ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΙΑΝΤΗ...
Μπλέξαμε.
Αλλά γιατί; Πού
οφείλεται η εκρηκτική άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη; Πώς γίνεται να
θριαμβεύει ο Λεπενισμός στη Γαλλία του Διαφωτισμού και να θρώσκει απειλητικός
σε πολλές χώρες ο δεξιός ευρωσκεπτικισμός; ποια μύγα τσίμπησε ξαφνικά τόσο κόσμο και
στρέφεται προς την Ακροδεξιά; Τι συμβαίνει και παραδοσιακά κάστρα της
Αριστεράς, όπως η Μασσαλία ας πούμε, προσχωρούν στον Λεπενισμό; Αυτά περνούσαν από μπροστά μου σαν τηλεοπτικό
κρόουλ την ώρα που οδηγούσα με κατεύθυνση τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, όπου
δινόταν μια πολυδιαφημισμένη παράσταση σε κείμενα της Ελφρίντε Γέλινεκ. Ε, ναι.
Στο μυαλό μου βούιζε ένα αναπόφευκτο ερώτημα: Πόσο επηρεάζει την κοινωνία ο
Πολιτισμός, δηλαδή η μουσική, το θέατρο, η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος, τα
εικαστικά;
Στην Αβινιόν της
Νότιας Γαλλίας ήρθε πρώτος ο
υποψήφιος του λεπενικού Εθνικού Μετώπου. Σάλος στην «Πόλη των Παπών». Πώς είναι
δυνατόν η πόλη που φιλοξενεί ένα από τα καλύτερα φεστιβάλ της Ευρώπης να έχει μετατραπεί
σε άντρο της Ακροδεξιάς; Εξανέστη ο διευθυντής του Φεστιβάλ, ο σκηνοθέτης
Ολιβιέ Πι, και απείλησε ότι θα παραιτηθεί ή θα πάρει το Φεστιβάλ και θα το πάει
σε άλλη πόλη αν εκλεγεί ο ακροδεξιός δήμαρχος.
Τελικά δεν χρειάστηκε. Στον δεύτερο γύρο επικράτησε ο σοσιαλιστής υποψήφιος. Αλλά
ο προβληματισμός και μαζί οι σπασμωδικές αντιδράσεις ανθρώπων του Πολιτισμού
αποκαλύπτουν πόσο καίριο είναι το θέμα της επενέργειας του Πολιτισμού στην
κοινωνία – ή της αδυναμίας του να αλλάξει τον ρου των πραγμάτων.
[Εν όψει : πολυβολείο στη Μακρόνησο]
Το έθεσε ένας
άλλος σκηνοθέτης, ο Γερμανός Τόμας Οστερμάγερ που έσπευσε να συμπαρασταθεί στον
Ολιβιέ Πι. Αφού δήλωσε σοκαρισμένος από τα εκλογικά αποτελέσματα, παραδέχτηκε
αφοπλιστικά το εξής: «Το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα, ούτε μπορεί να
επηρεάσει τους ψηφοφόρους». Και έφερε ως παράδειγμα τον Μπρεχτ, «τον πιο
πολιτικό δραματουργό του 20ού αιώνα», του οποίου το θέατρο «δεν μπόρεσε να
κάνει κάτι ενάντια στον φασισμό».
Είπε κάτι ακόμη ο
Οστερμάγερ. Και ίσως εκεί να
βρίσκεται η ουσία: «Αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία είναι τρομακτικό. Όμως δεν θα
έπρεπε να γυρίσουμε την πλάτη στους εκλογείς του Εθνικού Μετώπου». Ο Γερμανός
σκηνοθέτης είπε αυτό που υποτιμούν αρκετοί αφηνιασμένοι της Αριστεράς και
μπροστά στο οποίο κλείνουν τα μάτια οι ιθύνοντες της Ένωσης. Δηλαδή, ποια μύγα
τσίμπησε ξαφνικά τόσο κόσμο και στρέφεται προς την Ακροδεξιά; Τι συμβαίνει και
παραδοσιακά κάστρα της Αριστεράς, όπως η Μασσαλία ας πούμε, προσχωρούν στον
Λεπενισμό; Μήπως ευθύνεται η δεσποτική κυριαρχία των ολίγων και οι ολέθριες οικονομικές
επιλογές τους; Μήπως ο περιορισμός της εθνικής κυριαρχίας, η βάναυση υποτίμηση
των εννοιών έθνος και πατρίδα από τους φεντεραλιστές αλλά και από την Αριστερά
φουσκώνουν τα πανιά της Ακροδεξιάς; Και μαζί με αυτά, μήπως λειτουργεί
καταλυτικά τόσο η απαξίωση των κατεστημένων πολιτικών σχηματισμών όσο και η
έκρηξη του μεταναστευτικού;
Δυστυχώς, όλες οι
μέχρι στιγμής απαντήσεις της επίσημης Ένωσης
αλλά και της εν γένει Αριστεράς εξοργίζουν την ευρωπαϊκή κοινωνία και την
οδηγούν στη λεωφόρο του δεξιού ευρωσκεπτικισμού. Αλλά η τυφλότης –πες την
αμβλυωπία ή μυωπία– δεν έχει τέλος. Αντί να αναρωτηθούν οι λογής ιθύνοντες για
τους λόγους που έχουν διαμορφώσει το σημερινό επίφοβο σκηνικό και να μην
γυρίσουν την πλάτη στους ψηφοφόρους της Ακροδεξιάς, κάνουν ακριβώς το αντίθετο.
Επιστρατεύουν βιτριολικές γενικότητες για φασίστες και ναζιστές και μιλούν
περιφρονητικά για αφασικούς και «εθνολαϊκιστές». Και το χειρότερο: μηχανεύονται
τρόπους εξωπολιτικής διευθέτησης για να αναχαιτίσουν την ακροδεξιά επέλαση
(απαγορεύσεις κομμάτων, λογοκρισία κ.ά.). Το είδαμε και στον τόπο μας με την
αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής.
Αυτά είχα στο μυαλό
μου πηγαίνοντας να δω την
παράσταση στη Στέγη. Περίφημη συγγραφέας η Γέλινεκ, κάτοχος Νόμπελ, ελκυστικό
το θέμα –οικονομική κρίση και τα συναφή–, φιλόδοξη η πολύωρη παράσταση του
Γερμανού Νίκολας Σέρμαν. Ένα «μεταμοντέρνο μουσικοθεατρικό χάπενινγκ», πολλά
υποσχόμενο, μιας και είχε και εμβόλιμη αναφορά στα καθ’ ημάς ζοφώδη... Τι να
σας πω; Σκέτη απογοήτευση! Απίστευτες κοινοτοπίες από την Ελφρίντε Γέλινεκ με
επισημάνσεις και αφορισμούς που θα εκτόξευε στα μούτρα μας ο Σόιμπλε! Ματαίως
προσπαθούσε ο φιλότιμος σκηνοθέτης να δώσει πνοή στην παράσταση. Αυτό το
πολτώδες τίποτε δεν το άντεχε ούτε ο στωικότερος των ανθρώπων.
Όχι. Δεν βούιζε πια
μέσα μου το αρχικό ερώτημα για
τη σχέση Πολιτισμού και κοινωνίας. Εκείνο που κυριαρχούσε ήταν ο αυτισμός της
δήθεν καλλιτεχνικής πρωτοπορίας και ο ιδρυματισμός των ανθρώπων του Πολιτισμού
– ή μέρους αυτού... Να το θέμα επόμενου χρονογραφήματος!
Το άρθρο δημοσιεύτηκε
στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (Τεύχος 233)
