Λωζάννη και προπαγάνδα για εσωτερική κατανάλωση

του Αντώνη Μαρκόπουλου

«Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα». Αυτό το λαϊκό ρητό θυμίζει η άγρια κόντρα που έχει ξεσπάσει μεταξύ του Κυρίαρχου του Παλατιού και του κεμαλιστή, «Σοσιαλδημοκράτη», Ρεπουμπλικάνου Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης και τα ελληνικά νησιά (εν προκειμένω ο αχυρώνας).
Ο μεν πρώτος στην αμέριστη αχαριστία του (η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που στήριξαν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση και κατήγγειλε το πραξικόπημα) θεωρεί ότι τα νησιά του Αιγαίου στα οποία «η φωνή από τα παράλια ακούγεται» παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα και αυτό «αποτελεί ήττα και όχι νίκη των τότε συντακτών της συνθήκης», μια ευθεία βολή στο κεμαλικό κράτος που με τη συνθήκη αυτή βοήθησε να δοθεί τέλος στην αιματοχυσία.
Είναι αλήθεια αυτό που λέει ο εκκολαπτόμενος πατισάχ ότι στα νησιά (και προφανώς εννοεί τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου) «η φωνή από τα παράλια ακούγεται». Και μάλιστα πριν από τη συνθήκη ακουγόταν ΜΟΝΟ ΣΕ ΜΙΑ ΓΛΩΣΣΑ, τα ελληνικά.

Μέσα στον αυτοθαυμασμό της μεγαλοσύνης του ξεχνά ότι από τη μακαριστή εποχή των πραγματικών σουλτάνων, η Χίος, η Σάμος και απέναντι οι Κυδωνίες (Αϊβαλί) ανήκαν στη Βαλιντέ χανούμ και απαγορευόταν στους Τούρκους να κατοικούν.
Η πυκνότητα δε των ελληνικών οικισμών και χωριών από την Ασσο μέχρι και την Αττάλεια ήταν τέτοια που σχεδόν δεν άκουγες άλλη γλώσσα.
Τα εν λόγω όμως νησιά ουδέποτε «παραχωρήθηκαν» στην Ελλάδα από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Ηταν η Συνθήκη του Λονδίνου το 1913 που τα επικύρωσε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωσή τους από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και έκτοτε ουδείς Τούρκος στρατιωτικός είχε πατήσει.
Ισα ίσα με τη Συνθήκη της Λωζάννης δύο νησιά, η Ιμβρος και η Τένεδος, επανήλθαν στην Τουρκία παρά το γεγονός ότι τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο τα νησιά αυτά βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Ελλάδας και ο πληθυσμός τους αποτελούνταν ανέκαθεν και αποκλειστικά από Ελληνες.
Ο λόγος της διάταξης αυτής ήταν αμιγώς γεωπολιτικού χαρακτήρα, καθώς είχε στόχο την εξασφάλιση του ελέγχου των Στενών από την πλευρά της Τουρκίας.
Ως αντάλλαγμα, η συνθήκη προέβλεπε την εφαρμογή ειδικού διοικητικού καθεστώτος για τα νησιά (άρθρο 14 και άρθρα 37-44 του τρίτου τμήματος), παρέχοντας εγγυήσεις για την προστασία της ζωής και των ιδιοκτησιών, την ελεύθερη χρήση της μητρικής γλώσσας (ελληνική), τη θρησκευτική ελευθερία και γενικά για το σύνολο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τα εν λόγω άρθρα της συνθήκης χαρακτηρίστηκαν ως «βασικοί νόμοι» τους οποίους, όπως συμφωνήθηκε, η Τουρκία δεν θα είχε κανένα δικαίωμα να καταργήσει μέσω άλλου νόμου, κανονισμού ή διοικητικής πράξης.
ΕννοείταΙ ότι την επομένη της συνθήκης όλα αυτά τα άρθρα καταπατήθηκαν όπως και όλα τα άρθρα που καθόριζαν τα δικαιώματα του μη ανταλλάξιμου ελληνικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης. Με την ίδια συνθήκη παραχωρήθηκε στην Τουρκία η Ανατολική Θράκη που ήταν υπό κατάληψη από τον ελληνικό στρατό μέχρι τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης.
Ο δε απογοητευμένος από την πτώση της δημοτικότητας του Κιλιτσντάρογλου και ίσως φοβούμενος μήπως και κατηγορηθεί αναδρομικά το κόμμα του για εθνική μειοδοσία, αποφάσισε να «αντεπιτεθεί» κατηγορώντας τον αντίπαλό του για απεμπόληση τουρκικής κυριαρχίας σε «16 νησιά και βραχονησίδες στα οποία εξ αιτίας του σηκώθηκε ελληνική σημαία».
Προφανώς ονειρεύεται ξύπνιος τη δόξα των κατά φαντασία γκρίζων ζωνών που επινόησαν οι προκάτοχοί του επί εποχής της ανεκδιήγητης Τσιλέρ, προκειμένου να πείσουν τον τουρκικό λαό ότι καλώς πεινούσε, προκειμένου αυτοί να κάνουν κούρσα εξοπλισμών.
Οι μόνοι πραγματικά ηττημένοι της συνθήκης είναι τα εκατομμύρια των πολιτών που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν χάνοντας τις από χιλιετίες εστίες τους για να έρθουν στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, αφήνοντας πίσω περιουσίες, νεκροταφεία, ζωές και παραδόσεις.
Το ίδιο ισχύει και για τους εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκους που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τις από αιώνες κατοικίες τους για να ολοκληρώσουν την περίφημη εθνοκάθαρση.
Θυμάμαι ακόμα τα λόγια ενός γέρου στο Αϊβαλί, όταν κοίταζα με δέος τον μιναρέ στην εκκλησία της Παναγίας: «Μη στεναχωριέσαι, αγόρι μου, την προσέχουμε σαν δικιά μας και ελπίζουμε το ίδιο για το τζαμί μας πίσω στη Μυτιλήνη που αφήσαμε».
Ευτυχώς οι φωνές από τα νησιά προς τα ανατολικά παράλια του Αιγαίου εξακολουθούν να ακούγονται και είναι φωνές ειρήνης, πολιτιστικών ανταλλαγών και αδελφότητας μεταξύ των δύο γειτονικών λαών, αισθήματα και γεγονότα που υπερβαίνουν τις όποιες πολιτικάντικες απόψεις εσωτερικής κατανάλωσης των δυο αντιπάλων της τουρκικής εσωστρέφειας.
Είναι ταυτόχρονα και φωνές απόγνωσης και πόνου των προσφύγων που είναι παγιδευμένοι στα πολιτικά παιχνίδια και οικονομικά παζάρια της γείτονος με την Ευρώπη.
Για την Ιστορία, με την ίδια συνθήκη η περιοχή Χατάι (Αλεξανδρέττα) αποδιδόταν πίσω στη Συρία. Πλην όμως εκεί οι Γάλλοι που την κατείχαν τη «δώρισαν» στην Τουρκία.
Είναι το κομμάτι όπου συνέβη η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους πέρυσι, κατοικούμενο από μεικτό πληθυσμό Τουρκμένων, Αράβων και Κούρδων, δίπλα ακριβώς από το μικρότερο κομμάτι της κουρδικής απελευθερωμένης από τον ISIS περιοχής της Συρίας.
Και ίσως αυτό τελικά να είναι και ο στόχος όλης αυτής της ιστορίας με δεδομένο ότι ο μεγαλόσχημος δεν κάνει τίποτα χωρίς ιστορικό φερετζέ: η εισβολή στη Συρία, που έδωσε την ευκαιρία στους μαχητές του ISIS να αλλάξουν στολές σε Αλ Νούσρα και λοιπούς λάιτ ισλαμιστές, έγινε την ίδια ημέρα, 24 Αυγούστου, που ο σουλτάνος Σελίμ εισέβαλλε από την ίδια περιοχή το 1541-43 για να διαλύσει το Χαλιφάτο της Δαμασκού.
Φοβάται πιθανές εις βάρος του εξελίξεις; Προσπαθεί να ακυρώσει τη Διεθνή Συνθήκη μήπως και κάποιοι κουρασμένοι από τα τερτίπια, τις παλινωδίες και τον επικίνδυνο φονταμενταλισμό του αποφασίσουν να την εφαρμόσουν πλήρως; Το μέλλον θα δείξει.
ΠΗΓΗ : ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 
*Συντονιστής του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ