Του Maurizio Molinari
Οι πρόσφατες εκλογές στην Ιταλία, τον περασμένο Μάρτιο, προκάλεσαν μια πολιτική επανάσταση. Οι συνέπειες γίνονται τώρα αισθητές σε όλη την ήπειρο. Και η επανάσταση είναι η σωστή λέξη για να περιγραφεί αυτό που συνέβη. Τα «συστημικά» κόμματα τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς σαρώθηκαν από το Κίνημα Πέντε Αστέρων και τη Λέγκα. Κανένα από τα δύο δεν ήταν παρόν όταν εγκρίθηκε το Σύνταγμα της Ιταλίας, κανένα δεν έπαιξε ρόλο στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας, κανένα δεν έλαβε μέρος στην ίδρυση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Τώρα αυτές οι νέες δυνάμεις συνεργάζονται για να εκφράσουν το εντεινόμενο άγχος τω μεσαίων τάξεων, ένα άγχος που εκδηλώνεται απέναντι σε όλους τους θεσμούς, εθνικούς, ευρωπαϊκούς ή παγκόσμιους.
Τρία πράγματα πυροδότησαν αυτή τη διαμαρτυρία στην Ιταλία.
Πρώτον, η οικονομική ανισότητα, προϊόν της παγκοσμιοποίησης, που συνοδεύτηκε από τη διαφυγή επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας στο εξωτερικό - από την ανατολική Ευρώπη ως την άπω Ανατολή - και την αύξηση των εισαγωγών σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.
Δεύτερον, η δραματική αύξηση μετά το 2015 των προσφύγων από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Τρίτον, η οργή για τη διαφθορά που μαστίζει τη χώρα εδώ και πολλές γενιές.
Οι ιταλικές οικογένειες παγιδεύτηκαν σε έναν φαύλο κύκλο: η παγκοσμιοποίηση έστειλε εργοστάσια στο εξωτερικό, οι μετανάστες ανταγωνίζονταν τους ντόπιους για κακοπληρωμένες δουλειές και η διαφθορά οργίαζε. Το 2017, κάπου 5 εκατομμύρια Ιταλοί δεν είχαν αρκετά χρήματα για να πάνε διακοπές και τουλάχιστον 250.000 - οι περισσότεροι νέοι - μετανάστευσαν. Το τρίγωνο ανισότητα-μετανάστευση-διαφθορά προκάλεσε μια γενικευμένη δυσαρέσκεια που σάρωσε τους πάντες και τα πάντα.
Τα παραδοσιακά κόμματα - και κυρίως τα μεγαλύτερα, το Δημοκρατικό Κόμμα και το Φόρτσα Ιτάλια - δεν συνέλαβαν το μέγεθος αυτής της δυσαρέσκειας. Επιβραβεύτηκαν έτσι οι πολιτικοί που διέκριναν καλύτερα τι συνέβαινε στη χώρα. Στο Νότο, κυριάρχησε το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Λουίτζι Ντι Μάιο χάρις στην πρότασή του για «εισόδημα του πολίτη», ένα ποσό 780 ευρώ για όσους ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Στον Βορρά, κυριάρχησε η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, που πόνταρε σε δύο «άλογα» ταυτοχρόνως: τη λεγόμενη «ενιαία φορολογία» για την ενίσχυση επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και μια σκληρή γραμμή απέναντι στους μετανάστες.
Τα Πέντε Αστέρια και η Λέγκα έχουν σαφείς διαφορές μεταξύ τους, που αφορούν τη γεωγραφική τους βάση, τις οικονομικές τους ιδέες και την κοινωνική τους σύνθεση. Το βασικό κοινό τους σημείο όμως είναι η εχθρότητα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα Πέντε Αστέρια κατηγορούν την ΕΕ ότι ευθύνεται για τα οικονομικά προβλήματα της Ιταλίας και η Λέγκα τής καταλογίζει ότι εγκατέλειψε μόνη της την Ιταλία απέναντι στη μεταναστευτική κρίση. Αυτό εξηγεί γιατί, για τους οπαδούς τόσο του Ντι Μάιο όσο και του Σαλβίνι, η σημερινή μάχη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον προϋπολογισμό είναι ουσιαστικά μια μάχη ταυτότητας.
Η αντιπαράθεση δεν αφορά μόνο το έλλειμμα, τις προοπτικές ανάπτυξης, το χρέος και την απουσία μεταρρυθμίσεων. Η πηγή της είναι η πεποίθηση του κυβερνητικού συνασπισμού πως μια επαναστατική αναθεώρηση της σχέσης της Ιταλίας με την ΕΕ θα προσδώσει και πάλι στη χώρα εμπιστοσύνη, αισιοδοξία και ένα καλύτερο μέλλον.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται το βραχυκύκλωμα μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών. Ενώ η Επιτροπή προσπαθεί να διαπραγματευθεί με τον υπουργό Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία για την τροποποίηση του προϋπολογισμού, ο Σαλβίνι και ο Ντι Μάιο επιδιώκουν μια ολομέτωπη σύγκρουση με την Ευρώπη.
Ο συμβιβασμός είναι έτσι πολύ δύσκολος και ο κίνδυνος να επιβληθούν πρόστιμα στην Ιταλία μεγάλος. Μια τέτοια τιμωρία όμως μπορεί να αποτελέσει το σύμβολο όλων των πληγών της ΕΕ, ακριβώς τη στιγμή που η Λέγκα και τα Πέντε Αστέρια ελπίζουν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις ευρωεκλογές του Μαϊου. Όταν ο Ντι Μάιο υπόσχεται «να σαρώσει αυτό το ευρωπαϊκό κατεστημένο» και ο Σαλβίνι βλέπει στον ορίζοντα μια «σιωπηρή επανάσταση στην Ευρώπη», αυτό που έχουν στο μυαλό τους είναι η επανάληψη σε ευρωπαϊκό επίπεδο του εκλογικού τους θριάμβου στη χώρα τους - αυτή τη φορά σε συνεργασία με άλλα εθνικιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα.
Είναι αδύνατον αυτή τη στιγμή να προβλέψει κανείς αν θα το καταφέρουν ή αν ο συνασπισμός Πέντε Αστεριών / Λέγκας θα μπορέσει να διαχειριστεί με επιτυχία την οικονομική κρίση. Ένα όμως είναι βέβαιο. Το άγχος των μεσαίων τάξεων της Ιταλίας για την ανισότητα, τη μετανάστευση και τη διαφθορά που προκάλεσε αυτή την επανάσταση θα συνεχίσει να βρίσκεται στο προσκήνιο στην Ιταλία και την Ευρώπη όσο δεν δίνονται πραγματικές, στρατηγικές απαντήσεις.
* Ο Μαουρίτσιο Μολινάρι είναι διευθυντής της La Stampa και συγγραφέας του βιβλίου «Γιατί συνέβη εδώ. Οι ρίζες του ιταλικού λαϊκισμού που ταρακούνησε την Ευρώπη».
The GuardianAntiNews
Οι πρόσφατες εκλογές στην Ιταλία, τον περασμένο Μάρτιο, προκάλεσαν μια πολιτική επανάσταση. Οι συνέπειες γίνονται τώρα αισθητές σε όλη την ήπειρο. Και η επανάσταση είναι η σωστή λέξη για να περιγραφεί αυτό που συνέβη. Τα «συστημικά» κόμματα τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς σαρώθηκαν από το Κίνημα Πέντε Αστέρων και τη Λέγκα. Κανένα από τα δύο δεν ήταν παρόν όταν εγκρίθηκε το Σύνταγμα της Ιταλίας, κανένα δεν έπαιξε ρόλο στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας, κανένα δεν έλαβε μέρος στην ίδρυση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Τώρα αυτές οι νέες δυνάμεις συνεργάζονται για να εκφράσουν το εντεινόμενο άγχος τω μεσαίων τάξεων, ένα άγχος που εκδηλώνεται απέναντι σε όλους τους θεσμούς, εθνικούς, ευρωπαϊκούς ή παγκόσμιους.
Τρία πράγματα πυροδότησαν αυτή τη διαμαρτυρία στην Ιταλία.
Πρώτον, η οικονομική ανισότητα, προϊόν της παγκοσμιοποίησης, που συνοδεύτηκε από τη διαφυγή επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας στο εξωτερικό - από την ανατολική Ευρώπη ως την άπω Ανατολή - και την αύξηση των εισαγωγών σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.
Δεύτερον, η δραματική αύξηση μετά το 2015 των προσφύγων από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Τρίτον, η οργή για τη διαφθορά που μαστίζει τη χώρα εδώ και πολλές γενιές.
Οι ιταλικές οικογένειες παγιδεύτηκαν σε έναν φαύλο κύκλο: η παγκοσμιοποίηση έστειλε εργοστάσια στο εξωτερικό, οι μετανάστες ανταγωνίζονταν τους ντόπιους για κακοπληρωμένες δουλειές και η διαφθορά οργίαζε. Το 2017, κάπου 5 εκατομμύρια Ιταλοί δεν είχαν αρκετά χρήματα για να πάνε διακοπές και τουλάχιστον 250.000 - οι περισσότεροι νέοι - μετανάστευσαν. Το τρίγωνο ανισότητα-μετανάστευση-διαφθορά προκάλεσε μια γενικευμένη δυσαρέσκεια που σάρωσε τους πάντες και τα πάντα.
Τα παραδοσιακά κόμματα - και κυρίως τα μεγαλύτερα, το Δημοκρατικό Κόμμα και το Φόρτσα Ιτάλια - δεν συνέλαβαν το μέγεθος αυτής της δυσαρέσκειας. Επιβραβεύτηκαν έτσι οι πολιτικοί που διέκριναν καλύτερα τι συνέβαινε στη χώρα. Στο Νότο, κυριάρχησε το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Λουίτζι Ντι Μάιο χάρις στην πρότασή του για «εισόδημα του πολίτη», ένα ποσό 780 ευρώ για όσους ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Στον Βορρά, κυριάρχησε η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, που πόνταρε σε δύο «άλογα» ταυτοχρόνως: τη λεγόμενη «ενιαία φορολογία» για την ενίσχυση επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και μια σκληρή γραμμή απέναντι στους μετανάστες.
Τα Πέντε Αστέρια και η Λέγκα έχουν σαφείς διαφορές μεταξύ τους, που αφορούν τη γεωγραφική τους βάση, τις οικονομικές τους ιδέες και την κοινωνική τους σύνθεση. Το βασικό κοινό τους σημείο όμως είναι η εχθρότητα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα Πέντε Αστέρια κατηγορούν την ΕΕ ότι ευθύνεται για τα οικονομικά προβλήματα της Ιταλίας και η Λέγκα τής καταλογίζει ότι εγκατέλειψε μόνη της την Ιταλία απέναντι στη μεταναστευτική κρίση. Αυτό εξηγεί γιατί, για τους οπαδούς τόσο του Ντι Μάιο όσο και του Σαλβίνι, η σημερινή μάχη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον προϋπολογισμό είναι ουσιαστικά μια μάχη ταυτότητας.
Η αντιπαράθεση δεν αφορά μόνο το έλλειμμα, τις προοπτικές ανάπτυξης, το χρέος και την απουσία μεταρρυθμίσεων. Η πηγή της είναι η πεποίθηση του κυβερνητικού συνασπισμού πως μια επαναστατική αναθεώρηση της σχέσης της Ιταλίας με την ΕΕ θα προσδώσει και πάλι στη χώρα εμπιστοσύνη, αισιοδοξία και ένα καλύτερο μέλλον.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται το βραχυκύκλωμα μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών. Ενώ η Επιτροπή προσπαθεί να διαπραγματευθεί με τον υπουργό Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία για την τροποποίηση του προϋπολογισμού, ο Σαλβίνι και ο Ντι Μάιο επιδιώκουν μια ολομέτωπη σύγκρουση με την Ευρώπη.
Ο συμβιβασμός είναι έτσι πολύ δύσκολος και ο κίνδυνος να επιβληθούν πρόστιμα στην Ιταλία μεγάλος. Μια τέτοια τιμωρία όμως μπορεί να αποτελέσει το σύμβολο όλων των πληγών της ΕΕ, ακριβώς τη στιγμή που η Λέγκα και τα Πέντε Αστέρια ελπίζουν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις ευρωεκλογές του Μαϊου. Όταν ο Ντι Μάιο υπόσχεται «να σαρώσει αυτό το ευρωπαϊκό κατεστημένο» και ο Σαλβίνι βλέπει στον ορίζοντα μια «σιωπηρή επανάσταση στην Ευρώπη», αυτό που έχουν στο μυαλό τους είναι η επανάληψη σε ευρωπαϊκό επίπεδο του εκλογικού τους θριάμβου στη χώρα τους - αυτή τη φορά σε συνεργασία με άλλα εθνικιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα.
Είναι αδύνατον αυτή τη στιγμή να προβλέψει κανείς αν θα το καταφέρουν ή αν ο συνασπισμός Πέντε Αστεριών / Λέγκας θα μπορέσει να διαχειριστεί με επιτυχία την οικονομική κρίση. Ένα όμως είναι βέβαιο. Το άγχος των μεσαίων τάξεων της Ιταλίας για την ανισότητα, τη μετανάστευση και τη διαφθορά που προκάλεσε αυτή την επανάσταση θα συνεχίσει να βρίσκεται στο προσκήνιο στην Ιταλία και την Ευρώπη όσο δεν δίνονται πραγματικές, στρατηγικές απαντήσεις.
* Ο Μαουρίτσιο Μολινάρι είναι διευθυντής της La Stampa και συγγραφέας του βιβλίου «Γιατί συνέβη εδώ. Οι ρίζες του ιταλικού λαϊκισμού που ταρακούνησε την Ευρώπη».
The GuardianAntiNews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου