του Γιάννου Χαραλαμπίδη*
ΤΟΜΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΟΛΥΒΙΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΕΑΛΙΣΜΟ, ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΧΥ. ΓΙΑΤΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΗΤΑΝ ΚΑΛΛΙΣΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ
(Πότε και κάτω από ποιες συνθήκες απορρίφθηκε η πρόταση Πολυβίου και πώς πατά πάνω στην κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας, οδηγώντας στη διάλυση με την τελική λύση)
Στον κλασικό αθλητισμό, και δη στα 5 και 10 χιλιάδες μέτρα, υπάρχει ένας αθλητής που στους πρώτους γύρους δίδει ρυθμό, και μάλιστα γρήγορο στην κούρσα, και τον ονομάζουν «λαγό». Κάποια στιγμή, αφού φανούν οι προθέσεις των πρωταγωνιστών, δηλαδή ποιοι αντέχουν και πόσο, ο «λαγός» αποχωρεί και αναλαμβάνουν άλλοι τα ηνία της κούρσας. Αναλαμβάνουν οι λεγόμενοι κυρίαρχοι του παιχνιδιού. Αυτό το οποίο ζούμε στον κλασικό αθλητισμό, συμβαίνει κατ’ αναλογίαν στην πολιτική. Υπάρχουν πολιτικοί ή άλλοι παράγοντες, που αναλαμβάνουν ρόλο «λαγού». Τοποθετούνται την κατάλληλη στιγμή επί ενός θέματος, για να εξετάσουν οι ίδιοι ή/και οι συνεργάτες ή οι καθοδηγητές τους τις αντιδράσεις είτε άλλων παραγόντων είτε πολιτικών είτε της κοινής γνώμης.
Πίσω από την εύηχη πρόταση
Τις προάλλες ο δικηγόρος Πόλυς Πολυβίου, ευφυής και άριστος γνώστης της επιστήμης του και του Κυπριακού, κατέθεσε νέες προτάσεις για το Κυπριακό. Ο κ. Πολυβίου είναι ένας από αυτούς, οι οποίοι από το 1972, είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, συνέδραμαν στα υφιστάμενα αδιέξοδα, καθότι ήταν δίπλα από τους πλείστους Προέδρους στις κατά καιρούς συνομιλίες ή/και έδινε συμβουλές. Τώρα, αποδέχεται ότι η διαδικασία και ο στόχος λύσης, δηλαδή η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, που υπηρέτησε, απέτυχαν. Την ίδια, δε, στιγμή, εισηγείται μια νέα φόρμουλα, που διατηρεί, όπως ισχυρίζεται, την Κυπριακή Δημοκρατία στη ζωή, στο πλαίσιο μιας ενδιάμεσης λύσης. Και είναι, όπως αφήνει να νοηθεί, ρεαλιστική. Δηλαδή, πραγματοποιήσιμη. Το ερώτημα είναι, εάν όσα εισηγείται ο κ. Πολυβίου είναι φρέσκες ιδέες, εάν είναι εναλλακτική πρόταση ή εάν πρόκειται για την υφιστάμενη πολιτική διατυπωμένη με άλλα λόγια και μεθοδολογία. Συνιστά φόρμουλα στήριξης του νόμιμου κράτους ή είναι βήμα διχοτόμησης χωρίς επιστροφή, στο πλαίσιο μιας ενδιάμεσης συμφωνίας;
Εξετάζοντας τους βασικούς πυλώνες της φόρμουλας Πολυβίου, θα ήταν δυνατό να τονιστεί ότι έχουμε τις εξής εισηγήσεις:
Πρώτον, την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου και της ευρύτερης περιοχής στους νόμιμους κατοίκους της, κάτι που θα επιφέρει, όπως υποστηρίζεται, τεράστια οικονομική ανάπτυξη με ταυτόχρονο άνοιγμα του λιμανιού για κοινή χρήση, καθώς και του αεροδρομίου της Τύμπου, κατόπιν άδειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο πλαίσιο της Ε.Ε. και με τρόπο ώστε να μην προσδίδεται διεθνής αναγνώριση στο κατοχικό καθεστώς.
Η πρόταση είναι εύηχη. Και ευλόγως κάποιος μπορεί να ισχυριστεί: Επιτέλους, είμαστε σε ορθό δρόμο. Ανέκαθεν η τουρκική θέση ήταν όπως επιστραφεί η περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και ανοίξει για κοινή χρήση το λιμάνι της πόλης, καθώς και το αεροδρόμιο της Τύμπου. Υπήρχε, δε, πρόταση όλων των κυπριακών Κυβερνήσεων όπως δοθεί εξουσιοδότηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διαχειρίζεται το λιμάνι για κοινή χρήση. Επί του θέματος της Τύμπου γινόταν μεν συζήτηση, αλλά «κολλούσε» στο ότι οι Τούρκοι ήθελαν χωριστό FIR, που σημαίνει την παραχώρηση μέρους των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και συναφώς εξηγούμε: Τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους στον αέρα φτάνουν τα 12 ναυτικά μίλια. Πέραν τούτων, το κράτος εκτείνει τα ειδικά κυριαρχικά του δικαιώματα εντός του FIR, όπως καθορίζεται από την ICAO στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας, δηλαδή διεθνούς συνθήκης μεταξύ κυρίαρχων κρατών.
Επί τη βάσει των ανωτέρω εγείρεται το εξής ερώτημα: Πώς μπορεί αυτή η φόρμουλα να θεωρηθεί εφικτή, όταν έχει απορριφθεί από την τουρκική πλευρά; Υπενθυμίζουμε, μάλιστα, ότι, όταν είχε αρχίσει η διαδικασία, που κατέρρευσε στο Κραν Μοντανά, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Ι. Κασουλίδης είχε αναφερθεί, όπως σήμερα και ο κ. Πολυβίου, σε φόρμουλα για άνοιγμα της Τύμπου. Ποιος συμβούλευε νομικά τον κ. Κασουλίδη και γιατί δεν υιοθετήθηκαν αυτά τα οποία εισηγείται σήμερα ο κ. Πολυβίου, όταν τα συζητούσε και τα διαπραγματευόταν ο κ. Κασουλίδης στο παρασκήνιο; Όπως τίθενται τα πράγματα, είτε ο Κασουλίδης ήταν κακός Υπουργός και διαπραγματευτής είτε οι Τούρκοι ήταν αδιάλλακτοι. Διότι, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον κ. Κασουλίδη ότι δεν είχε καλή πρόθεση. Τι, λοιπόν, άλλαξε για να γίνει εφικτή μια ανέφικτη φόρμουλα; Έγινε διαλλακτική η Άγκυρα ή σήκωσε παντιέρα ο Ακιντζί; Τι νέο εισηγείται ο κ. Πολυβίου, το οποίο δεν έχουν απορρίψει οι Τούρκοι ή δεν συνιστά τμήμα της αποτυχημένης, όπως ο ίδιος παραδέχεται, διαδικασίας; Αλλά, υπάρχει και κάτι άλλο: Ας υποθέσουμε ότι θα εκχωρήσουμε τη διαχείριση του αεροδρομίου της Τύμπου στην Ε.Ε. Ποιο θα είναι το υποκείμενο του διεθνούς δικαίου σε περίπτωση ατυχήματος ή άλλου νομικού ζητήματος; Εμείς ή η Ε.Ε.; Το υποκείμενο του διεθνούς δικαίου σχετίζεται ή όχι με την έκταση της κυριαρχίας του κράτους; Αυτό δεν σημαίνει αποδοχή εξουσίας, δηλαδή κυριαρχίας, προς το ψευδοκράτος, που θα είναι αυτόνομη περιοχή, μέσω της Ε.Ε.; Σε ποια κυριαρχία θα υπάγονται οι Τουρκοκύπριοι αυτονομιστές; Επιπροσθέτως, δε, τι θα συμβεί; Στην ουσία, θα νομιμοποιηθεί το εμπόριο και η λειτουργία του ψευδοκράτους μέσω του αεροδρομίου της Τύμπου και του λιμανιού της Αμμοχώστου. Δηλαδή, θα αποκτήσει υπόσταση ένα παράνομο καθεστώς, που δεν αναγνωρίζεται μεν διεθνώς, αλλά θα λειτουργεί και θα δρα διεθνώς ως de facto οντότητα, στη λογική του acknowledgmentt, που συνιστά μορφή αναγνώρισης του ψευδοκράτους, με τη δική μας συναίνεση.
Αυτονομία και ρεαλισμός
Τα ανωτέρω είναι συναφή με τη δεύτερη πρόταση του κ. Πολυβίου περί της επιστροφής εδάφους, που περιλαμβάνει την Αμμόχωστο και τη Μόρφου, καθώς και αριθμό προσφύγων χωρίς καθορισμό του νομικού καθεστώτος που θα τους διέπει, με αντάλλαγμα να δοθεί αυτονομία στους Τουρκοκύπριους στα όρια της Κυπριακής Δημοκρατίας, με εφαρμογή του κεκτημένο στον βορρά.
Ερώτημα: Πόσο ρεαλιστικό είναι να δεχθεί η Τουρκία όπως τεθεί μια αυτόνομη τουρκοκυπριακή περιοχή υπό το ενιαίο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας; Από το γεγονός αυτό και μόνο, κύριε Πολυβίου, η πρότασή σας συνιστά ουτοπία, επειδή τα ισοζύγια δυνάμεων είναι υπέρ της Τουρκίας, η οποία δεν έχει κόστος από την κατοχή και κανένα λόγο να υποχωρήσει. Δεν φαίνεται να υιοθετείτε τη λογική του ρεαλισμού κα της αποτροπής, παρά μόνον επιμένετε στον εξευμενισμό. Εδώ, η Άγκυρα δεν επιστρέφει τη Μόρφου, τη στιγμή που, όπως εσείς υποστηρίζετε, τους προσφέρουμε το χωριστό τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι θα δεχθεί επιστροφή εδαφών για να πάρει αυτόνομη επαρχία χωρίς να διαβρώνεται η Κυπριακή Δημοκρατία και να διχοτομείται; Εάν εννοείτε ότι οι αλλαγές θα πρέπει να έχουν συνταγματικό χαρακτήρα, πώς θα γίνει κάτι τέτοιο χωρίς αναθεώρηση των υφιστάμενων Συνθηκών; Πώς θα ισχύσει νομικά η φόρμουλα που εισηγείστε; Επί τη βάσει συμφωνίας κυρίων, με την άσκηση εποπτείας από την Ε.Ε.; Είστε βέβαιος ότι η Ε.Ε. μπορεί να έχει τέτοια εξουσία επί κράτους - μέλους; Και με ποιον θα συνεργάζεται στον βορρά η Ε.Ε.; Με τις κατοχικές «αρχές», οι οποίες δεν θα είναι ποια κατοχικές; Και τι θα είναι; Αυτόνομες Αρχές των Τουρκοκυπρίων; Κάτω από ποια Κυβέρνηση; Και από ποιους αυτή η Κυβέρνηση θα αποτελείται; Από πού θα πηγάζει η νομιμοποίηση ή αποδοχή της εξουσίας της αυτόνομης περιοχής; Από την εισβολή; Και από πότε ή εισβολή και ή η κατοχή παράγουν δίκαιο; Τις προάλλες, υπερηφανευόσασταν ότι υποστηρίξατε τις αρχές του διεθνούς δικαίου για την κατάργηση της αποικιοκρατίας προς όφελος τους κράτους του Αγίου Μαυρικίου και τώρα τι μας λέτε; Να νομιμοποιήσουμε το προϊόν της εισβολής ως μια αυτόνομη περιοχή καταστρατηγώντας τα ψηφίσματα 541 και 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας, που χαρακτηρίζουν το ψευδοκράτος ως νομικά μη υπάρχον; Ποιος θα ασκεί εξουσία στην αυτόνομη περιοχή; Οι νόμιμες Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας ή, μέσω αυτής, η Ε.Ε., για παράδειγμα, διά της οποίας, όμως, θα ασκεί πραγματική εξουσία, δηλαδή κυριαρχία, η αυτόνομη Αρχή του ψευδοκράτους; Εφόσον θα αποδεχθούμε αυτόνομη περιοχή, το επόμενο στάδιο δεν θα είναι το δικαίωμα του εκβιασμού και της αυτοδιάθεσης στην εξής βάση: ΄Η απόσχιση ή συνομοσπονδία δύο συνιστώντων ισότιμων κρατών; Ποια είναι η διαφορά τού σήμερα με την πρόταση Πολυβίου και το αύριο; Σήμερα, οι Τουρκοκύπριοι και οι έποικοι δεν έχουν δικαίωμα αυτοδιάθεσης, διότι δεν συνιστούν λαό που κατοικεί σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Ούτε υπάρχει άσκηση νόμιμης εξουσίας. Τι μας εισηγείται ο κ. Πολυβίου; Να τους νομιμοποιήσουμε ως Τουρκοκυπριακή Κοινότητα (τουρκική εθνότητα) που κατοικεί αυτόνομα σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και να νομιμοποιηθεί η σημερινή παράνομη εξουσία τους στο πλαίσιο μιας ενδιάμεσης λύσης! Εδώ τους δίνουμε κράτος και το απορρίπτουν, γιατί να δεχτούν τη φόρμουλα Πολυβίου, ειδικώς όταν δεν έχουν κόστος από την κατοχή; Εκτός και αν αυτά γίνονται ως εισηγήσεις για να οδηγηθούμε, διά της πλαγίας οδού, σε ένα νέο διχοτομικό σχέδιο Ανάν; Εάν είναι τόσο καλή η φόρμουλά Πολυβίου και διαφυλάσσει την Κυπριακή Δημοκρατία, γιατί να μην είναι η τελική λύση υπό την έννοια ότι: Τα κατεχόμενα θα επανενσωματωθούν στην Κυπριακή Δημοκρατία στη λογική του ενιαίου κράτους; Εσείς, όμως, κ. Πολυβίου δεν είναι αυτό που εννοείτε.
Χρησιμοποιείτε αυτήν την ορθή λογική και νομική αντίληψη για να προβάλετε την ενδιάμεση λύση, που θα οδηγεί σε μια μορφή ομοσπονδίας με συνομοσπονδιακό διχοτομικό χαρακτήρα. Μήπως προωθείτε ό,τι δραστικά εμφανίζεστε να μην υιοθετείτε;
Κίνηση ΜΑΤ
Οι Τούρκοι, κύριε Πολυβίου, δεν μπορούν να δεχθούν κάτι λιγότερο από αυτό που έχουν σήμερα, εκτός και εάν το κόστος της κατοχής είναι μεγαλύτερο του οφέλους. Εσείς, προφανώς, τους εισηγείστε να πάρουν σε αυτήν τη φάση μια μορφή αποδοχής και αναγνώρισης στη λογική της αυτονομίας και να περάσουν στη συνέχεια στο συνιστών κράτος, για να το χωνέψουμε και για να μας κάνουν διχοτομική κίνηση ΜΑΤ. Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η πρόταση Πολυβίου θα μπορούσε να ήταν μια βρετανική ή τουρκική ευέλικτη κίνηση προς επίτευξη των στόχων τους. Δηλαδή, θα μπορούσε να ήταν το πρώτο βήμα της διχοτόμησης είτε στη λογική μιας ομοσπονδίας είτε σε αυτήν των δύο κρατών. Έλα, όμως, που οι Τούρκοι δεν είναι και τόσο ευέλικτοι, επειδή δεν μας υπολογίζουν. Τα θέλουν όλα! Η δε πρότασή σας, κ. Πολυβίου, στηρίζεται στη λογική τής εν δυνάμει λύσης που είχε προωθήσει ο αείμνηστος Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ το 1997.
Εφόσον, έλεγε η λογική αυτή, οι Ελληνοκύπριοι αποδέχονται ότι ο βορράς θα είναι τουρκικός, θα πρέπει να γίνουν βήματα αμοιβαίας αποδοχής (acknowledgment - όπως η αποδοχή αυτονομίας), ώς την πλήρη αναγνώριση του ενός από τον άλλον στο πλαίσιο της τελικής λύσης. Ερώτημα: Αυτή δεν είναι μερικώς η φόρμουλα που υιοθέτησε και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κατά τον μήνα του μέλιτος με τον κ. Ακιντζί, στο πλαίσιο της επαναπροσέγγισης; Αυτή δεν ήταν η μεθοδολογία την οποία υπηρέτησαν και απέτυχε; Τώρα τι πράττετε; Σε μια κρίσιμη πορεία του Κυπριακού, τον σπρώχνετε πιο βαθιά στη διχοτόμηση; Αυτή είναι η νέα φόρμουλα;
Ο ρόλος της Ε.Ε. και η ασφάλεια
Ας σοβαρευτούμε. Και επειδή περί σοβαρότητας ο λόγος, εγείρεται ένα άλλο ερώτημα: Εμπλέκετε με ευφυή τρόπο στην πρότασή σας την Ε.Ε., ως διαμεσολαβητή και τρίτο δρώντα, που θα διαφυλάξει θεωρητικά την ταμπέλα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ, την ίδια ώρα, θα θέτει ενδιάμεσα διχοτομικά θεμέλια για τους λόγους που έχουμε ήδη αναλύσει. Εφόσον θεωρείτε σοβαρό τον ρόλο της Ε.Ε. και καθοριστικό και εφόσον κόπτεστε τόσο πολύ για τη διατήρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή, γιατί η βάση της πρότασής σας δεν είναι η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005; Ως γνωστόν, η αντιδήλωση καθορίζει ρητώς ότι το μοναδικό κράτος που αναγνωρίζεται στο νησί είναι η Κυπριακή Δημοκρατία και ότι, εάν η Τουρκία δεν την αναγνωρίσει, δεν έχει τύχη στην ενταξιακή της πορεία. Ούτε για πλήρη ένταξη, ούτε για ειδική σχέση. Αντ’ αυτών, βαπτίζετε το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος ως αυτόνομη περιοχή και ζητάτε, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης συμφωνίας και εξελικτικής λύσης, να αναγνωρίσουμε εμείς το κατοχικό καθεστώς, αντί η Τουρκία το ενιαίο υπό κατοχήν κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και μας λέτε, μάλιστα, ότι θα υπάρχει και ελευθερία διακίνησης, εγκατάστασης κ.λπ., φτάνει να αναγνωρίσουμε το ψευδοκράτος σε πρώτη φάση ως αυτόνομη περιοχή, για να μας πείτε αργότερα το εξής: Τι θέλετε, να κάνουμε πόλεμο; Εφόσον το αναγνωρίσαμε ως αυτόνομη περιοχή για να αποφύγουμε τα χειρότερα, ας το αναγνωρίσουμε ως συνεταιρικό κράτος. Και ποια είναι η ασφαλιστική δικλίδα που εισηγείστε, εάν πάει κάτι στραβά ώς την τελική λύση: 1. Η μείωση της τουρκικής κατοχικής δύναμης κατά 50%, και 2.
Η παρουσία αστυνομικής δύναμης από κράτη μέλη της Ε.Ε. Ερώτημα: Είτε η παρουσία 20 χιλιάδων στρατού κατοχής είτε η παρουσία αστυνομικού αγήματος της Ε.Ε. τερματίζει την τουρκική απειλή; Αφενός, επί τη βάσει των Συνθηκών, η Ε.Ε. δεν μπορεί να οργανώσει αποστολή σε κράτος μέλος της. Διαβάστε επί τούτου προσεκτικά το άρθρο 42 παρ. 1 της Συνθήκης της Λισσαβώνας. Αφετέρου, ποιοι θα είναι οι κανόνες εμπλοκής του αγήματος αυτού; Να εμποδίσει τον τουρκικό στρατό; Ας σοβαρευτούμε. Κανείς εταίρος δεν θα μπει για μας σε πόλεμο με την Τουρκία, εάν δεν διακυβεύονται τα δικά του συμφέροντα και αν εμείς δεν είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας. Τα ίδια ισχύουν και για τα Ην. Έθνη, τα οποία δεν μπορούν να παρέχουν ασφάλεια, ακόμη και αν ισχύσει το κεφάλαιο 7. Διότι, για να επέμβουν οι δυνάμεις κάτω από το κεφάλαιο 7, θα πρέπει να υπάρχει μια έστω μεγάλη χώρα, ΗΠΑ, Ρωσία, Αγγλία, η οποία να διαθέσει στρατό και να έρθει σε πόλεμο με την Τουρκία. Ποια θα είναι αυτή;
Ακραίος εξευμενισμός
Οι προτάσεις Πολυβίου δεν είναι νέες. Εκφράζονται, κατά καιρούς, από παράγοντες που μπαινοβγαίνουν σε ξένες πρεσβείες ως «λαγοί» πολιτικής κούρσας και ιδεών για να δουν τις αντιδράσεις των «δρομέων» και του κοινού. Επιχειρούν να υπερασπιστούν την Κυπριακή Δημοκρατία στην ενδιάμεση λύση για να τη διαλύσουν στο πλαίσιο της τελικής ομοσπονδιακής ή άλλης συναφούς μορφής λύσης. Κατανοούμε για άλλη μια φορά γιατί δεν λύθηκε το Κυπριακό. Ο κ. Πολυβίου δεν εισηγείται εναλλακτική πρόταση, παρά μόνο μιαν ακραία μορφή εξευμενισμού, με τη χρήση διαφορετικής μεθοδολογίας, ενώ εμείς επί μακρόν προβάλλαμε τον ρεαλισμό και τον συνδυασμό συμφερόντων, ισχύος, νομικών επιχειρημάτων και άλλων μεταβλητών, όπως οι συμμαχίες επί του φυσικού αερίου, για να προκληθεί κόστος στην Τουρκία και αλλαγή ισοζυγίων δυνάμεων, στη λογική της αποτροπής και της ασφάλειας επί τη βάσει των αρχών τής Ε.Ε. Ισχύς διά της γνώσεως. Αληθές είναι ότι εμείς δεν υπηρετήσαμε ποτέ το κατεστημένο του τόπου, που μας οδήγησε στα αδιέξοδα για τα οποία το προειδοποιούσαμε, δίνοντας εναλλακτικές ρεαλιστικές επιλογές. Και το οποίο κατεστημένο, εκμεταλλευόμενο τους Αμμοχωστιανούς και τους Μορφίτες, έρχεται σήμερα να μας δίνει μαθήματα πώς θα φτάσουμε σε διχοτομικές λύσεις από την πίσω πόρτα. Τον ευχαριστούμε θερμά για την ευκαιρία που μας παρέχει για την εκ του σύνεγγυς ανταλλαγή απόψεων και επιχειρημάτων. Ο καθείς κρίνει και κρίνεται και αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Έναντι του εαυτού του, των συμπολιτών του, των «λαγών» και της ιστορίας.
Γιάννος Χαραλαμπίδης Δρ Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου