Πριν
από πενήντα χρόνια, μια γενιά κινηματογραφιστών στην Ευρώπη, την Αμερική κι
αλλού νόμισε ότι μπορούσε να κάνει επανάσταση μέσα από την κινηματογραφική
μηχανή. Σήμερα γνωρίζουμε ότι απέτυχε, όχι όμως πριν αφήσει τα ίχνη της σε όλη
την περίοδο που ακολούθησε.
Αυτά τα ίχνη ακολουθώντας, η
λέσχη Εκτός Γραμμής προβάλλει τέσσερις ταινίες που περιστρέφονται –εκ των
υστέρων– γύρω από τον Μάη. Καθεμιά είναι σημαντική με τον δικό της τρόπο,
καθεμιά ανιχνεύει μια διαφορετική πλευρά του τι άφησε ο Μάης όχι μόνο στη
Γαλλία, αλλά στον κόσμο. Ταινίες για την πολιτική, την ιστορία, την ήττα,
προσωπικές μαρτυρίες ή παρακαταθήκες για ένα μέλλον που διαρκώς αργεί, ταινίες
που, αντίθετα με τις χολλυγουντιανές, δεν έρχονται να επιβληθούν στο βλέμμα του
κοινού, αλλά αντίθετα του ζητούν να σκεφτεί και να (τις) κρίνει το ίδιο.
Έναρξη αφιερώματος
Παρασκευή 11 Μαρτίου, 8:00 μ.μ.
με την ταινία
Το βάθος του
ουρανού είναι κόκκινο
Κρις Μαρκέρ, 1977
Παρουσίαση: Δημήτρης Λένης
Ημέρες προβολών:
11 & 25 Μαΐου, 6 & 17 Ιουνίου
***
Στο πλαίσιο του αφιερώματος
το Σάββατο 19 Μαΐου, 7:30
μ.μ.
η Πολιτική-Πολιτιστική Λέσχη
Εκτός Γραμμής διοργανώνει εκδήλωση-συζήτηση με θέμα:
Ο Μάης ως τέχνη της
ανατροπής, η εξέγερση ως ανατρεπτική τέχνη
Κι
όμως υπάρχει ένας εύκολος δρόμος για να κατανοήσουμε την ανάδυση των νέων
υποκειμένων τη δεκαετία ’60: Από τις μορφές κουλτούρας (σε αντιδιαστολή με την
έννοια της τέχνης) της εποχής αυτής μπορούμε να κατανοήσουμε την κριτική που
άσκησαν και την επίδραση που είχαν τα εξεγερμένα έθνη, τα νεολαιίστικα
κινήματα, ο φεμινισμός και η κριτική της καθημερινότητας στο πολιτιστικό
πρότυπο και τις τέχνες της βιομηχανικής κοινωνίας, του δυτικού πολιτισμού και της
νεωτερικότητας ταυτόχρονα. Τον τρόπο που μέσα από την παρέμβασή τους στο
επίπεδο του λαϊκού πολιτισμού και της καθημερινής κουλτούρας ανέδειξαν τα
ζητήματα της αλλοτρίωσης και της απελευθέρωσης του ατόμου δίπλα σε αυτά της
απελευθέρωσης από τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό. Και κυρίως με ποια μέσα
και ποιες πολιτιστικές πρακτικές προσπάθησαν να ανιχνεύσουν μορφές τέχνης, όχι
απλώς στο πλευρό των κινημάτων, αλλά μη διαχωρισμένης από την πραγματικότητα
και την καθημερινή ζωή.
Και ειδικότερα στον κινηματογράφο,
ποια ήταν η επίδραση των πολύμορφων αυτών κινημάτων; Τι αποτελέσματα είχαν, πώς
μπόλιασαν τη μορφή και το περιεχόμενο της πρώτης καθαυτό καπιταλιστικής τέχνης;
Το σινεμά, μια καθαρά βιομηχανική διαδικασία (με τα στούντιο δομημένα σαν
εργοστάσια, πολυάνθρωπα συνεργεία που διοικούνται από σκηνοθέτες) στο τέλος της
δεκαετίας ήταν ώριμο να δεχτεί την επίθεση και την επίδραση των κινημάτων και
του πολιτισμού τους, της αντικουλτούρας και της πολιτικής τους. Και η επίθεση
έγινε, με διαφορετικούς τρόπους στην Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική και σε όλον
τον επαναστατημένο τρίτο κόσμο, στην κοιλιά του κτήνους, την Αμερική. Τα ίχνη
της σύντομης αυτής επίθεσης, έστω και έμμεσα, έστω και παραμορφωμένα ζουν μέχρι
σήμερα.
Μαζί
μας οι:
Χρήστος
Γιοβανόπουλος,
υποψήφιος διδάκτορας Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, επιμελητής της
έκδοσης Κινηματογράφος και '68: Οπλισμένες Κάμερες | Η έκρηξη της αντικουλτούρας και η συνάντησή της με τη
στρατευμένη τέχνη
Δημήτρης
Λένης, Εκτός
Γραμμής | Επανάσταση και σινεμά: Οι κληρονόμοι του
Μάη
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
1
Το βάθος του
ουρανού είναι κόκκινο
(Le fond de l’air est rouge)
Κρις Μαρκέρ,
1977 - ξαναδουλεμένο το 1993
Παρασκευή
11 Μαΐου, 8 μ.μ.
Στην
εμβληματική αυτή ταινία του, ο Μαρκέρ φτιάχνει ένα ψηφιδωτό από εικόνες των
κινημάτων του τέλους της δεκαετίας του ’60 απ’ όλον τον κόσμο, μαζί με
μαρτυρίες πρωταγωνιστών των ιστορικών γεγονότων που συντάραξαν τον πλανήτη,
ειδικά στη Γαλλία και τη Λατινική Αμερική. Το κινηματογραφικό δοκίμιο που προκύπτει
είναι «γραμμένο» μεν σε προσωπικό στιλ, αλλά δεν χάνει τίποτα από την
παθιασμένη αναζήτηση της ιστορίας, ψάχνοντας τη «νέα αριστερά», τα κινήματα
κριτικής της καθημερινότητας που προέκυψαν από τον Μάη, την επανάσταση, την
υπόσχεση του σοσιαλισμού – μια υπόσχεση μετέωρη σαν το χαμόγελο της γάτας του
Τσεσάιρ που έμεινε να αιωρείται χωρίς τη γάτα (ο αγγλικός –και πετυχημένος–
τίτλος της ταινίας είναι A grin without a cat). Η βασική ταινία που
πρέπει να δουν αυτές κι αυτοί που θέλουν να μάθουν την ιστορία της παγκόσμιας
επανάστασης που δεν έγινε.
Παρουσίαση: Δημήτρης Λένης
2
Αν...
(If...)
Λίντσεϋ
Άντερσον, 1968
Παρασκευή
25 Μαΐου, 8 μ.μ.
Τα
αγγλικά ιδιωτικά σχολεία (οι Βρετανοί τα αποκαλούν «public schools») είναι το
κατεξοχήν μέρος όπου διδάσκονται οι «σωστές» ταξικές συμπεριφορές (και
διαστροφές), καταπιεστικοί μηχανισμοί όπου φορέας εξουσίας για τους μικρότερους
μαθητές είναι οι μεγαλύτεροι (όπως λ.χ. στον στρατό). Τι θα γινόταν αν οι μαθητές
έπαιρναν μια μέρα την τύχη στα χέρια τους; Τι θα σήμαινε μια ένοπλη εξέγερση σ’
ένα από αυτά τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ψυχών; Ο Λίντσεϋ Άντερσον ήταν ένας από
τους συνιδρυτές του βρετανικού «Free Cinema», ενός σινεμά δηλαδή ελεύθερου από
τους περιορισμούς της κινηματογραφικής βιομηχανίας ως προς το στιλ και τις
συνθήκες παραγωγής. Το Αν..., η πιο γνωστή ταινία του, μεταφέρει όλο το
πνεύμα του Μάη στη βρετανική πραγματικότητα. Καθώς το βλέπουμε εκ των υστέρων,
είναι κάπως σαν να παρακολουθούμε μια –προφητική– σάτιρα του πρόωρα γερασμένου
κομφορμισμού του Χάρρυ Πόττερ, αν σκεφτούμε ότι ο τελευταίος δεν είναι παρά
ένας απολογητής όλων αυτών που είναι λάθος στη βρετανική (και όχι μόνο)
εκπαίδευση.
Παρουσίαση: Δημήτρης Κενανίδης
3
Όλα πάνε καλά
(Tout va bien)
Ζαν-Λυκ
Γκοντάρ, 1972
Κυριακή
3 Ιουνίου, 8 μ.μ.
Αντίθετα
με ό,τι λέει ο τίτλος, η ταινία αυτή δεν γυρίστηκε από τον Ζαν-Λυλ Γκοντάρ,
αλλά από την κολεκτίβα Τζίγκα Βερτόφ (και μάλιστα λόγω ενός ατυχήματος,
σκηνοθετήθηκε κατά βάση από τα υπόλοιπα μέλη της και ειδικά τον Ζαν-Πιερ
Γκορέν). Μια ταινία που διηγείται την ιστορία μιας απεργίας σε κάποιο
εργοστάσιο λουκάνικων, όπου κρατούν τον διευθυντή έγκλειστο. Παρότι
χρησιμοποιεί όλα τα γκονταρικά κόλπα για να πετύχει την μπρεχτική ανοικείωση
του θεατή, παρεμβάλλοντας λ.χ. αυτοσχεδιασμούς των ηρώων του έργου ή
χρησιμοποιώντας ένα εμφανώς κατασκευασμένο σκηνικό, η ταινία είναι η
μορφολογικά πιο κλασική και στρωτή που συμμετείχε ποτέ ο Γκοντάρ. Θα μπορούσε
άνετα να χαρακτηριστεί αριστούργημα του πολιτικού-μαοϊκού σινεμά, αλλά κοινό
και κριτική αδιαφόρησαν πλήρως. Το 1972 ήταν πλέον πολύ αργά για στρατευμένες
ταινίες. Ο για μία φορά καθαρός και κατανοητός πολιτικός (αν και επιθετικά
εργατίστικος) λόγος του Tout va bien δεν μπορούσε πλέον να χτυπήσει
ευαίσθητες χορδές στο ηττημένο διανοουμενίστικο κοινό του – πόσο μάλλον στα
λαϊκά εργατικά στρώματα που υποτίθεται ότι ήταν ο στόχος του. Σήμερα βλέπεται
άνετα, όχι μόνο ως τεκμήριο μιας εποχής αλλά και επειδή το βασικό πολιτικό της
αίτημα παραμένει τόσο επίκαιρο όσο και τότε.
Παρουσίαση: Κωνσταντίνος Καββεζός
4
Να πεθαίνεις
στα 30
(Mourir à
trente ans)
Ρομαίν
Γκουπίλ, 1982
Κυριακή
17 Ιουνίου, 8 μ.μ.
Η
ιστορία του Μισέλ Ρεκανατί, φίλου του Γκουπίλ και συντρόφου του στην LCR (τμήμα
της ταινίας περιλαμβάνει και αποσπάσματα λόγων του Αλαίν Κριβίν), από το 1966
στο σχολείο μέχρι το 1976 και την αυτοκτονία του. Η πολυβραβευμένη αυτή ταινία
περιγράφει τον δρόμο προς την ήττα του κινήματος, με ιδιαίτερη έμφαση στην
ιστορία της LCR. Βιωματική και συγκινητική (ο Γκουπίλ έχει συμπεριλάβει
προσωπικές σκηνές τις οποίες είχε γυρίσει ο ίδιος, νεαρός ερασιτέχνης ακόμη,
πολύ πριν σκεφτεί καν να γυρίσει τη συγκεκριμένη ταινία), μπορεί να ιδωθεί και
ως προειδοποίηση: Ο πεπεισμένος κομμουνιστής Γκουπίλ του ’68 είναι σήμερα
θιασώτης του βομβαρδισμού του Ιράν, υποστηρικτής του Μακρόν και δηλωμένος
νεοσυντηρητικός.
Παρουσίαση: Κοσμάς Λυμπεράτος
Μοιραστείτε το άρθρο:
Σας περιμένουμε!
Πολιτική - Πολιτιστική Λέσχη
Εκτός Γραμμής
Στρατηγοπούλου 7 &
Μαυρικίου, Αθήνα
(Χ. Τρικούπη, στάση Λασκάρεως)
f:
/EktosGrammis
t:
@ektos_grammis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου