Καλοκαιρινά απόνερα (β΄)

του Γιάννη Η  Χάρη

από την "Εφημερίδα των Συντακτών"

Καλοκαιρινά απόνερα, συνέχεια εκ του προηγουμένου, λίγα ακόμη από τα (πάντοτε) πολλά, και από αυτά, εννοείται, που η σημασία τους δεν εξαντλείται με την επικαιρότητα.

 Ο άνδρας, η Ανδρος, το άνδρο. Αν ξεκινήσω ανάποδα, τέλος Αυγούστου ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών, αυτόν που μόνος του ομολόγησε πως έγραφε «ανοησίες» κατ’ εντολή του ΚΚΕ, κι όμως απαίτησε και η ελληνική δικαιοσύνη τού έδωσε αποζημίωση επειδή τον είπαν «γκαουλάιτερ του σταλινισμού», αποδεικνύοντας πως ούτε η δικαιοσύνη ούτε ο ίδιος ξέρουν από χρήση λέξεων και γλώσσας, καταρχήν...

Αυτός λοιπόν ο τώρα υπουργός συναντήθηκε με τον Τσαβούσογλου στην Κρήτη, όπου επισκέφτηκαν και τη σπηλιά στην οποία οδήγησε ο Δίας την Ευρώπη, όταν την έκλεψε. Και μας έδειξε η τηλεόραση τους υπουργούς να φτάνουν στο «ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΔΡΟ», όπως έγραφε με μεγάλα γράμματα η μεγάλη ταμπέλα.

Ολοκαίνουρια, όσο σχετικά καινούρια είναι η φρενίτιδα του γλωσσικού ευπρεπισμού, έξω πια από τα παραδοσιακά συντηρητικά γλωσσικά χωράφια.

Βεβαίως πρόκειται για το Δικταίο ΑνΤρο, όπως και το άντρο των ληστών, ή της ακολασίας, το αρχαίο εν πάση περιπτώσει άντρον, που έμεινε π.χ. στους Γάλλους antre, στους Αγγλους antrum, στα χέρια όμως των περήφανων Κτητόρων του κομμάτι φλώρεψε κι έγινε «άνδρο».

Υπερδιόρθωση λέγεται το φαινόμενο, κάτι σαν υπερβάλλων ζήλος, όπου πάει κανείς και τάχα διορθώνει κάτι με βάση κάτι άλλο που του μοιάζει, με κωμικά καμιά φορά αποτελέσματα, όταν οδηγός της «διόρθωσης» είναι ο ευπρεπισμός τύπων που μοιάζουν λαϊκοί, δημώδεις, ταπεινής καταγωγής.

Ετσι, νεόπλουτοι της γλώσσας φτύνουν στον κόρφο τους μην και λερώσουνε το στόμα τους λέγοντας άντρας, αντί για το ευγενέστερο τάχα άνδρας, έτσι ευπρεπίζουν και το άντρο, και το φέρνουν στα μέτρα της ολιγογράμματης ιδεοληψίας τους.

Ο πολλοστός τελευταίος. Τέλος Αυγούστου επίσης, με τον θάνατο του Αντρέα Μπάρκουλη, έβγαλαν φωνή μεγάλη όλα τα μέσα ότι «έφυγε ο τελευταίος ζεν πρεμιέ» (το έφυγε κατά κανόνα μέσα στα μοδάτα πλην λάθος εισαγωγικά), και δώστου «ο τελευταίος ζεν πρεμιέ».

Πάνε σχεδόν δέκα χρόνια που πέθανε άλλος «τελευταίος ζεν πρεμιέ», ο Νίκος Κούρκουλος, και είχαν βουίξει απαξάπαντα τα μέσα με το σχετικό κλισέ.

Ελεγα τότε, χτυπώντας ξύλο, και ξαναλέω, ξαναχτυπώντας ξύλο, τι στο καλό θα γράψουν όταν φύγει απ’ τη ζωή ο ορισμός σχεδόν του ζεν πρεμιέ, ο Γιάννης Φέρτης –αν πάλι δεν ξεχνάω και κάναν άλλο, να, όπως είχα τότε ξεχάσει τον Μπάρκουλη (ίσως όμως γιατί κάπως άλλο πράγμα είναι ο γόης, ιδίως στον παλιό λαϊκό κινηματογράφο, άλλο ο ζεν πρεμιέ).

Ολο τελευταίοι και τελευταίες, ηθοποιοί, σταρ, κωμικοί, ρεμπέτες και ρεμπέτισσες, ποιητές και ποιήτριες κ.ο.κ., που όλοι και όλες σηματοδοτούν το τέλος μιας εποχής κτλ.

Απλώς κλισέ, ευκολία, προχειρότητα, αμετροέπεια, μεγαλοστομία; Βασικός σκοπός, ξανάλεγα, και σιγουρεύομαι με τον καιρό, κύρια πρόθεση, είναι κατά βάθος να μεγαλύνουμε τη δική μας εποχή, τη δική μας γενιά (και μαζί μ’ αυτήν τον εαυτό μας), που έβγαλε έναν τάδε κι έναν δείνα, που ούτε σε εκατό χρόνια δεν θα ξανάβγει όμοιός τους, και έτσι πρόκειται πάντα για τους τελευταίους μεγάλους και μοναδικούς, όσους και όσο θα αποφασίζει ο δικός μας τελευταίος μεγάλος και μοναδικός Εαυτός.

⌦ Παραπλανητική διαφήμιση. Διαφημίζω μια παράσταση π.χ. αρχαίας τραγωδίας, με φωτογραφίες του χορού, (α) με χλαμύδα, (β) με κουστούμι, γραβάτα κτλ., (γ) με σκισμένο μπλουτζίν, βερμούδα κτλ., (δ) με σαδομαζοχιστική εξάρτυση, μαστίγια κτλ.

Είναι φανερό ότι δίνω έτσι σαφές στίγμα της ερμηνευτικής προσέγγισης, με σαφή ερεθίσματα προς το κοινό: κλασική παράσταση το α, εκσυγχρονισμένη μεταφορά τα β-δ, με σαφείς πάλι (έως οριακές: δ) διαφορές ανάμεσά τους.

Παρόμοια, διαφημίζω παράσταση με χορό γυμνόστηθων κοριτσιών –ή γυμνόστηθων αντρών: οπ, εδώ είμαστε: πάνε κάμποσα χρόνια, ο Θ. Τερζόπουλος διαφήμιζε τους Πέρσες του, με Ελληνες και Τούρκους ηθοποιούς, ωραία γυμνόστηθα κορμιά, με μαύρο παντελόνι, ξαπλωμένα στο χώμα σε διάφορους σχηματισμούς. Στην παράσταση όχι γυμνό στήθος, ούτε ο καρπός του χεριού δεν φαινόταν, όπως ήταν με μακρυμάνικα όλοι.

Τώρα στην (ιδιαίτερα επιθετική) διαφημιστική εκστρατεία της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών για τους Ορνιθες γέμισαν, μήνες πριν, εφημερίδες, τηλεοράσεις, συγκοινωνιακά μέσα, στάσεις λεωφορείων, με τους ηθοποιούς ντυμένους ολόκληρους πολύχρωμα φτερά, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα εικαστικά και πολλά υποσχόμενη, φυσικά, φωτογράφιση.

Κάποια στιγμή μαθεύτηκε πως ήταν πάλι η καινούρια μόδα, φωτογράφιση άσχετη με την παράσταση, απλώς και μόνο για το «προμόσιον»! «Κρίμα» σχολίασε φίλη ηθοποιός, «πολύ με είχαν ιντριγκάρει αυτά τα κουστούμια…»

Κρίμα, το λες και εξαπάτηση αυτό.

Μα δεν τελειώσαμε με τα καλοκαιρινά μας. Εχουμε και τα σοβαρά και άθλια, π.χ. το νέο ισλαμοφοβικό χτύπημα του Charlie Hebdo. Συνεχίζουμε.