Από μεταλλείο χρυσού με κυάνιο, σε προστατευόμενο ιστορικό τόπο.....

 Πώς η δύναμη των ανθρώπων έσωσε τη Ρόσια Μοντάνα

Εδώ και 15 χρόνια,η Καναδική μεταλλευτική εταιρεία Gabriel Resources προσπαθεί να λάβει άδεια για την εξόρυξη 300 τόνων χρυσού κάτω από τη Rosia Montana, ένα γραφικό χωριό στη δυτική Ρουμανία, με πληθυσμό περίπου 4.000 άτομα. Αλλά σήμερα, η Ρουμανική κυβέρνηση πρόσθεσε το χωριό και τη γύρω περιοχή στον επίσημο κατάλογο των υποψηφιοτήτων της χώρας για μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Η απόφαση αυτή έρχεται λίγες εβδομάδες αφού η Rosia Montana ανακηρύχθηκε τόπος ιστορικού ενδιαφέροντος από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ρουμανίας, και είναι μια απόδειξη της δύναμης της ειρηνικής διαμαρτυρίας. Η ιστορία για το πώς η κυβέρνηση άλλαξε την απόφασή της ξεκινά με την ιστορία του Ρουμανικού λαού που ύψωσε τη φωνή του απέναντι στις ανεύθυνες εταιρικές πρακτικές και την καταστρροφή του περιβάλλοντος.

Τον Σεπτέμβριο του 2013 η Ρουμανία γνώρισε τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις από την Επανάσταση του 1989. Χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι άνθρωποι, βγήκαν στους δρόμους κρατώντας πλακάτ που έγραφαν: «Η εταιρεία δεν φτιάχνει τη νομοθεσία», «Διαφθορά = Κυάνιο» και «Θέλουμε φύση, όχι κυάνιο». Μιλούσαν για τη Rosia Montana, ένα μικρό χωριό στο βόρειο τμήμα της Ρουμανίας που κάθεται πάνω σε ένα χρυσωρυχείο.

Διαμαρτυρία για τη Rosia Montana  23/9/2013 , Βουκουρέστι © Tiberiu-Μιχαήλ Cimpoeru / Casa Jurnalistului

Από το 2001, η Καναδική εταιρεία Gabriel Resources ήταν σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Ρουμανίας για το δικαιώμα να κατασκευάσει ένα μεταλλείο χρυσού με κυάνιο στην όμορφη και  πλούσια σε φυσικούς πόρους περιοχή της Rosia Montana. Το σχέδιό τους ήταν να μετεγκαταστήσουν τους κατοίκους της περιοχής και να χρησιμοποιούν 12.000 τόνους κυανίου το  χρόνο σε ένα ορυχείο ανοικτής εξόρυξης, για να πάρουν 300 τόνους χρυσού. Οι τοπικές αρχές και οι κάτοικοι αντιστάθηκαν με επιτυχία στο έργο για χρόνια. Αλλά τον Αύγουστο του 2013, ένας νέος νόμος συντάχθηκε με σκοπό να χορηγήσει αντισυνταγματικά δικαιώματα σε ιδιωτικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να εκδίδουν υποχρεωτικές εντολές αγοράς για τους κατοίκους οι οποίοι αρνούνταν να πουλήσουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Αυτό έβαλε τη Rosia Montana άμεσα στο στόχαστρο της Gabriel Resources, οι οποία τελικά θα ήταν σε θέση να αναγκάσει τους κατοίκους να φύγουν από τα σπίτια τους, και να αρχίσει να ρίχνει τόνοι κυανίου μέσα στη γη σε αναζήτηση χρυσού.

Υπήρξαν λίγες είδησεις για την ψηφοφορία στην κύρια μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά τα κοινωνικά δίκτυα ενίσχυσαν τη φωνή των ανεξάρτητων δημοσιογράφων και των τοπικών ΜΚΟ, για να δείξουν πώς η Rosia Montana κινδύνευε να χάσει τη μάχη ενάντια στην μεταλλευτική εταιρεία. Η δυσαρέσκεια για αυτή την αδικία μεγάλωσε σε όλη τη χώρα, και στις 8 Σεπτεμβρίου 2015, 15.000 διαδηλωτές πραγματοποίησαν πορεία στο Βουκουρέστι και περίπου άλλοι 5.000 σε άλλες πόλεις σε όλη τη χώρα. Διαμαρτυρίες και πορείες πραγματοποιούνταν κάθε μέρα για τις επόμενες εβδομάδες.

Διαμαρτυρία για τη Ρόσια Μοντάνα, Βουκουρέστι, 16/9/ 2013. © Vlad Ursulean / Casa Jurnalistului

Η «επανάσταση των hipster», όπως την ονόμασαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ήταν η ενηλικίωση της Ρουμανικής κοινωνίας των πολιτών. Ποτέ πριν στη σύντομη δημοκρατική ιστορία της Ρουμανίας ένα θέμα δεν απέκτησε τόσο ισχυρή δημόσια στήριξη και δεν προκάλεσε τέτοι υγιή διάλογο μεταξύ των πολιτών της. Η μετα-κομμουνιστική γενιά είχε ενωθεί για πρώτη φορά μετά την επανάσταση, και το είχε κάνει για  να συσπειρωθεί πίσω από έναν περιβαλλοντικό στόχο – για την προστασία της Rosia Montana και των κατοίκων της από άλλη μια οικολογική καταστροφή, όπως η διαρροή κυανίου της Baia Mare.

Τι μπορούμε να μάθουμε από τη νέο-ανακαλυφθείσα δύναμη των πολιτών της Ρουμανίας; Ότι οι άνθρωποι νοιάζονται για την αδικία, και νοιάζονται για τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Ότι με τη χρήση νέων εργαλείων, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουμε τη δύναμη να προκαλέσουμε και να διαδώσουμε την πληροφορία, και να εμπνεύσουμε ειρηνική διαμαρτυρία. Μάθαμε ότι έχουμε την ευθύνη να κάνουμε τους υπεύθυνους να λογοδοτήσουν για τις αποφάσεις τους. Και ότι αν πάρουμε αυτή την ευθύνη στα σοβαρά, μπορούμε να γίνουμε η κινητήριος δύναμη της αλλαγής.

Ο αγώνας για τη σωτηρία της Rosia Montana δόθηκε στους δρόμους και στο διαδίκτυο. Το σύνθημά του ήταν #unitisalvam – που σημαίνει «Ενωμένοι, σώζουμε». Σε αυτούς τους καιρούς της εταιρικής απληστίας και της καταστροφής του περιβάλλοντος, αυτό είναι ένα σύνθημα που μπορεί να μας εμπνεύσει όλους.

Το άρθρο είναι από την Greenpeace International η οποία δεν έμεινε εντελώς αμέτοχη στον αγώνα της Ρόσια Μοντάνα.