Της Χαράς
Καφαντάρη*
«….. το παράδοξο : ένα φυσικό στοιχείο, όπως ο αιγιαλός, να
προσδιορίζεται νομικά ......»
Τελώντας
σε κατάσταση πανικού, η μνημονιακή συγκυβέρνηση Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ,
υποταγμένη στις απαιτήσεις της τρόικας και αφού πρώτα έκλεισε τη Βουλή ελλείψει
σοβαρών νομοσχεδίων προς ψήφιση (!), τρέχει τώρα, μέσα από τη διαδικασία των
θερινών τμημάτων να ψηφίσει μια σειρά σημαντικότατες διατάξεις. Μεταξύ των
άλλων περιλαμβάνονται νομοσχέδια «γενικής
απορρύθμισης του χώρου», τα οποία καταργούν τους όποιους κανόνες χωροταξικού
και πολεοδομικού σχεδιασμού, ενώ ταυτόχρονα η κυβέρνηση
προωθεί τα νέα Ρυθμιστικά Σχέδια Αττικής (ΡΣΑ) και Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ). Πρόσφατα ψηφίστηκε νόμος για τον
πολεοδομικό σχεδιασμό και τις χρήσεις γης, ενώ σε διαδικασία συζήτησης στην
αρμόδια επιτροπή της Βουλής, με τον χαρακτηρισμό του κατεπείγοντος, είναι και
νομοσχέδιο για τον Τουρισμό.
Όλα
τα παραπάνω νομοθετήματα είναι ενταγμένα στην ίδια λογική και πλαίσιο -του
Μεσοπρόθεσμου και των εφαρμοστικών νόμων- με κατεύθυνση την απλοποίηση ή και
την κατάργηση της διαδικασίας των απαραίτητων αδειοδοτήσεων και μελετών, ενώ
δυστυχώς ανοίγουν τον δρόμο στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και την άνευ
ορίων ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα στο όνομα δήθεν της κάλυψης του δημόσιου
χρέους.
Με βάση τα παραπάνω, μόνο τυχαίο δεν είναι το νομοσχέδιο
του υπουργείου Οικονομικών για τους αιγιαλούς, η διαβούλευση του οποίου έληξε
άρον άρον τον Μάιο εν μέσω θύελλας αντιδράσεων. Το εν λόγω νομοσχέδιο, που
ετοιμάζεται πλέον να εισαχθεί στη Βουλή, τιτλοφορείται "Οριοθέτηση,
διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας" και αποτελεί πραγματικά
«αιτία πολέμου».
Πρώτα απ' όλα,
έχουμε το παράδοξο ένα φυσικό στοιχείο, όπως ο αιγιαλός, να προσδιορίζεται
νομικά από το υπουργείο Οικονομικών.
Ο αιγιαλός, οι παραλίες, οι όχθες λιμνών και ποταμών και
οι παρόχθιες ζώνες αποτελούν συστατικά στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος και
προστατεύονται συνταγματικά. Συγχρόνως αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, τα οποία
έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας εξαιτίας των συνεχών και εκτεταμένων πιέσεων
που δέχονται λόγω της οικονομικής ανάπτυξης. Η προστασία του φυσικού
περιβάλλοντος (ακτές, παραλία, παράκτιο και παρόχθιο οικοσύστημα, που
περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο) κατοχυρώνεται από το άρθρο 24 του Συντάγματος
και είναι υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίσει την ολοκληρωμένη διαχείρισή του,
με βάση επιστημονικά κριτήρια και στηριζόμενο στην αρχή της αειφορίας.
Θα πρέπει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι ήδη υφίσταται
νόμος σχετικά με τον αιγιαλό (περί προστασίας και οριοθέτησης). Ο περί ου ο
λόγος Ν. 2971/2001, σύμφωνα με την επιστημονική θεώρηση και τις διεθνείς
συμβάσεις για την προστασία κρίσιμων παράκτιων ζωνών, θεωρείται οριακά επαρκής
για την προστασία των ακτών. Αν εκκρεμεί κάτι στον εν λόγω νόμο, αυτό είναι η
συμπλήρωσή του με προβλέψεις του νόμου για τη βιοποικιλότητα (Ν. 3937/2011).
Πολλές από τις προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις
απηχούν μια γενικευμένη απροκάλυπτη παραγνώριση των φυσικών αγαθών, ιδιαίτερα
των περιβαλλοντικών, για την ισόρροπη ανάπτυξη. Η κυβέρνηση με το εν λόγω
νομοσχέδιο αγνοεί τους πάντες.
Αγνοεί την ανάγκη
κύρωσης από την Ελλάδα του Πρωτόκολλου της Μεσογείου για την ολοκληρωμένη
διαχείριση παράκτιων ζωνών, όπου μεταξύ
άλλων προβλέπεται θέσπιση αδόμητης ζώνης τουλάχιστον 100 μέτρων για νέες
κατασκευές (απόφαση Συμβουλίου 2009/89/ΕΚ). Αγνοεί διεθνείς οργανισμούς, καθώς
και τις συστάσεις της διακυβερνητικής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC),
που αφορούν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω υπερθέρμανσης. Αγνοεί ακόμη
την αρνητική εμπειρία κρατών της Μεσογείου όπως η Ισπανία, η οποία σήμερα
προσπαθεί να απελευθερώσει τις ακτές της από την άκρατη τσιμεντοποίηση που κατέστρεψε
την παράκτια ζώνη της.
Το εν λόγω νομοσχέδιο είναι ένα «περιβαλλοντοκτόνο
τέρας», το οποίο ανατρέπει τη μέχρι τώρα εθνική και κοινοτική νομοθεσία για
τους αιγιαλούς και τις παρόχθιες και παραλίμνιες εκτάσεις, διαταράσσει πιθανώς
ανεπανόρθωτα τα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα, ενώ ταυτόχρονα καταργεί το
συνταγματικό δικαίωμα των πολιτών στην ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα.
Επίσης, προβλέπει μεταξύ άλλων την αντισυνταγματική
νομιμοποίηση πάσης φύσης αυθαιρέτων κατασκευών και καταπατήσεων από επιχειρηματικά
συμφέροντα, το μπάζωμα της θάλασσας, την περίφραξη και κατάληψη παραλιών από
επιχειρηματικές εκμεταλλεύσεις (ξαπλώστρες, αναψυκτήρια, γήπεδα κ.λπ.) και
ανοίγει τον δρόμο πώλησης των αιγιαλών μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.
Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό, επειδή πολύς λόγος
γίνεται για τον τουρισμό, τη «βαριά βιομηχανία» σύμφωνα με πολλούς της χώρας
μας, ότι το ελληνικό τουριστικό προϊόν είναι αμιγώς πολιτιστικό και
περιβαλλοντικό. Δεν είναι ούτε επιχειρηματικό, όπως του Ντουμπάι, ούτε αναψυχής
και τζόγου, όπως του Λας Βέγκας.
Η καταστροφή του τοπίου δεν είναι επένδυση. Επένδυση στο
μέλλον είναι η διαμόρφωση της παραλίας και του αιγιαλού με σεβασμό στην
ιστορικότητα και τη μικρή κλίμακα, ο καθορισμός και η ανάδειξη των ακτογραμμών,
η κατεδάφιση των αυθαίρετων κτισμάτων, η προστασία από τους καταπατητές, η
ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση σε όλες τις παραλίες.
Η αξία των ακτών της Ελλάδας δεν αφορά μόνο τα πολύτιμα
τοπία για τα εκατομμύρια των τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα για να την
απολαύσουν. Αφορά και τις κρίσιμες υπηρεσίες που προσφέρουν οι ακτές για την
προστασία των εδαφών από τη διάβρωση και την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών
φαινομένων που ελλείψει φυσικής προστασίας απαιτούν πολυδάπανες και αμφίβολης
αποτελεσματικότητας λύσεις.
Στον αντίποδα της νέας αυτής κυβερνητικής χίμαιρας, κάτι
παραπάνω από ενθαρρυντικό είναι το κίνημα που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται για
τη σωτηρία των παραλιών και του αιγιαλού ενάντια στο εν λόγω εκτρωματικό
νομοσχέδιο. Επιστημονικοί φορείς, σύλλογοι, επιμελητήρια, μη κυβερνητικές
οργανώσεις εκφράζουν με κάθε τρόπο την αντίθεσή τους και οργανώνουν τις
αντιδράσεις τους.
Σημαντικό ρόλο παίζουν σε αυτή την κατεύθυνση η
διαδικτυακή προβολή του ζητήματος, η συλλογή υπογραφών (περί τις 200.000 μέχρι
σήμερα), οι ακτιβισμοί και οι δράσεις ενημέρωσης σε όλη την Ελλάδα, όπως και η
ανεξάρτητη δράση «240 χλμ. για τον αιγιαλό».
Αντί επιλόγου αξίζει να αναφερθεί δειγματοληπτικά, καθώς
η συνισταμένη όλων των εμπλεκόμενων φορέων είναι κοινή, η αντίρρηση του
Συνηγόρου του Πολίτη, που με σχετική επιστολή στον νέο υπουργό κ. Χαρδούβελη
ζητάει την επανεξέταση του ν/σ για τους αιγιαλούς. Η Ανεξάρτητη Αρχή μεταξύ
άλλων αναφέρει ότι το εν λόγω ν/σ μαζί με τα υπό διαβούλευση «Ρυθμίσεις
κατεχόμενων ακινήτων του Δημοσίου» και «Επίλυση ιδιοκτησιακών διαφορών μεταξύ
Δημοσίου και ιδιωτών» δημιουργούν βάσιμα την αίσθηση ότι αμιγώς
χρηματοοικονομικά κριτήρια υπερισχύουν της πρωταρχικής ισορροπίας μεταξύ
ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας.
*Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β' Αθήνας
