Φαναριώτατοι....

το editorial του Δρόμου  της Αριστεράς

Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην κατειλημμένη Κωνσταντινούπολη, αναπτύχθηκε από το ελληνικό στοιχείο μια νέα αριστοκρατία. Αυτή συμβίωνε αρμονικά με τον οθωμανικό διοικητικό μηχανισμό και αναδείχθηκε μέσα από αυτόν. Η νέα αριστοκρατία εγκαταστάθηκε γύρω από την έδρα του Πατριαρχείου, στη συνοικία του Φαναριού, από όπου πήρε και το όνομά της.

Οι Φαναριώτες ήταν μια διακριτή κοινωνική κατηγορία, ιδιότυπα κλειστή, που φρόντιζε πάντα να αναδιπλώνεται στον εαυτό της. Ο ρόλος της ήταν «παρασιτικός, υποβοηθητικός και εξαρτηματικός». Οι όποιες εμπορικές και κερδοσκοπικές ασχολίες της, είχαν χαρακτήρα ευκαιριακό, παραπληρωματικό και συνδέονταν με παραχωρήσεις των Οθωμανών. Μαζί με άλλες κοινωνικές ομάδες (πρόκριτοι, ανώτερος κλήρος), οι Φαναριώτες σχημάτισαν κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα, την «ιθύνουσα τάξη του έθνους» –αυτήν που ο ελληνικός λαός θα χαρακτηρίσει ως «μεγάλα τζάκια».

Αυτό το «εξυπηρετικό» πνεύμα του φαναριωτισμού εκδηλώνουν, στις σύγχρονες συνθήκες, το πολιτικό σύστημα, η κυβέρνηση, οι ελίτ της χώρας και ο ανώτατος κλήρος, η ιθύνουσα τάξη, τα νέα σύγχρονα τζάκια. Παρασιτική, κλειστή στα συμφέροντά της, προσκολλημένη σε μεγάλες δυνάμεις και υποτακτική, συντηρητική και εχθρική απέναντι στον λαό, η σύγχρονη ιθύνουσα τάξη αναλαμβάνει από τους νέους ηγεμόνες (Τρόικα, ΗΠΑ, ευρωκρατία κ.λπ.) να στελεχώνει τον διοικητικό μηχανισμό, κάνοντας κρατικές και εθνικές παραχωρήσεις. Και, φυσικά, καταβάλλοντας τακτικά στην «Υψηλή Πύλη» φόρους και «δοσίματα».

Η κυβέρνηση Τσίπρα επιστρατεύει τα πάντα (υποσχέσεις, σκάνδαλα, συνταγματική αναθεώρηση και, πρόσφατα, τη συμφωνία με την Εκκλησία), προκειμένου να αντιστρέψει τη γενική εικόνα. Μια εικόνα ψέματος, τυχοδιωκτισμού και προχειρότητας έως ανευθυνότητας, που διαπερνά την πολιτική της σε όλους τους τομείς. Νομίζει ότι τα ψίχουλα που θα της επιτραπεί να μοιράσει, αφού βέβαια έχει νομιμοποιήσει την αρπαγή που έγινε και θα συνεχίζεται για πολλά χρόνια, θα καταπραΰνει τη γενικευμένη δυσφορία. Νεοφαναριώτες ιντριγκαδόροι, πονηροί πολιτευτές, μηχανορράφοι και σύμβουλοι, εφευρίσκουν διαρκώς τρόπους να ξεζουμίζουν τον απλό λαό, να κάνουν το άσπρο μαύρο, να παρουσιάσουν την πολιτική τους ως φιλολαϊκή.

Τώρα, για επικοινωνιακούς λόγους, η κυβέρνηση παρουσιάζει μια (διάτρητη από πολλές πλευρές) συμφωνία κράτους και Εκκλησίας, ως λύση ενός χρόνιου προβλήματος. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για συναλλαγή επιχειρηματικού χαρακτήρα σε βάρος των απλών κληρικών και των πολιτών. Μια συμφωνία με τον ανώτατο κλήρο με τη μορφή σύμπραξης Δημοσίου και Εκκλησίας (50%-50%). Μια ΣΔΙΤ, δηλαδή, και ένα εκκλησιαστικό ΤΑΙΠΕΔ. Ο Τσίπρας (νομίζει ότι) εκμεταλλεύεται τη συμφωνία για να αλλάξει το κλίμα ή και να πάρει κάποιες ψήφους. Ο δε Ιερώνυμος, προστατεύει τα συμφέροντα του ανώτατου κλήρου, τον οποίο μετατρέπει σε Α.Ε. Το φαναριώτικο πνεύμα σε όλο του το μεγαλείο.

Υπάρχουν και νεοφαναριώτες κανονικοί, συνειδητοί ιδεολογικά. Αυτοί εξυπηρετούν ό,τι θέλει ο τούρκικος επεκτατισμός και είναι υπέρ της διάλυσης μιας σειράς τομέων και χώρων στο όνομα του εκσυγχρονισμού (κλασική περίπτωση ο νυν υπουργός Παιδείας). Καλοβλέπουν την… παλιά, καλή «πολυπολιτισμική» οθωμανική αυτοκρατορία, απεχθάνονται ιστορία, «μύθους» και σύμβολα, αλλά και την ίδια την ανεξάρτητη νεοελληνική υπόσταση που τη θεωρούν κατά βάθος καθυστερημένη και εθνικιστική από τη γένεσή της.

Μέσα από την (σε πολλά εισαγωγικά ή χωρίς) αριστερή διακυβέρνηση, λανσάρεται σήμερα η εκδοχή του πιο ασπόνδυλου φαναριωτισμού που γνώρισε ο τόπος.