φορολογουμένων με χρέη, ανέρχονταν σε 4,3 εκατ. άτομα.! Δηλ. 1 στους 3 φορολογούμενους.! Από αυτούς το 1,8 εκατ. φορολογούμενοι είναι σε καθεστώς «αναγκαστικής είσπραξης» (κατασχέσεις μισθών, τραπεζικών λογαριασμών, περιουσιακών στοιχείων, κά). Αν υπολογίσουμε και τις εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες στα ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες, αποκτούμε μια εικόνα της φτωχοποίησης του ελληνικού λαού.

Η κυβέρνηση «επαίρεται» για την επίτευξη υψηλών «πρωτογενών πλεονασμάτων», τα οποία το 2018 εκτιμώνται σε 7,5 δις (3,98% του ΑΕΠ) και το 2019 σε 8,1 δις (4,25% του ΑΕΠ). Ωστόσο δεν πρόκειται για «παραγωγικά πλεονάσματα», αλλά «πλεονάσματα φτώχειας» μέσω της φορολεηλασίας των λαϊκών στρωμάτων, μείωσης μισθών-συντάξεων, ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας, κά. Ειδικότερα τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις το 2018 υπολογίζονται σε 2.152 εκατ., από τα οποία μόνο 738 πραγματοποιήθηκαν (τα υπόλοιπα είναι σε εκκρεμότητα), ενώ το 2019 υπολογίζονται σε 1.531 εκατ. Κατά συνέπεια το λεγόμενο «κοινωνικό μέρισμα» είναι προϊόν άγριας «φτωχοποίησης» (παίρνουν από τη μια τσέπη 100 και επιστρέφουν στην άλλη 10).! Ακόμα και αν σε περιορισμένο βαθμό υπάρχει κάποια αναδιανεμητική διάσταση, αυτή κινείται στη λογική της ελεημοσύνης (κουπόνια για συσσίτια) και δεν καταπολεμά τις βαθύτερες αιτίες της φτωχοποίησης, αντίθετα τη διαιωνίζει. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα νοικοκυριό με δύο ενήλικα μέλη και συνολικό ετήσιο εισόδημα 7.500 €, θα έχει ετήσιο «κοινωνικό μέρισμα» 675 €, ενώ με εισόδημα ως 13.500 €, θα έχει 375 €.! Κατά συνέπεια η προσπάθεια της κυβέρνησης να καλλιεργήσει φιλολαϊκό προφίλ και ψευτοδιλήμματα για το ποιος είναι ο «καλύτερος πρωθυπουργός», δεν απαντάει στις πραγματικές ανάγκες του ελληνικού λαού και της χώρας, ενώ αποσιωπάται η διαιώνιση των πολιτικών Λιτότητας και Επιτροπείας.
Επίσης στον τομέα της εκκαθάρισης των «κόκκινων δανείων», εκτός από το κοινωνικό πρόβλημα που δημιουργούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί με την αφαίρεση λαϊκών κατοικιών, προκύπτει πρόβλημα βιωσιμότητας των τραπεζών (απομειώνεται το ενεργητικό και δημιουργείται ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης). Το σχέδιο εκκαθάρισης των κόκκινων δανείων με τη δημιουργία ενός «οχήματος ειδικού σκοπού» (κάτι σαν bad-bank) όπου θα συγκεντρώσει όλα τα κόκκινα δάνεια και θα κάνει διαχείριση τους, απαιτεί νέα κεφάλαια και όλες οι μεθοδεύσεις κατατείνουν, στην εύρεση από το δημόσιο (αναβαλλόμενος φόρος, κά), με διατήρηση πάντα του ελέγχου των τραπεζών από τους ιδιώτες.!

4.Το γνωστό «δίλημμα» και η εναλλακτική λύση
Συνολικά ο Προϋπολογισμός 2019, παρ’ ότι χαρακτηρίζεται από την κυβέρνηση «μεταμνημονιακός», έχει στο …«DNA» του όλα τα χαρακτηριστικά των προηγούμενων, δεδομένου ότι κινείται στα πλαίσια των δεσμεύσεων του νέου «άτυπου» Μνημονίου που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τον Ιούνιο 2018, για το διάστημα 2019-2022. Ωστόσο για την κυβέρνηση, λες και δεν …«τρέχει τίποτα», εμφανίζει τις ακραίες νεοφιλελεύθερες δεσμεύσεις ως απαλλαγή από τη «Λιτότητα» και την «Επιτροπεία». Μάλιστα ο Α.Τσίπρας, προσπαθεί να εμφανίσει τα «ψίχουλα» των προεκλογικών παροχών (από τα «ματωμένα πλεονάσματα» της υπερφορολόγησης μισθών-συντάξεων και λαϊκής περιουσίας), ως «απόδειξη» εξόδου από τα Μνημόνια.! Επιχειρεί ταυτόχρονα να εγκλωβίσει το λαό, ιδιαίτερα τους αριστερούς ψηφοφόρους, στο ψευτοδίλημμα ανάμεσα σε «Τσίπρα ή Μνητσοτάκη», «προοδευτική ή δεξιά» κυβέρνηση, κά. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του Α.Τσίπρα στη Βουλή, ότι «τον Οκτώβρη του ’19, ο ελληνικός λαός θα κληθεί να αποφασίσει, είτε για τη στοχευμένη και νοικοκυρεμένη πολιτική της κυβέρνησης, είτε για το σχέδιο της ΝΔ που αφορά μόνον την ελίτ και τους κληρονόμους». (Εφ/Συν. 29.11.18)

Ανάλογα ψευτοδιλήμματα, με παρόμοιες φράσεις, είχαν τεθεί στο παρελθόν, από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ και ο λαός τα ανέτρεψε. Η «εναλλακτική λύση» στις σημερινές συνθήκες, δεν βρίσκεται στην επιλογή μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, ούτε βέβαια σε κόμματα του Μνημονιακού τόξου (ΚΙΝΑΛ, Ποτάμι, Ένωση Κεντρώων, κά), τα οποία ασκούν «κούφια» κριτική στην κυβέρνηση, αλλά εφάρμοσαν, ψήφισαν και στήριξαν τα Μνημόνια, ενώ αποδέχονται τις δεσμεύσεις του νέου άτυπου Μνημονίου 2019-22, καθώς και την υπερεθνική επιτροπεία της ΕΕ-ΕΚΤ-ΕΜΣ.
Η «Λαϊκή Ενότητα», όχι απλά απορρίπτει το νέο Προϋπολογισμό και τις επιλογές του, αλλά στηρίζει ενεργά τις λαϊκές κινητοποιήσεις για την ανατροπή των πολιτικών «Λιτότητας και Επιτροπείας». Προβάλλει ως αναγκαία και ρεαλιστική λύση, την εφαρμογή φιλολαϊκής πολιτικής εξόδου από την κρίση, με αναδιάρθρωση του χρέους, σύμφωνα με τις προβλέψεις του διεθνούς δικαίου, μείωση της φορολογίας των λαϊκών στρωμάτων, στήριξη της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, παραγωγική ανόρθωση της οικονομίας και δραστική μείωση ανεργίας, ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας και δημόσιο έλεγχο των τραπεζών, διασφάλιση της λαϊκής κυριαρχίας, ανάπτυξη ισότιμων και αμοιβαία επωφελών σχέσεων με όλες τις χώρες κά, στην προοπτική ανάδειξης μιας λαϊκής κυβέρνησης που θα ανοίξει ελπιδοφόρους δρόμους στον ελληνικό λαό, τη νεολαία και συνολικά στη χώρα.

1.12.18

*Υπεύθυνος Οικονομικής Πολιτικής της ΛΑΕ