«Γκάζωσε» ο Μπουτάρης για το άγαλμα της βασίλισσας Ολγας

του  ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΥΚΕΣΑ
από την Εφημερίδα των Συντακτών

ΓΣχ. Τις προάλλες ο κύριος Μπουτάρης εκχώρησε τον προσδιορισμό "Μακεδονία" στη γειτονική χώρα, προφανώς για πελατειακούς λόγους. Τώρα αποποιείται κάθε σοβαρή διαδικασία συζήτησης προκειμένου να μην προσβάλλει μιαν άλλη "αξιότιμη πελατεία", ρωσσικής προελεύσεως...Την κριτική πάντως δεν την γλύτωσε, εξωθώντας μάλιστα και το ΚΚΕ να θέσει το ζήτημα του "ογκώδους και ακαλαίσθητου χαρακτήρα του αγάλματος....

ΛΥΚΕΣΑΣ : Με ταχύτητες που θα ζήλευαν και οι ίδιοι οι… τσάροι, η Θεσσαλονίκη απέκτησε ένα νέο άγαλμα. Αυτό της βασίλισσας Oλγας, μέλους της δυναστείας των Ρομανόφ και συζύγου του βασιλιά Γεωργίου Α’, της δυναστείας των Γκλίξμπουργκ, ο οποίος δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1913. Τα αποκαλυπτήριά του, αναμένεται να γίνουν το επόμενο Σάββατο.
Το άγαλμα είναι προσφορά της Πανρωσικής Στρατιωτικής Ιστορικής Ενωσης (ιδρύθηκε το 2013 και τελεί υπό την αιγίδα της ρωσικής κυβέρνησης) η οποία το δωρίζει στο πλαίσιο της ανακήρυξης του 2016 ως έτους Ελλάδας-Ρωσίας ενώ και η φετινή ΔΕΘ είναι αφιερωμένη στη Ρωσία.
Αυτά επισήμως, διότι ανεπισήμως μεν, δημοσίως δε, σχετικά δημοσιεύματα μας πληροφορούν, προς αποφυγή των παρεξηγήσεων, ότι τη χρηματοδότηση του αγάλματος έχει αναλάβει το «Φιλανθρωπικό Ιδρυμα Ιβάν Σαββίδη».
Οσοι ασχολούνται με τα δημοτικά πράγματα στη Θεσσαλονίκη έχουν μείνει πάντως με το στόμα ανοιχτό μπροστά στο ρεκόρ που καταγράφηκε σε ό,τι αφορά την απόκριση και ανταπόκριση του δήμου επί του αιτήματος.

Το οποίο, σύμφωνα με την επίσημη αλληλογραφία, κατατέθηκε στον δήμαρχο στις 5 Αυγούστου και αφού πέρασε, καλοκαιριάτικα, αστραπιαία από την οικονομική επιτροπή, τις τεχνικές υπηρεσίες και τις αντιδημαρχίες, τα πρωτόκολλα, τα τοπογραφικά και τους σχεδιασμούς, ψηφίστηκε κιόλας στις 29 του ίδιου μήνα και από το δημοτικό συμβούλιο.
Με εξαίρεση δε τους συμβούλους που προέρχονται κυρίως από το ΚΚΕ και τον ΣΥΡΙΖΑ, οι υπόλοιποι υπερθεμάτισαν σε σημείο που σιώπησε, μέχρις εξαφανίσεως, ακόμη και η ενδοπαραταξιακή αντιπολίτευση Μπουτάρη. Οι τσάροι ενώνουν…
Η απόφαση του συμβουλίου ορίζει πως «δεδομένου ότι η χωροθέτηση του μνημείου κρίνεται σκόπιμο να γίνει επί της ομώνυμης οδού (Βασ. Ολγας), η Υπηρεσία Αστικού Σχεδιασμού και Αρχιτεκτονικών Μελετών του δήμου προτείνει ως χώρο υποδοχής του αγάλματος αυτόν που βρίσκεται επί της οδού Βασ. Ολγας 20 και δίπλα στο διατηρητέο κτίριο του πρώην ιταλικού προξενείου, υποστηρίζοντας πως η συγκεκριμένη θέση δεν εμποδίζει τη διέλευση των πεζών».
Στο έγγραφο που έστειλε στον Γ. Μπουτάρη ο γενικός διευθυντής της Ενωσης, Β.Α. Κόνονοβ, αιτιολογούσε το αίτημά του αναφέροντας τον γάμο «της μεγάλης δούκισσας Ολγας Κονσταντίνοβνα με τον βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιο Α’» (27 Οκτωβρίου 1867 στην Αγία Πετρούπολη) ο οποίος «ενίσχυσε τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας και έφερε κοντά τους δύο βασιλικούς οίκους»!
Και κυρίως, όπως αναφέρεται, «έχοντας καταστεί βασίλισσα των Ελλήνων, η Ολγα Κονσταντίνοβνα αφιέρωσε τον περισσότερο χρόνο της στις αγαθοεργίες, βοηθούσε τους φτωχούς, έλαβε ενεργό μέρος στη δημιουργία του μεγαλύτερου νοσοκομείου στην Αθήνα, χρηματοδοτούσε την οικοδόμηση και αναπαλαίωση ορθόδοξων εκκλησιών».
Αν και δεν υπάρχει κανένα γεγονός που να συνδέει την Ολγα με τη Θεσσαλονίκη –πλην της δολοφονίας του άντρα της και των δύο συνομιλιών της με τον δολοφόνο του στο Διοικητήριο, συμβάντα για τα οποία δεν έχει πει τίποτα (;) και πάντως τίποτα δεν έχει καταγραφεί στην Ιστορία–, αυτό απασχόλησε μόνον αυτούς που είχαν αντίθετη άποψη.
Ο ίδιος ο δήμαρχος Γ. Μπουτάρης, υποστηρίζοντας την πρότασή του, είπε στο συμβούλιο ότι «υπάρχει μια ιστορική πραγματικότητα. Στην Ελλάδα υπήρξε βασιλεία και αυτό δεν μπορούμε να το διαγράψουμε. Απαλλαχτήκαμε από τη βασιλεία και τελείωσε η υπόθεση».

Αντιδράσεις από αριστερά

Η απάντηση στην ουσία της δημαρχιακής τοποθέτησης δόθηκε από τον επικεφαλής της «Λαϊκής Συσπείρωσης» Γιάννη Δελή, που σημείωσε σε υψηλούς τόνους πως «εσείς μπορεί να θέλετε και το άγαλμα της Φρειδερίκης. Ολα να τα περιμένει κανείς με τη φόρα που έχετε πάρει», για να συνεχίσει ο Μιχάλης Κωνσταντινίδης:
«Το άγαλμα είναι ανάλογο με τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου που υπάρχουν στα Σκόπια. Αφού υπερασπίζεστε αυτή τη σαχλαμάρα και την αηδία, αυτά περνάνε στα πρακτικά. Ρωτήθηκε ο Δήμος Θεσσαλονίκης πώς θα ήθελε να τιμηθεί η ελληνορωσική φιλία ή ήλθαν, μας δώρισαν ένα καρναβαλίστικο πράγμα κι εμείς απλώς το αποδεχόμαστε;».
Οι δύο σύμβουλοι της παράταξης του ΚΚΕ δεν έμειναν εκεί, αλλά εξέδωσαν και ανακοίνωση με την οποία, εκτός από τις αναφορές για «χωροθέτηση ενός ογκώδους, ακαλαίσθητου θα ’λεγαν πολλοί, αγάλματος σε κεντρικό σημείο της πόλης, μιας …»βασίλισσας» η ύπαρξη της οποίας ήταν ούτως ή άλλως υποπαράγραφος στην ελληνική ιστορία», σημειώνουν ότι «υπάρχουν πολλές προσωπικότητες και γεγονότα που μπορούν να συμβολίσουν τις φιλικές σχέσεις ελληνικού και ρωσικού λαού» και αναφέρονται ανάμεσα στα άλλα στον κορυφαίο ποιητή Αλέξανδρο Πούσκιν «που εμπνεύστηκε στο έργο του από την Επανάσταση του ’21 και έγραψε ένθερμα ποιήματα υπέρ του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων (και άλλα εναντίον των τσάρων…)».
Επιπλέον, καταγγέλλουν «χοντροκομμένο αντικομμουνισμό από κάποιους - κάτι που πάντα ευχαριστεί το «φιλοβασιλικό» κοινό και την Ακροδεξιά, του οποίου τα χειροκροτήματα μάλλον επιδιώκουν». Καταγγέλλουν μάλιστα ότι «εφόσον οι «επενδυτές» θέλουν να τιμούν τους… τσάρους, η επιθυμία τους είναι γι’ αυτούς διαταγή. Αν αύριο θελήσουν να τιμήσουν τη Φρειδερίκη ή τους στρατιώτες του Χίτλερ, μάλλον την ίδια στάση θα πρέπει να αναμένουμε…».
Στο δημοτικό συμβούλιο η επικεφαλής της «Ανοιχτής Πόλης» Ρία Καλφακάκου έλεγε επίσης πως «δεν είναι απλό θέμα να υπάρχει το άγαλμα, [το οποίο] δεν πρέπει να μείνει στην ιστορία της πόλης».
«Οπου μας κάνουν δώρο λέμε ευχαριστούμε και το παίρνουμε;», σημείωνε η δημοτική σύμβουλος της ίδιας παράταξης, Μαρία Αγαθαγγελίδου, σχολιάζοντας: «Ντρέπομαι να το πω και να το ομολογήσω».
«Αυτό που ενοχλεί είναι ότι στο πλαίσιο ενός έτους που έχει ανακηρυχθεί ως έτος ελληνορωσικής φιλίας ήλθε η άλλη πλευρά να μας απασχολήσει με ένα άγαλμα. Μου μοιάζει σαν χάντρες σε ιθαγενείς», έλεγε από την πλευρά του ο επικεφαλής του συνδυασμού «Μένουμε Θεσσαλονίκη» Γιώργος Ρακκάς. Ο μοναδικός από την παράταξη Μπουτάρη που διατύπωσε επιφυλάξεις ήταν ο τέως αντιδήμαρχος Οικονομικών Γιώργος Αρβανίτης, που είπε δηκτικά πως «θα πρέπει να το αναβάλουμε και να το σκεφτούμε καλύτερα» καθώς «ένα άγαλμα 3,5 μέτρων στη Βασιλίσσης Ολγας δεν είναι κάτι που περνάει απαρατήρητο».

Ιστορικός στο πλευρό του Ιβάν

Σε υπεράσπιση της πρότασης έσπευσε ο ιστορικός και συνεργάτης του Ιβάν Σαββίδη Αγαθάγγελος Γκιουρτζίδης, ο οποίος σε δηλώσεις του σε ιστοσελίδα της Θεσσαλονίκης (typosthes.gr) είπε ότι η βασίλισσα Ολγα «ήταν ένας άνθρωπος που είχε αναπτύξει μεγάλη φιλανθρωπική δράση. Βοήθησε στη δημιουργία νοσοκομείων και σχολείων και σε εμπόλεμες περιόδους πήγαινε στα νοσοκομεία και βοηθούσε τραυματίες».
Ο ίδιος δίνει και αναλυτικά στοιχεία για τον καλλιτέχνη Αντρέι Κορομποτσόβ και το έργο του, το οποίο «θα είναι φτιαγμένο από ορείχαλκο και στη βάση του θα έχει γρανίτη. Στην Ελλάδα υπάρχουν ήδη δύο προτομές της βασίλισσας Ολγας. Αυτή τη φορά θα έχουμε ένα άγαλμα με όλη τη μορφή της».
Μαθαίνουμε, τέλος, πως ένα ακόμη άγαλμα «έχει ήδη τοποθετηθεί στη Σεβαστούπολη και είναι για την Ελληνική Λεγεώνα που πολέμησε στον Κριμαϊκό Πόλεμο στο πλευρό των Ρώσων (1853-1856)».
Στον αντίποδα, η ιστορικός Ολυμπία Σελέκου, η οποία είναι ίσως η μοναδική που έχει κάνει διατριβή για την Ολγα, με δηλώσεις της στην «Εφ.Συν.» τονίζει:
«Στον αντίποδα της εξιδανικευτικής, αυλικού –παρωχημένου– τύπου αφήγησης, που επιβιώνει μέχρι και σήμερα και επίμονα καλλιεργεί τον μύθο της λαοπρόβλητης, φιλανθρώπου, αγαθοεργούς και ουδόλως αναμειγνυομένης σε πολιτικά ζητήματα βασίλισσας Ολγας (1851-1926), τα ελληνικά, ρωσικά τεκμήρια (και ιδίως το προσωπικό της αρχείο που ενσωμάτωνε συστηματικά σε εκείνο της οικογένειάς της) αναδεικνύουν μια άλλη πραγματικότητα:
»Η βασίλισσα Ολγα υπήρξε και διά βίου παρέμεινε σώμα από το σώμα της οικογενειακής δυναστείας των Ρομανόφ, φυσιογνωμία βαθύτατης απολυταρχικής νοοτροπίας και αντισυνταγματικών πεποιθήσεων, τοποτηρητής των διπλωματικών, πολιτικοϊδεολογικών στοχεύσεων της αυτοκρατορικής πολιτικής, πληροφοριοδότρια της τσαρικής αυλής, άκρως θρησκόληπτη και πρόξενος της σοβαρής πολιτικής κρίσης των Ευαγγελικών. Χρήζει δε υπόμνησης η δίωξη που εξαπέλυσε εναντίον του ποιητή Γ. Σουρή».
Ερωτώμενη δε εάν συνέτρεχαν λόγοι για να τοποθετηθεί άγαλμα της Ολγας στη Θεσσαλονίκη, απαντά αρνητικά καθώς «η μνημειακή σήμανση της ιστορικής παρουσίας της Ολγας στον δημόσιο ελλαδικό χώρο υπήρξε και παραμένει υπεραρκετή και εκτεταμένη (οδωνύμια, πλατείες, μαρμάρινες προτομές, πινακοθετήσεις δημόσιων ιδρυμάτων, πολεμικά πλοία και ταφικά μνημεία)».
Η ιστορία και η αισθητική ήταν πριν από χρόνια στις προμετωπίδες των εξαγγελιών του δημάρχου και της παράταξής του. Το φίμωτρο που για δεκαετίες απαγόρευε τις αναφορές στους Εβραίους της πόλης σωστά και ευτυχώς αφαιρέθηκε και ο ίδιος ο Γ. Μπουτάρης πλήρωσε τίμημα με τα σχόλια, πολλά υβριστικά, που εκτοξεύονταν εναντίον του. Σε ό,τι αφορά την αισθητική, η κιτς εκδοχή Παπαγεωργόπουλου υποτίθεται θα είχε αντίπαλο την «Πρωτοβουλία».
Είναι να απορεί κανείς πώς τώρα η Ιστορία μετατρέπεται απλώς σε ξεφλουδισμένη και απολεπισμένη από οποιαδήποτε ιστορική συνέπεια «πραγματικότητα».
Οσο για τη βασιλική αισθητική, το κιτς της μεγαλοπρέπειας παγωνιού, η οποία θα δηλώνει καθημερινά την παρουσία της στην πόλη, παραπέμπει ευθέως στα υμνητικά φυλλάδια κυριών της αυλής που προσπαθούσαν λυσσαλέα κυριολεκτικά να κάνουν ρύθμιση της πραγματικότητας.
Μια ματιά στα πονήματα του αείμνηστου, επίλεκτου ιστορικού του ΑΠΘ, Παύλου Πετρίδη, θα έδινε μια πειστική, τουλάχιστον, απάντηση στους φιλίστορες της παράταξης Μπουτάρη.