Συνεχής αμφισβήτηση της Κυπριακής ΑΟΖ

του Βασίλη Νέδου 
 από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" 

Με προφανή στόχο τη δημιουργία προσκομμάτων στην ήδη προγραμματισμένη διεξαγωγή σειράς σεισμικών ερευνών και –σε μια περίπτωση– γεωτρήσεων από την Κυπριακή Δημοκρατία, κινείται τις τελευταίες δέκα ημέρες η Αγκυρα. Η αλληλουχία των τουρκικών πρωτοβουλιών ξεκίνησε ρητορικά, με προειδοποιήσεις από τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και τον υπουργό Ενέργειας (και γαμπρό του Ταγίπ Ερντογάν) Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Την εβδομάδα που πέρασε, οι υδρογραφικές υπηρεσίες της γείτονος εξέδωσαν σειρά από NAVTEX (Οδηγίες προς Ναυτιλλομένους), με τις οποίες δεσμεύθηκαν διαδοχικά περιοχές οι οποίες επί της ουσίας αντιμετώπιζαν την Κύπρο σχεδόν ως ένα νησί το οποίο... επικάθηται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Στις τρεις τελευταίες NAVTEX οι οποίες εκδόθηκαν το μεσημέρι της Παρασκευής και αφού το ωκεανογραφικό «Μπαρμπαρός» είχε κινηθεί στον κόλπο της Αμμοχώστου, δεσμεύουν ένα μεγάλο κομμάτι της κυπριακής ΑΟΖ νότια του νησιού. Με τις NAVTEX 415/17 και 417/17 η Αγκυρα δεσμεύει για σεισμικές έρευνες (εν ολίγοις έργω αμφισβήτηση όχι μόνο της ΑΟΖ αλλά και της υφαλοκρηπίδας) στις 27 και 28 Απριλίου περιοχές οι οποίες περιλαμβάνουν τμήματα εννέα θαλασσίων οικοπέδων της Κυπριακής Δημοκρατίας (1, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11 και 12). Με μια τρίτη NAVTEX, (416/17) η Αγκυρα προαναγγέλλει και ασκήσεις με πραγματικά πυρά εντός των περιοχών όπου θα πραγματοποιούνται οι έρευνες.
Ολα αυτά δεν συμβαίνουν σε ουδέτερα νερά. Ηδη, με δύο NAVTEX του Κέντρου Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης της Λάρνακας, η Λευκωσία έχει προαναγγείλει σεισμικές έρευνες με τα πλοία «Ramform Hyperion» και «Global Sentinel» σε τμήματα των οικοπέδων 6, 8, 9 και 11. Οι σεισμικές έρευνες ξεκίνησαν ήδη προ δεκαημέρου και θα συνεχιστούν μέχρι και τις 17 Αυγούστου για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι τουρκικές NAVTEX πρακτικά διακόπτουν και τον ενιαίο χώρο Ερευνας και Διάσωσης Ελλάδας και Κύπρου, όπου μάλιστα μόλις πριν από λίγες ημέρες ελληνικό πλοίο και κυπριακά μέσα πραγματοποίησαν συνεκπαίδευση. Βέβαια, τα ζητήματα Ερευνας και Διάσωσης (SAR-Search and Rescue), είναι δευτερευούσης σημασίας, καθώς οι Τούρκοι φαίνονται κυρίως επικεντρωμένοι στα ενεργειακά ζητήματα και στις κυπριακές έρευνες. Το βασικό ερώτημα, ιδιαίτερα έπειτα από την κλιμάκωση η οποία ακολούθησε μετά το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής, έγκειται στο πού ακριβώς προτίθεται να φτάσει η Αγκυρα προκειμένου να πραγματοποιήσει την απειλή της για ακύρωση οποιασδήποτε ερευνητικής δραστηριότητας στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, προτού λυθεί το Κυπριακό. Παγίως η Αγκυρα τονίζει ότι οι εν εξελίξει έρευνες δεν λαμβάνουν υπόψη τον έτερο ιδιοκτήτη του νησιού, τους Τουρκοκυπρίους. Με βάση όσα έχουν συμβεί ώς αυτή τη στιγμή, είναι περίπου βέβαιο ότι η Αγκυρα θα συνεχίσει την τακτική αμφισβήτησης της κυπριακής ΑΟΖ. Η πλέον κρίσιμη ημερομηνία είναι εκείνη της 13ης Ιουλίου, όταν και υπολογίζεται ότι με ευθύνη της γαλλικής Total θα πραγματοποιηθεί διερευνητική γεώτρηση στο θαλάσσιο οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ. Επί τούτου, έμπειροι παρατηρητές και αναλυτές τονίζουν ότι η Τουρκία δεν μπορεί να φτάσει μέχρις εκείνου του σημείου που θα δημιουργήσει κινδύνους τριβών με ενεργειακούς κολοσσούς με τους οποίους και η Αγκυρα φιλοδοξεί να συνεργαστεί.
Το «μεγάλο παιχνίδι»
Εν ολίγοις, η Τουρκία επιθυμεί νασυμμετάσχει στο ενεργειακό «μεγάλο παιχνίδι» που εκτυλίσσεται αυτή τη στιγμή στην ανατολική Μεσόγειο και φαίνεται να έχει μείνει πίσω σε σύγκριση όχι μόνο με την Κύπρο, αλλά και δυνάμεις, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος που ήδη ναυπηγούν στόλους και αναπτύσσουν σημαντικότατες ναυτικές δυνάμεις προκειμένου να διαφυλάξουν τα συμφέροντά τους. Στην Αθήνα η ανησυχία της μετατροπής της ανατολικής Μεσογείου σε κατεξοχήν εστία πιθανών ελληνοτουρκικών τριβών με πρωταγωνιστή την Τουρκία και σημείο μόχλευσης την Κύπρο, υπάρχει για αρκετά χρόνια. Αν και αρχικά το φυσικό αέριο φαινόταν και αντιμετωπιζόταν –κυρίως από τους Αμερικανούς– ως ένα στοιχείο που θα μπορούσε να βοηθήσει και ενδεχομένως να επιταχύνει την ενοποίηση της Κύπρου, ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται το θέμα η Τουρκία προσθέτει προβλήματα.
Η Αθήνα, πάντως, ώς αυτή τη στιγμή έχει μείνει εκτός της συζήτησης και παρακολουθεί πολύ στενά, αλλά σιωπηρά όσα εκτυλίσσονται στην ανατολική Μεσόγειο. Στο ΥΠΕΞ παρακολουθούν με ενδιαφέρον και τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας. Εμπειροι παρατηρητές εκτιμούν ότι το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα αναμένονται δύο βασικές εξελίξεις που θα διαμορφώσουν το πολιτικό σκηνικό. Η πρώτη αφορά το ίδιο το ΑΚΡ και την κινητικότητα που ενδέχεται να προέλθει κυρίως από πρόσωπα κύρους όπως οι Αχμέτ Νταβούτογλου, Αμπντουλάχ Γκιουλ και Μπουλέντ Αρίντς. Η δεύτερη, αφορά το εθνικιστικό κόμμα των Γκρίζων Λύκων ΜΗΡ, οι ψηφοφόροι του οποίου κινήθηκαν σε ποσοστά 73% κόντρα στη γραμμή του «Ναι» από τον ηγέτη του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Η προοπτική δημιουργίας νέου κόμματος από την κοσμική Μεράλ Ακσενέρ δεν θεωρείται κατ’ ανάγκη θετική για τα ελληνοτουρκικά και, γενικά, ενδεχομένως να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη εθνικιστική έξαρση.