"Οι οικονομολόγοι μεταβάλλουν ριζικά τις απόψεις τους όταν υπουργοποιούνται"

Της ΜΑΡΙΑΣ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ – ΔΕΛΙΒΑΝΗ    

Αυτή την παραπάνω, όντως, εκπληκτική δήλωση έκανε ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Levy και πανεπιστημιακός κ. Δημήτρης Παπαδημητρίου, μόλις ανέλαβε τα υπουργικά του καθήκοντα. Η εμφανής δικαιολογία αυτής της δήλωσης ήταν, βέβαια, η ανάγκη αποστασιοποίησης του κ. Υπουργού από προηγούμενες θέσεις του υπέρ της εισαγωγής διπλού νομίσματος στην Ελλάδα. Θέσεις, άκρως, ασυμβίβαστες με τις επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ, αφότου ήρθε στην εξουσία, και ακολουθεί κατά γράμμα τις διαταγές των δανειστών¹.  

Ακούγοντας αυτήν την υπουργική δήλωση αναρωτήθηκα, και υποθέτω όχι μόνον εγώ, για το ποιά είναι, τελικά τα επιστημονικά "πιστεύω" ενός οικονομολόγου:

-Είναι οι θέσεις του που απορρέουν από τις μακρόχρονες μελέτες του, που διατυπώνονται στα πορίσματα των ερευνών του, που προσδιορίζουν τις επιλογές των κοσμοθεωριών του, και που πάνω από όλα έχουν σμιλεύσει την επιστημονική του συνείδηση;

Ή, αντιθέτως,

-Πρόκειται για επιστημονικές επιλογές, που μεταβάλλονται, και μάλιστα με τόσο ακραίο τρόπο, όπως η ημέρα με τη νύκτα, έτσι που να συμπορεύονται με τις τυχάρπαστες πολιτικές φυσιογνωμίες των εκάστοτε κυβερνήσεων;  

Η ευκολία με την οποία, ο νέος υπουργός Οικονομίας, εγκατέλειψε τις προηγούμενες απόψεις του, και κυρίως οι εξηγήσεις που έδωσε για τη μεταβολή αυτή, έχει προκαλέσει μεγάλες και εύλογες ανησυχίες, που συζητούνται ευρέως και που συνοψίζονται ως εξής:

*Δηλαδή, οι οικονομολόγοι λένε ό,τι τους καπνίσει; Και άσπρο και μαύρο, αδιακρίτως, προκειμένου να εξασφαλίσουν "καρέκλα";

*Και πότε οι οικονομολόγοι λένε την αλήθεια; Όταν είναι απλώς "οικονομολόγοι", ή όταν γίνονται και πολιτικοί;

* Και τι, ακριβώς, διδάσκουν στους φοιτητές τους; Αυτά που πιστεύουν ως οικονομολόγοι, ή αυτά που νομίζουν ότι πρέπει να δηλώσουν για να είναι αρεστοί στις εκάστοτε κυβερνήσεις που αποφασίζουν να "χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις τους";

*Αλλά.....και τι εμπιστοσύνη μπορεί να εμπνεύσουν οι "οικονομολόγοι", σε όσα υποστηρίζουν, σε όσα υπόσχονται, σε όσα προβλέπουν, όταν αποδεικνύεται με τρόπο τόσο (μα τόσο) τραυματικό, ότι μεταβάλλουν τα πιστεύω τους με τέτοια ευκολία;  

Προσωπικά, έχω χρησιμοποιήσει αρκετές φορές, στην ερευνητική μου εργασία, στοιχεία, πορίσματα και προβλέψεις του Ινστιτούτου Levy's, που έκρινα τότε σοβαρές. Αλλά, τώρα, εύλογα διερωτώμαι: τι είναι και τι ήταν το σωστό;  

Ασφαλώς, οι απόψεις των οικονομολόγων ενδέχεται να μεταβάλλονται, και πρέπει να μεταβάλλονται, όταν αποδεικνύεται από ευρήματα νεότερων ερευνών ή εξαιτίας νέων απρόβλεπτων εξελίξεων, ότι δεν ανταποκρίνονται (πλέον ή και γενικώς) στα πράγματα.  

Στην προκείμενη, ωστόσο, περίπτωση, αυτό που προκαλεί, σχεδόν, πανικό, για το που οδεύουμε, και πως να μπορέσουμε ποτέ να βγούμε από την κρίση, κάτω από τέτοιες συνθήκες, δεν είναι η εκ των υστέρων ειλικρινής αναγνώριση εσφαλμένης της άποψης, ότι "η Ελλάδα θα έπρεπε να υιοθετήσει διπλό νόμισμα" (που κατά τη γνώμη μου ήταν από την πρώτη στιγμή εσφαλμένη), αλλά ο λόγος της εγκατάλειψης αυτής της λύσης (που πιθανότατα θεωρείται ακόμη ορθή στην ελεύθερη βούληση του κ.Παπαδημητρίου).      

Στη συνέχεια, και σε αντίθεση με τις δυσμενείς προβλέψεις, για την ελληνική οικονομία, του Ινστιτούτου Levy στο παρελθόν: "Συνεπώς, είμαστε περισσότερο απαισιόδοξοι για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας από τις προβλέψεις που κάνει είτε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) είτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή"², o νέος υπουργός Οικονομίας εξέφρασε αδίστακτα την αισιοδοξία του ότι "τώρα, θα πάμε καλά, γιατί έρχονται επενδύσεις".  

Τι να πιστέψει κανείς;;;;  

1. Που, όπως είναι γνωστό, παθαίνουν αλλεργία με ό,τι έχει σχέση με πιθανή εγκατάλειψη του ευρώ

2. Strategic Analysis. Greece Η ελληνική οικονομική κρίση και η εμπειρία με τις πολιτικές λιτότητας: Μια στρατηγική ανάλυση Των Δημήτρη Β. Παπαδημητρίου, Μιχάλη Νικηφόρου και Gennaro Zezza, Ιούλιος 2013