Ο "κοινός φίλος" του Πούτιν και το γραμμάτιο του Χαλίφη...

του Γιάννου Χαραλαμπίδη

Ο Ερντογάν βλέπει ακόμη και Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα, υπό την έννοια ότι το διεθνές σύστημα, στο πλαίσιο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, των χαλιφάτων, της τρομοκρατίας και της ανάπτυξης της τεχνολογίας, βρίσκεται εν διαρκή πόλεμο. Είτε αυτός είναι οικονομικός είτε συμβατικός  πόλεμος είτε μέσω του κυβερνοχώρου. Βεβαίως, η δήλωση του Ερντογάν στόχευε τις ΗΠΑ. Ότι, δηλαδή, με την πολιτική τους και τις 20 Βάσεις, όπως είπε, που θέλουν να έχουν στη Συρία, όπως διαθέτουν και αλλού σε αραβικά κράτη, πλήττουν τα συμφέροντα της Ρωσίας, η οποία τους κάνει πλάτες στο Αφρίν και στην ευρύτερη περιοχή, λόγω σύγκλισης συμφερόντων. Και επιτρέπουν στον Ερντογάν να ολοκληρώσει με επιτυχία την Επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας». 

Κουρδικά στιλέτα και οι άξονες Τουρκίας - Ρωσίας  

Η μεν Μόσχα θέλει να χαλάσει τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, που περιλαμβάνουν τη δημιουργία μιας αυτόνομης κουρδικής περιοχής σε νέα ομοσπονδιακή πολιτειακή μορφή, η δε Άγκυρα δεν θέλει να επιτρέψει κάτι τέτοιο.
Διότι την αρκεί το στιλέτο των Κούρδων που έχει στην πλάτη της στο βόρειο Ιράκ και η «Πέμπτη Φάλαγγα» στο εσωτερικό της. Ένα νέο κουρδικό πιστόλι να σημαδεύει τον Ερντογάν μέσω Συρίας, την οποία μέσω της κρίσης και της πτώσης του Άσαντ ήθελε και θέλει να μετατρέψει από εν δυνάμει απειλή σε δορυφόρο. Και οφείλει αρκετά στους Ρώσους η Τουρκία. Έχουν πολλά κοινά συμφέροντα, ισχυρότερα από αυτά που έχει η Μόσχα μαζί μας, όπως συμβαίνει και με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Μόσχας -  Άγκυρας, θα μπορούσαν να τονιστούν τα εξής:    

1. Οι εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές, τις οποίες χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε ο Ερντογάν, για να καλύψει τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει και τα οποία καλύπτουν και τον τραπεζικό τομέα, καθότι η Τουρκία είχε και έχει γυάλινα οικονομικά πόδια σε ό,τι αφορά τις υποδομές και τα ζητήματα διαφάνειας. 

2. Τα θέματα της ενέργειας εξελίσσονται σε δυο κυρίως επίπεδα. Το ένα αφορά στο πυρηνικό πρόγραμμα του Άκιουγιου και το άλλο στο Turkish Stream, που διευκολύνει τη Ρωσία να παρακάμπτει την Ουκρανία και εξακολουθεί να έχει υπό την ενεργειακή της εξάρτηση την Ευρώπη. 

3. Το γραμμάτιο, που έχει να εξοφλήσει ο Ερντογάν προς τη Μόσχα και σχετίζεται με το  αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 2016. Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι οι Ρωσικές Μυστικές Υπηρεσίες προειδοποίησαν τις αντίστοιχες τουρκικές, δηλαδή την ΜΙΤ. Ο Ερντογάν τους οφείλει την εξουσία, την οποία σήμερα απολαμβάνει. Εάν, δε, η στάση του Τούρκου Προέδρου γίνεται πιο επιθετική και στην Κύπρο και στο Αιγαίο, είναι διότι αισθάνεται ότι αυτοί τους οποίους θεωρούσαμε ως ένα από τα στηρίγματά μας, δηλαδή η Μόσχα, τώρα παίζουν μαζί του. 

Πρόεδρε, έχω πρόβλημα... 

Δεν είναι καθόλου τυχαία τα όσα είπε ο Πρόεδρος Πούτιν στον Πρόεδρο Αναστασιάδη στη Μόσχα, κατά την τελευταία τους συνάντηση. Πρόεδρε, είπε ο Πούτιν προς τον Αναστασιάδη, αναφερόμενος στο φυσικό αέριο και στην εμπλοκή της χώρας του σε ό,τι αφορά την έρευνα και την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ: «Έχω πρόβλημα με τον κοινό φίλο μας...», εννοώντας τον Ερντογάν, αφού όπως άφησε να νοηθεί, διακυβεύονται πολύ μεγάλα συμφέροντα για τη Ρωσία στην Τουρκία, ενώ είναι ηλίου φαεινότερον ότι η Μόσχα θεωρεί την περιοχή μας, και δη τη θάλασσά μας, ως ζώνη ευθύνης των  ΗΠΑ και της Βρετανίας, γενικά του ΝΑΤΟ. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα σταματήσει να τους δημιουργεί προβλήματα. Και είναι ιστορικώς αποδεδειγμένο ότι η Ρωσία, όταν μας στήριζε, δεν το έπραττε από αγάπη, αλλά διότι έτσι εξυπηρετούνταν τα δικά της εθνικά συμφέροντα, όπως συμβαίνει στις διεθνείς σχέσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε επί τούτου τα εξής: Πρώτο, στα μέσα της δεκαετίας του ΄60 και δη μετά την αποτυχία του σχεδίου Άτσεσον τον Αύγουστο του ΄64, που προνοούσε για μια μορφή Ένωσης με την Ελλάδα, που θα καθιστούσε  την Κύπρο ΝΑΤΟ, η Μόσχα μάς στήριζε ως Κυπριακή Δημοκρατία στον ΟΗΕ και στο Συμβούλιο Ασφαλείας, διότι ο στόχος της ήταν η ματαίωση της ΝΑΤΟποίησης της Κύπρου. Όταν το σχέδιο Άτσεσον και ο ίδιος απέτυχαν, με δηλώσεις του το Φεβρουάριο του 1965, ο Αντρέι Γκρομίκο τόνισε ότι η Μόσχα στηρίζει ως λύση του Κυπριακού τη μια ομοσπονδία στη λογική των δυο εθνοτήτων. Το γεγονός αυτό εξόργισε όχι μόνο τον Πρόεδρο Μακάριο αλλά και το ίδιο το ΑΚΕΛ, εκ μέρους του οποίου είχαν γίνει δημόσιες δηλώσεις και από τον τότε Γ.Γ. του κόμματος Εζεκία Παπαϊωάννου και από τον τότε βουλευτή Χαμπή Μιχαηλίδη, εναντίον της λύσης της ομοσπονδίας, την οποία θεωρούσαν χειρότερη από τη διχοτόμηση. Δεύτερο, όταν οι ΗΠΑ επέβαλαν μετά την εισβολή του '74 στην Κύπρο, εμπάργκο στην Τουρκία, οι πρώτοι που έσπευσαν να στηρίξουν την Άγκυρα ήταν οι Σοβιετικοί. Εάν μάλιστα ανατρέξει κάποιος στις εφημερίδες της εποχής, θα βρει πρωτοσέλιδα σκίτσα στις κυπριακές εφημερίδες με έναν Ρώσο, παραδοσιακά ντυμένο, να ανοίγει πάνω από την Τουρκία ένα τσουβάλι με ρούβλια! 

Τίποτα δεν χάθηκε... 

Η Ρωσία κάνει καλά τη δουλειά της. Τα δικά της εθνικά συμφέροντα εξυπηρετεί, όπως και οι ΗΠΑ και οι μεγάλες χώρες της Ε.Ε. Κανείς δεν θα έχει την ψευδαίσθηση ότι, λόγω του φλερτ Άγκυρας - Μόσχας, η Ουάσιγκτον θα αφήσει την Τουρκία να πέσει στις αγκάλες της Ρωσίας. Και ισχύει αυτό διότι δεν έχει άλλο εναλλακτικό σύστημα ασφάλειας, πέραν  του Ισραήλ, για να απεγκλωβιστεί από την Τουρκία, ή ακόμη και να προχωρήσει μαζί με τη Ρωσία σε τεμαχισμό της, όπως είχε συμβεί με τη Γιουγκοσλαβία, για να μπορεί να ελέγχεται η κατάσταση καλύτερα. Δηλαδή να υπάρχουν πιο μικροί, ευάλωτοι και υπάκουοι παίκτες. Τόσο η πολιτική της Αθήνας όσο και της Λευκωσίας ήταν κοντόφθαλμη, και οι δυο αναλώθηκαν σε έναν άνευ προηγουμένου εξευμενισμό προς την Άγκυρα, με την ψευδαίσθηση ότι θα ημερέψουν το θηρίο. Εάν το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου δεν διαλυόταν, και εάν είχαμε αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις και συμμαχία με το Ισραήλ, που απειλείται από την Άγκυρα και έχει ως μόνη έξοδό του, λόγω  έλλειψης δικού του στρατηγικού βάθους, την Κύπρο, σήμερα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά: Α. Θα υπήρχε αποτροπή, δηλαδή η Άγκυρα δεν θα μας απειλούσε από την Κύπρο ώς το Αιγαίο και τη Θράκη. Το κόστος, που θα είχε, θα ήταν μεγαλύτερο από το όφελος. Β. Εάν δει κάποιος τον χάρτη, θα διαπιστώσει ότι θα ήταν δυνατό ο άξονας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ να αποτελεί, ειδικώς σήμερα, που σημαίνει ότι τίποτε δεν χάθηκε, μιαν εναλλακτική για τις ΗΠΑ επιλογή στους εκβιασμούς της Τουρκίας και για την εξέλιξη άλλων σεναρίων. Ταυτοχρόνως, δε, η Κύπρος, παρότι μικρή, στο πλαίσιο μιας τέτοιας στρατηγικής συνεργασίας, ακόμη και τώρα, λόγω των ενεργειακών ζητημάτων και του διεθνούς περιβάλλοντος, θα είχε πολύ μεγαλύτερη αξία -και μπορεί να έχει εάν γίνουν ορθές στρατηγικές κινήσεις- στο διεθνές γεωπολιτικό χρηματιστήριο ισχύος, από αυτό που έχει σήμερα. 

Κινήσεις ενόψει Συμβουλίου και τα δείπνα...  

Ως εκ τούτου: 1. Τη Δευτέρα ο Κύπριος ΥπΕξ και την προσεχή Πέμπτη και Παρασκευή ο Πρόεδρος, ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (22 με 23 του μήνα) θα μιλούσαν και ο πολιτικός τους λόγος και τα αιτήματά μας θα είχαν μεγαλύτερο πολιτικό ειδικό βάρος, εάν σήμερα είχαμε το Δόγμα εν ενεργεία και τον άξονα με το Ισραήλ. Προφανώς, θα γίνεται αναφορά στα συμπεράσματα για την τουρκική στάση στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ακόμη, όμως, και αν εκδοθούν θετικά για την Κυπριακή Δημοκρατία συμπεράσματα, η Τουρκία θα τα γράψει στα παλιά της τα παπούτσια, διότι δεν έχουμε ισχύ και διότι με το άκουσμα περί κοινωνικών δείπνων και χωρίς κατάθεση φακέλου που να καθιστά το Κυπριακό εντός της Ε.Ε. ως θέμα εισβολής και κατοχής, χωρίς το δέσιμο συμφερόντων, μέσω φυσικού αερίου, ο Ερντογάν θα βγει και παραπονούμενος και θα ζητά και τα ρέστα. Και θα το κάνει στη συνάντηση της Βάρνας με τους θεσμούς της Ε.Ε. και την προεδρεύουσα Βουλγαρία. Και το τονίζουμε αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα εγερθεί το Κυπριακό και οι απειλές της Τουρκίας στην ΑΟΖ και υπό την προϋπόθεση ότι θα πραγματοποιηθεί η Βάρνα, που είναι και το πιθανό.  

Ειδικώς, μετά τις δηλώσεις περί κοινωνικού δείπνου μεταξύ Αναστασιάδη - Ακιντζί, τι θα πει ο Πρόεδρος; Εγώ έχω πίεση από το ΑΚΕΛ να πάω σε δείπνο, κι εσείς να μην πάτε; Διότι και η Βάρνα δείπνο είναι... Ήταν καλή η δήλωση στήριξης των 27 εκ μέρους του Τουσκ για τον τερματισμό της τουρκικής παρανομίας, στο τελευταίο άτυπο Συμβούλιο και για την ομαλοποίηση των σχέσεων της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία. Ερώτημα: Τώρα, δεν θα πρέπει να πάμε ένα βήμα παρακάτω; Δηλαδή, στο πλαίσιο των συμπερασμάτων, θα πρέπει να ζητήσουμε μια διατύπωση, η οποία θα είναι στη γραμμή Τουσκ και θα αναφέρει, επιπροσθέτως,   ότι εάν η Τουρκία συνεχίσει τις απειλές της και το κλίμα έντασης και αν φέρει τρυπάνι στην κυπριακή ΑΟΖ,  θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην πορεία και στις σχέσεις της με την  Ε.Ε. και  να αφήνεται το ενδεχόμενο να μελετηθούν τα πάντα... όπως κυρώσεις π.χ., πλαίσιο της υπεράσπισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων κράτους μέλους και του εθνικού του πλούτου, που είναι και πλούτος της Ε.Ε. 

Και αυτά τα τονίζουμε χωρίς να τρέφουμε ψευδαισθήσεις, διότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται με βάση μόνο το δίκαιο, αλλά και με βάση τα συμφέροντα και την ισχύ. Και εδώ είμαστε ανεξεταστέοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα σηκώσουμε άσπρη σημαία. Τα κενά πρέπει να καλύπτονται. Είναι στρατηγικό, πλέον, το ζήτημα: εάν δηλαδή θα θέσουμε το θέμα ως εισβολής και κατοχής. Το ζήτημα δεν είναι εάν θα πάμε σε διάλογο, αλλά το εξής: Χωρίς αλλαγή  τουρκικής πολιτικής, δίνουμε λαβές να ξεφεύγουν, όσοι εταίροι μας το επιθυμούν, από την ουσία. Και ποια είναι η ουσία: Η τουρκική αδιαλλαξία, η κατοχή, η συνεχής επιθετικότητα αλλά και κάτι άλλο: Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν είναι επικίνδυνος μόνο για μας, αλλά και για τον ίδιο τον  λαό του και για την Ε.Ε. Και εμείς οφείλουμε να τους δώσουμε εναλλακτικές επιλογές διασύνδεσης συμφερόντων και απόκτησης ισχύος, ξεκινώντας από το φυσικό αέριο και τον EastMed, ο οποίος δεν είναι μια απλή σωλήνα μεταφοράς φυσικού αερίου, αλλά ολόκληρος στρατηγικός σχεδιασμός, κοινών συμφερόντων και εξισορρόπησης με εκείνων της Τουρκίας, ασφάλειας και αποτροπής, στη λογική ενός υποσυστήματος ασφάλειας από τα Βαλκάνια στη Μέση Ανατολή.        

Οι δοξολογίες στον Ερντογάν...  

2. Εάν είχαμε ισχύ και στρατηγικό σχεδιασμό, ο Πρόεδρος Πούτιν θα σκεφτόταν διπλά προτού πει στον Πρόεδρο Αναστασιάδη με διπλωματική γλώσσα, ότι ακόμη και αν θέλει να εμπλακεί στο φυσικό αέριο, δεν μπορεί λόγω των ενστάσεων που εγείρει «ο κοινός μας φίλος». Ταυτοχρόνως η στάση των εταίρων μας θα ήταν εντελώς διαφορετική, διότι θα είχε δέσει το δίκαιο μας με την ισχύ και τα συμφέροντα. Όσο, δε, για τις ΗΠΑ, δεν θα μας θεωρούσαν δεδομένους, την ίδια στιγμή που η Μόσχα μάς θεωρεί ως βολικούς αναλώσιμους! Αν η Ρωσία είναι σε θέση να αναλάβει αυτή τον κυρίαρχο ρόλο στη γειτονιά μας, αντί των ΗΠΑ, η ανάλυση και οι στόχοι μας βεβαίως και θα ήταν και πρέπει να είναι διαφορετικοί. Τα λέμε αυτά, διότι οι Αμερικανοί δεν συγχωρούν. Και, ενδεχομένως, ο Ερντογάν να πληρώσει την αλαζονεία του. Γιατί και πώς; Ενώ μπορούσε να κυβερνά την Τουρκία στη βάση μιας Κοινοβουλευτικής  Δημοκρατίας, με ποσοστό περί το 43% και τώρα θέλει ποσοστό πέραν του 50% συν ένα για να είναι ο απόλυτος άρχοντας. Και δεν είναι εύκολη υπόθεση. Εκτιμά, δε, ότι η επιθετική του πολιτική είναι το εσωτερικό του όπλο, με το οποίο απειλεί ή βαρά τους εξωτερικούς εχθρούς. Ίσως όμως να βαδίζει στον δρόμο του Μεμτερέζ και της αγχόνης, χωρίς να το βλέπει... Όμως, και οι άλλοι αν έρθουν στην εξουσία, η τουρκική πολιτική, από αυτά που ως τώρα γνωρίζουμε, δεν θα αλλάξει ως προς τους στόχους στην  Κύπρο, στο Αιγαίο και στη Θράκη. Άλλωστε, αυτοί που θα έρθουν, ήταν αυτοί που θέλαμε να φύγουν! Κάποιοι, μάλιστα, όταν ήρθε ο Ερντογάν και εμείς εξηγούσαμε ότι πρόκειται για την άλλη όψη ακόμη και χειρότερη του ιδίου επεκτατικού νομίσματος, και τι δεν ακούγαμε, από αυτούς, οι οποίοι και στην Κύπρο και στην Ελλάδα τον υμνούσαν και τον  δοξολογούσαν. Τώρα κάποιοι από αυτούς, αντί να ζητήσουν συγγνώμη ή να πουν mea culpa, παραδίδουν μαθήματα εξωτερικής πολιτικής και άλλοι διερωτώνται πώς άλλαξε ο Ερντογάν; Ακόμη και αν πρόκειται για αλλαγή, προς την κατεύθυνση αυτή οδήγησε εκτός των άλλων και η εξευμενιστική τους πολιτική, η οποία εκλήφθηκε από την Τουρκία ως αδυναμία και της άνοιξε την όρεξη... Και άντε τώρα να τη σταματήσεις. Μόνο με στρατηγική αποτροπής. 

Και θα επιμείνουμε: Είναι ανόητος όποιος υποστηρίζει πόλεμο με την Τουρκία, όμως είναι επικίνδυνοι όλοι εκείνοι που έχουν ενοχοποιήσει και ποινικοποιήσει τη σημασία των ενόπλων δυνάμεων στην έννοια της αποτροπής...  Διότι ακόμη και αν ο Ερντογάν το 2019 χάσει τις εκλογές, εμείς χωρίς στρατηγική και στόχο θα συνεχίσουμε να ζητούμε διάλογο, χωρίς να βλέπουμε την ουσία. Ότι, δηλαδή, άλλα χίλια χρόνια και αν γίνεται διάλογος, χωρίς την αλλαγή της τουρκικής πολιτικής, στην οποία μπορεί να συμβάλει η δική μας αλλαγή στρατηγικής στη λογική της αποτροπής και της διατήρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή, όχι λύση δεν θα υπάρξει, αλλά τα πράγματα, δεν λέμε ότι θα είναι χειρότερα, πάντως δεν θα είναι καλύτερα....

ΠΗΓΗ SIGMALIVE, ΚΥΠΡΟΣ