·
του Αντώνη Κοτσακά
Η χώρα και ο ελληνικός λαός
μετά την κατάρρευση της δικτατορίας βρέθηκαν σε συνθήκες έντονου κοινωνικού
ριζοσπαστισμού. Ο ριζοσπαστισμός είχε επιμέρους πολιτικά και ιδεολογικά
χαρακτηριστικά και έναν έντονο αντιαμερικανισμό με βάση όσα είχαν προηγηθεί. Ο
ριζοσπαστισμός έπρεπε να βρει πολιτική έκφραση και προσανατολισμό. Ο
Κωνσταντίνος Καραμανλής και η τότε Ένωση Κέντρου, παρά τα όποια θετικά βήματα,
υπό τη λαϊκή πίεση δεν μπορούσαν να υπερβούν το παρελθόν τους.
Η παραδοσιακή
Αριστερά τραυματισμένη από την διάσπαση του '68, ενώ κυριαρχούσε ιδεολογικά
ήταν αδύναμη να απεμπλακεί από τη στενή λογική του οικονομισμού και του
ταξισμού. Πολύ περισσότερο σε αντίθεση με τον πατριωτικό χαρακτήρα του ΕΑΜ είχε
ενοχικό σύνδρομο και σχέση δυσανεξίας με καθετί το πατριωτικό και εθνικό.
Ήταν ο Ανδρέας
Παπανδρέου και το νεοϊδρυθέν ΠΑΣΟΚ που, ως συνέχεια του αντιδικτατορικού ΠΑΚ,
συνέλαβαν και ανέλυσαν τη συντελούμενη κοινωνική διεργασία σε συνάρτηση με τα
γεωπολιτικά δεδομένα της εποχής στην ευρύτερη περιοχή μας.
Η αδυναμία της Δεξιάς
και του Κέντρου να ανταποκριθούν με επάρκεια στις απαιτήσεις του Λαού και οι
αδυναμίες της παραδοσιακής Αριστεράς άφησαν χώρο και δημιούργησαν ένα ευρύ
κοινωνικό πλαίσιο το οποίο βρήκε πολιτική έκφραση και όραμα στη διακήρυξη της
3ης Σεπτέμβρη.
Ήταν ένα πυκνό σε
νοήματα μικρό κείμενο που συνδύαζε τη λογική με το επικό και το λυρικό
στοιχείο, γι' αυτό και καταγράφηκε ιστορικά. Χιλιάδες πολίτες ακόμα και σήμερα
εκφράζονται και παραμένουν στο αξιακό πλαίσιο που καθόρισε η 3η Σεπτέμβρη.
Δυστυχώς, η
συντηρητική μετατόπιση της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας ως απότοκο και της
κατάρρευσης του συμφώνου της Βαρσοβίας είχε τα αποτελέσματά της. Η σταδιακή
συντηρητική μετατόπιση του ΠΑΣΟΚ, από τα μέσα ακόμα της δεκαετίας του '90, το
έφερε σε πλήρη αντίθεση με τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη που είχε θετική
καταγραφή στα μέλη, τα στελέχη, τους ψηφοφόρους και τις κοινωνικές δυνάμεις που
το στηρίζουν.
Ας αναλογιστούν όσοι
ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούν τον τίτλο του ΠΑΣΟΚ ποιες θα ήταν οι επιλογές
του Ανδρέα Παπανδρέου στα σύγχρονα γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα είχε
επιτρέψει τη μετατροπή του σε βασικό υποστηρικτή νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Για να έρθουμε και
στο σήμερα. Το 1974 υπήρχε κοινωνική διαθεσιμότητα την οποία αξιοποίησε ο
Ανδρέας Παπανδρέου. Στις μέρες μας υπάρχει ισχυρή κοινωνική διαθεσιμότητα και
είναι ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ να της δώσει πολιτική έκφραση και διέξοδο.
* Ο Αντώνης Κοτσακάς υπήρξε υπουργός των κυβερνήσεων του
Ανδρέα Παπανδρέου και είναι στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Το άρθρο δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 1.9.14
