του Γιάννου Χαραλαμπίδη
Το τουρκικό τρυπάνι, ονόματι «Πορθητής», έχει ήδη ξεκινήσει την περασμένη Πέμπτη από τον Βόσπορο και κινείται προς τα νότια, με την επίσημη τουρκική πλευρά να ισχυρίζεται ότι θα φτάσει όπου να ’ναι στην ευρύτερη περιοχή της Αττάλειας. Οι Τούρκοι έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων και, ως εκ τούτου, αυτοί αποφασίζουν πού, πώς και πότε θα ενεργήσουν.
Εκτός της κυπριακής ΑΟΖ ο «Πορθητής» μπορεί να κινηθεί και στην περιοχή Καστελορίζου. Ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας έχει δηλώσει ότι θα διεξαχθούν έρευνες σε βάθος 2.600 μέτρων και εκεί όπου οδηγούν τα κοιτάσματα. Τέτοιο βάθος υπάρχει σε τμήματα του οικοπέδου 1, πλησίον των 6 και 7, καθώς και, εκτός αυτών, εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ανοικτά της Πάφου και στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή.
Εάν, από την άλλη, η Άγκυρα αποφασίσει να φέρει το τρυπάνι προς τα ανατολικά, θα δύναται να καλύψει μια περιοχή από το Κάβο Γκρέκο προς την Καρπασία, περιλαμβανομένου και τμήματος του τεμαχίου 3, εντός δηλαδή του «τεμαχίου F», όπως καθορίστηκε παρανόμως από το ψευδοκράτος. Αυτονόητος σκοπός είναι η διεξαγωγή νέων ερευνών για την εξεύρεση και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων το συντομότερο δυνατό μέσω της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίων. Εάν θα τρυπήσει στο οικόπεδο 3 ή στα όριά του, η ίδια η Άγκυρα θα αποφασίσει. Ό,τι κι αν συμβεί, υπάρχει παραβίαση της κυπριακής ΑΟΖ και των ειδικών κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πυκνή δράση
Και στα δυτικά της Κύπρου, στο οικόπεδο 3 και 2, καθώς και στα ανατολικά, υπάρχει πυκνή δράση του «Μπαρμπαρός» και γεωλογικές, σεισμογραφικές μελέτες, επί τη βάσει των οποίων είναι δυνατή η διεξαγωγή ερευνών. Από πλευράς προσβασιμότητας, η περιοχή στα ανατολικά, από το Κάβο Γκρέκο και το οικόπεδο 3 ώς την Καρπασία, είναι πιο πρόσφορη για την κατασκευή αγωγού προς το Τσεϊχάν. Επιπροσθέτως, είναι λυμένο για την Άγκυρα το ζήτημα της ασφάλειας, λόγω της Ναυτικής Βάσης της Μερσίνας και του λιμανιού της Αμμοχώστου, που έχει ήδη μετατραπεί σε ορμητήριο του τουρκικού στόλου. Βεβαίως, η επιλογή της περιοχής εκμετάλλευσης είναι συναφής και με τις ποσότητες φυσικού αερίου που θα εξευρεθούν. Η παρουσία και μόνο του τουρκικού τρυπανιού στην περιοχή, ανεξαρτήτως πού και πώς θα ενεργήσει, συνιστά συνεχή απειλή και επηρεάζει τις εξελίξεις στο Κυπριακό.
Την ίδια στιγμή, η αμερικανική Exxon δίδει διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει σε τουρκικές απειλές και ότι θα διεξαγάγει έρευνες εντός του οικοπέδου 10. Το σκηνικό αυτό, το οποίο γίνεται αντιληπτό από την Κυβέρνηση, εκτιμάται ότι επηρεάζει και τις όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό. Διότι, όπως διπλωματικές πηγές αναφέρουν, πώς θα διεξάγονται συνομιλίες με τουρκικό τρυπάνι πλησίον ή εντός στην κυπριακή ΑΟΖ, εκτός και αν παγώσει το ενεργειακό της πρόγραμμα η Λευκωσία; Ανοικτό είναι πάντα και το ενδεχόμενο να πάει το τουρκικό τρυπάνι κοντά στο Καστελόριζο, όπου δεν υπάρχει καθορισμένη ελληνική ΑΟΖ. Το ίδιο ισχύει και για τη Συρία, σε περιοχή της οποίας, προς τα βόρεια, η Άγκυρα έχει δεσμεύσει στην παρούσα φάση περιοχή για διενέργεια σεισμογραφικών ερευνών από το «Μπαρμπαρός».
Οι εξελίξεις
Οι εξελίξεις στο Κυπριακό, καλό Σεπτέμβριο αναμένεται να υπάρξουν, αν θα υπάρξουν, στο περιθώριο των εργασιών του ΟΗΕ, με την Τουρκία, όμως, να καθιστά όλο και περισσότερο την Κύπρο ως ορμητήριο για την εκπλήρωση των στρατηγικών της στόχων. Η Άγκυρα ξεκαθαρίζει διπλωματικώς ότι δεν θα φύγει από το νησί στρατιωτικά. Και αυτό δεν το δηλώνει μόνο ο Ταγίπ Ερντογάν και οι άνθρωποί του, από τους στρατηγούς τού βαθέος κράτους ώς τους διπλωματικούς του αυλικούς, αλλά και η κεμαλική αντιπολίτευση, η οποία εμφανίζεται σουλτανικότερη του σουλτάνου! Την τουρκική θέση γνωρίζουν αρκετά καλά και οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών.
ΟΗΕ και Μεγάλες Δυνάμεις
Ερώτημα, λοιπόν: Τι θα πράξει η Κυπριακή Δημοκρατία, εάν η Τουρκία αρχίσει έρευνες με το τρυπάνι της, τον «Πορθητή» όπως το ονομάζει, εντός της κυπριακής ΑΟΖ; Η Κυπριακή Δημοκρατία αφενός δεν έχει τα στρατιωτικά οπλικά συστήματα και τις συμμαχίες για να αποτρέψει κάτι τέτοιο, αφετέρου, ακόμη και αν προσφύγει στον ΟΗΕ, ποιοι μηχανισμοί υπάρχουν για να σταματήσουν την Άγκυρα; Έχει αποδειχθεί στην πρόσφατη κρίση της Συρίας, ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν μπορεί να λειτουργήσει, ειδικώς όταν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Στην καλύτερη περίπτωση θα εκδοθεί ένα ψήφισμα από τα πολλά, τα οποία η Άγκυρα θα πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων, διότι γνωρίζει ότι δεν υπάρχει μηχανισμός επιβολής του περιεχομένου των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, εκτός του κεφαλαίου 7, για την ενεργοποίηση των διατάξεων του οποίου απαιτείται:
1. Διαπίστωση απειλής της παγκόσμιας ειρήνης και
2. Ομοφωνία.
Ερωτήματα και στρατηγικοί πυλώνες
Συνεπώς, με βάση το υφιστάμενο σκηνικό, ή θα πάμε σε ένα νέο Κραν Μοντανά και νέο σχέδιο Ανάν με αποδοχή των τουρκικών όρων που περιλαμβάνουν και το φυσικό αέριο, ή θα μείνουμε όπως είμαστε, ή θα πρέπει να αλλάξουμε πολιτική και στρατηγική. Δηλαδή να περάσουμε από τον ουτοπισμό της ομοσπονδίας, στον ρεαλισμό και την αποτροπή με δυο βασικούς πυλώνες:
1. Τη διάσωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη σαφή θέση για την επανενσωμάτωση των κατεχομένων και
2. Την ασφαλή εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να ληφθούν σε στρατηγικό επίπεδο οι ακόλουθες αποφάσεις:
1. Η απόκτηση αξιόπιστων ενόπλων δυνάμεων, που δεν υπάρχουν σήμερα, διότι επικράτησε η αντίληψη ότι δεν μπορούμε να τα βάλουμε με την Τουρκία. Είναι, όντως, ανόητος όποιος θέλει πόλεμο με την Τουρκία, αλλά είναι εξίσου επικίνδυνος όποιος δεν θέλει δυνάμεις αποτροπής. Διότι, όταν δεν έχεις δυνάμεις αποτροπής, δεν μπορείς να φτιάξεις συμμαχίες, αφού κανείς δεν σε παίρνει στα σοβαρά και κανείς δεν θα στείλει τους δικούς του στρατιώτες να πολεμήσουν για σένα ή τα αεροπλάνα και τα πλοία του, για να εμπλακούν σε κρίση με τα τουρκικά, που θα συνοδεύουν το τουρκικό τρυπάνι ή θα παραβιάζουν τον κυπριακό εναέριο χώρο, το FIR και την ΑΟΖ μας. Για να συνάψεις συμμαχίες είτε με το Ισραήλ είτε με άλλες χώρες, ακόμη και με την Ελλάδα, θα πρέπει να έχεις δείγματα γραφής. Μ' εμάς, το αντίθετο συμβαίνει. Και αν προέκυψε η κρίση στο οικόπεδο 3 ή εάν προκύψει άλλη κρίση, λόγω έλλειψης στρατηγικής, η σεμνότητα επιβάλλει όπως όλοι αυτοί, που ήταν και είναι αντίθετοι με τη στρατηγική της αποτροπής, τουλάχιστον, να σωπαίνουν. Όχι να ζητούν εξηγήσεις για τα απαράδεκτα έως και επικίνδυνα αποτελέσματα της δικής τους πολιτικής φιλοσοφίας και πρακτικής.
2. Η πολιτική μας εντός της Ε.Ε. Τι θέλουμε, τελικά; Συνέχιση του Κραν Μοντανά για διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και αντικατάστασή της από δυο ισότιμου καθεστώτος κράτη, οπόταν και η Τουρκία θα αναγνωρίσει ό,τι προκύψει από τη διευθέτηση του προβλήματος ή την ισχύ και εφαρμογή του Πρωτοκόλλου 10 και της αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου, που αναφέρουν μεταξύ άλλων ότι:
Α. Εντάχθηκε ολόκληρη η Κυπριακή Δημοκρατία στην Ε.Ε. ως ενιαίο κράτος, με αναστολή του κεκτημένου στο βόρειο τμήμα λόγω της υφιστάμενης κατάστασης.
Β. Θα πρέπει να προκύψει ομαλοποίηση των σχέσεων της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία και αναγνώρισή της, ως προϋπόθεση για την ενταξιακή πορεία της Άγκυρας. Δηλαδή αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ενιαίου κράτους και όχι ως ομόσπονδου, στη λογική της επανενσωμάτωσης των κατεχομένων και όχι στην αναγνώρισή τους ως ισότιμου καθεστώτος συνιστώντος τουρκοκυπριακού κράτους. Αυτά, όπως και άλλα, αναφέρονται στα συμπεράσματα της 23ης Μαρτίου, που είχαν ορθώς γίνει σημαία. Την ίδια όμως στιγμή, η πολιτική της ομοσπονδίας και του Κραν Μοντανά κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπως δηλαδή θέλει η Άγκυρα. Ερώτημα: Γιατί φταίνε οι εταίροι μας όταν εμείς κοροϊδεύουμε εαυτούς και αλλήλους; Άλλα ζητούμε από την Ε.Ε. να εκδώσει ως αποφάσεις και άλλα πράττουμε.
Θέσεις στην Ε.Ε. και φόρμουλα Σένγκεν
Εντός της Ε.Ε. θα πρέπει να τεθούν σαφείς θέσεις, όπως:
Πρώτο, η βάση των συνομιλιών θα είναι το πρωτόκολλο 10 και η αντιδήλωση, που σημαίνει αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, αλλιώς δεν τίθεται θέμα ούτε τελωνειακής εμβάθυνσης ούτε συνεργασίας Ε.Ε. με Τουρκία για ζητήματα Interpol ή κατάργησης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.
Δεύτερο, η καταγγελία της Τουρκίας μονομερώς από την Κυπριακή Δημοκρατία ως κατοχικής δύναμης.
Τρίτο, η τροχοδρόμηση της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ζώνη του Σένγκεν με αναστολή της εφαρμογής στο βόρειο τμήμα, όπως το Πρωτόκολλο 10 καθορίζει. Επί τούτου θα πρέπει να τονιστούν τα εξής: Η αιτία για την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ανήκει στη Ζώνη του Σένγκεν είναι η αδυναμία της κάλυψης των εξωτερικών της συνόρων λόγω κατοχής.
Συνεπώς, δεν μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να τιμωρείται λόγω κατοχής. Η Ε.Ε. θα πρέπει να θεωρεί και δικό της θέμα την παραβίαση των δικών της συνόρων από την Τουρκία, ζητώντας τον τερματισμό της παρανομίας, διότι η στάση της Άγκυρας δημιουργεί συνθήκες ανασφάλειας. Εάν ενταχθούμε τώρα στη Ζώνη του Σένγκεν, θα είναι δυνατό να κλείσει το παράθυρο για την υιοθέτηση της τουρκικής θέσης περί του ότι οι Τούρκοι πολίτες που θα έρχονται στην Κύπρο θα έχουν καθεστώς Ευρωπαίου πολίτη. Γιατί; Διότι η Ε.Ε. δεν θα θέλει τους Τούρκους πολίτες να μεταβαίνουν μέσω Κύπρου στην Ευρώπη. Ταυτοχρόνως, μια τέτοια τουρκική απαίτηση δεν θα μπορεί πλέον να ισχύσει ούτε ως τοπικό μέτρο απόκλισης, εκτός και αν εμείς το δεχθούμε, οπότε θα συνιστά τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου. Εάν δεν ενταχθούμε τώρα στη Ζώνη του Σένγκεν, οι εταίροι μας δεν θα μας ενσωματώσουν μετά τη λύση. Και αυτό θα συμβεί για να αποφύγουν τη ροή Τούρκων πολιτών προς την Ε.Ε. μέσω Κύπρου. Κάτι τέτοιο θα είναι βέβαιο στην περίπτωση που δεν καταργηθεί η βίζα για τους Τούρκους πολίτες σε ολόκληρη την Ε.Ε.
Εδώ γεννάται άλλο ένα ερώτημα:
Θα δεχθούμε παραχώρηση βίζας χωρίς αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας; Στο διά ταύτα: Η ένταξη στη ζώνη του Σένγκεν επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10 θα είναι κίνητρο για την επανενσωμάτωση των Τουρκοκυπρίων και των κατεχομένων στην Κυπριακή Δημοκρατία. Και όχι για την νομιμοποίηση της απόσχισης με την αναγνώριση των κατεχομένων ως ισότιμου καθεστώτος του ελληνοκυπριακού συνιστώντος κράτους. Έτσι δεν εγείρεται ζήτημα συνόρων στη γραμμή αντιπαράταξης αλλά θέμα κατοχής και παραβίασης των συνόρων και της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ε.Ε. από την Τουρκία. Και έτσι, με βάση το Πρωτόκολλο 10, μπορεί να τεκμηριωθεί η ακόλουθη θέση: Η αναστολή του μέτρου, δηλαδή της Ζώνης του Σένγκεν, στον βορρά θα ισχύει λόγω κατοχής, σε έδαφος, αέρα και θάλασσα. Άρα δεν πρόκειται για σύνορο, αλλά για κατοχική γραμμή και χερσαία σημεία ελέγχου ασφαλείας.
Τέταρτο, η ενεργοποίηση των συμπερασμάτων της 23ης Μαρτίου σε συνδυασμό με το άρθρο 47,2 των Συνθηκών για την περίπτωση εξωτερικής επίθεσης που μπορεί να δεχθεί κράτος μέλος από τρίτο κράτος. Στα συμπεράσματα αναφέρεται ρητώς ότι η κατάσταση στην κυπριακή ΑΟΖ θα παρακολουθείται συνεχώς. Και ποιος έχει την κύρια υποχρέωση να ενημερώνει; Το κράτος που έχει έννομο συμφέρον. Δηλαδή η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία τελεί ήδη υπό καθεστώς διαρκούς επίθεσης λόγω κατοχής. Η παρουσία τουρκικών πλοίων εντός της κυπριακής ΑΟΖ, όπως την καθορίζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, που είναι τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου, τι άλλο από επίθεση μπορεί να είναι; Μάλιστα στα συμπεράσματα της 23ης Σεπτεμβρίου αναγνωρίζονται οι τουρκικές δράσεις ως παράνομες και η Ε.Ε. καλεί την Τουρκία να τις τερματίσει διότι προκαλούν κλίμα έντασης και αστάθειας. Με βάση την ενεργοποίηση του 47,2, τα κράτη μέλη οφείλουν να παράσχουν κάθε μορφή βοήθειας προς το υπό επίθεση κράτος στη λογική της αλληλεγγύης. Η δημόσια και μόνο θέση περί της επίκλησης του άρθρου 47,2 αφενός ξεκαθαρίζει τη στάση της κυπριακής Κυβέρνησης εκ των προτέρων έναντι των εταίρων της και αφετέρου θέτει τους εταίρους της έναντι των ευθυνών τους, μεταφέροντας έτσι τις διπλωματικές πιέσεις αποτροπής προς την Άγκυρα. Στο παιχνίδι αυτό υποβοηθείται και η Exxon καθώς και οι ΗΠΑ, που δεν διάγουν και τις καλύτερες σχέσεις τους με την Τουρκία. Μια τέτοια απόφαση, εκδοθείσα από την Ε.Ε., ενισχύει εκ των πραγμάτων τη θέση της κυπριακής Κυβέρνησης στον ΟΗΕ σε περίπτωση προσφυγής, ανεξαρτήτως του βαθμού της αποτελεσματικότητάς της.
Το κλειδί της Συμμαχίας
Το κλειδί για την ασφαλή εκμετάλλευση του φυσικού αερίου ονομάζεται EastMed, σε συνδυασμό με περιφερειακές συμμαχίες, ξεκινώντας από την Ελλάδα και το Ισραήλ ώς την Ιταλία και από εκεί στην λοιπή Ευρώπη. Για το έργο αυτό θα πρέπει να επενδύσουμε κι εμείς σε ένοπλες δυνάμεις, διότι ένας αγωγός δεν συνιστά μιαν απλή σωλήνα μεταφοράς φυσικού αερίου, αλλά προϋποθέτει και σύστημα ασφάλειας, που στην ουσία συνιστά επένδυση. Η εμπέδωση αυτής της συνεργασίας - συμμαχίας περνά μέσα από τις εξής, μεταξύ άλλων, μεταβλητές:
1. Επένδυση στις ένοπλες δυνάμεις και εμπλοκή ξένων και δη ευρωπαϊκών κεφαλαίων για την κατασκευή του αγωγού, ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά η αποτροπή.
2. Η συμμαχία με το Ισραήλ είναι υψίστης σημασίας και θα πρέπει να επιταχυνθεί για να μην κλείσει το παράθυρο ευκαιρίας, το οποίο σχετίζεται και με τις κακές σχέσεις που έχουν οι ΗΠΑ με την Τουρκία.
3. Οι επενδύσεις στον EastMed και η παροχή φυσικού αερίου στην Ε.Ε. μέσω Κύπρου, αλλά και τα οικονομικά και τα πολιτικά ισοζύγια στις σχέσεις Ε.Ε. και Τουρκίας από τη μια και της Κύπρου με την Ε.Ε. από την άλλη. Εάν η Τουρκία περάσει το κυπριακό φυσικό αέριο υπό τον έλεγχό της μέσω αγωγού προς τα παράλιά της, τότε η θέση της γίνεται ακόμη πιο ισχυρή και εμάς ακόμη πιο αδύνατη εντός της Ε.Ε. και στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τις γειτονικές χώρες.
Οράματα και εφιάλτες
Υπάρχουν σειρά προτάσεων αντιμετώπισης της τουρκικής απειλής. Εναλλακτική στρατηγική δεν φαίνεται να υπάρχει. Και όχι μόνο. Έχουμε μια σειρά αποφάσεων της Ε.Ε., τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου, που εκτελούνται εν ψυχρώ από το κεκτημένο του Κραν Μοντανά, διότι το κομματικό κατεστημένο δεν μπορεί να παραδεχθεί τα λάθη του. Και ζει στις εμμονές και τις ψευδαισθήσεις του, τις οποίες εκμεταλλεύεται επί μακρόν, μαζί με την αδυναμία μας, η Τουρκία, για να οικοδομεί βήμα-βήμα το δικό της όραμα, που εάν υλοποιηθεί, θα εξελιχθεί σε δικό μας νέο εφιάλτη...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου